Fotoğraflar, forumlar, bloglar: İnternette belki de sizin hoşunuza gidenden daha fazlası mevcut. İpuçlarımız ile avantaj sağlamayan kayıtları silebilir ve rahatça "online" olarak kalabilirsiniz.
Kaba bir örnek: Ali K. adında bir adayımız olsun ve Ali'nin bir mülakat görüşmesine davet edildiğini varsayalım. Ali, tasarımcı olarak başvurmuştur ve görüşmede ajans personel müdürü ile aralarında ilham verici bir diyalog oluşur. Fakat bu uyum, Ali K. Hakkında Google'da ne bulunabileceği sorusu sorulduğunda birden bozulur. Bunun üzerine projektörün beyaz duvara yansıttığı resimler karşısında Ali K. bile hazırlıklı değildir: K.'nın elinde bir bira şişesi, zil zurna sarhoş ve kameraya müstehcen bir mimikle bakıyor. 10 sene önce herhangi bir yerde yapılmış partiden kalmış bir artık. Ali bunu çoktan kafasından silmişti. Ama durum şu ki, internet bu kadar çabuk unutmuyor.
Şurası kesin: personel şefinin bu davranışı aşağılamanın üst sınırlarında ve bir istisna oluşturuyor. Buna karşın firmaların adaylar hakkında internette araştırma yapması bir kural.
Dolayısıyla kişinin kendisini çevrimiçi olarak sunması iş değiştirmek istediğinde uygun olabilir. Ama zarar verici de olabilir. Bizim verdiğimiz örnek modelde olduğu gibi şık fotoğrafların yanında bir de utanç verici durumlar oluşturacak resimlerin ortaya çıkması çok da ender rastlanan bir durum değil.
Seneler önce yazdığınız bir blog ya da forum mesajı bile kariyer düşüşüne sebep olabilir. Nasıl iyi bir izlenim bırakmanız gerektiğini bu yazıda sizlere anlatacağız - sosyal ağlarda nasıl kendinizi doğru sunabilirsiniz, topluluklarda nelere dikkat etmelisiniz ve blog/forumlarda hangi kurallar geçerlidir?
İnternetteki verileri silin
PC'deki veriler bir fare tıklaması ile çöp kutusuna gönderilebilir. İnternette bu işi yapmak içinse birkaç ipucuna ihtiyacınız var - veya web kimliğinizi siz şekillendirin.
Bir forum sitesinde sözel olarak bir karışıklığa sebep olduğunuzda, yorumu silmek genellikle zordur. Mesajınızın silme hakkına sahip değilsiniz - sadece forum yöneticilerinden bunu rica edebilirsiniz. Özellikle de bir bilgisayar-ağı ile birbirine bağlı ortamlarda yaptığınız tartışmaları silmek istediğinizde iş zorlaşır. Bu şekilde on sene önce Usenet'te yapılmış bir tartışma yeninden okunabiliyor.
Bir başka ifşa edici kaynak ise Google Cache. Bunun içerisinde arama motoru web sitelerinin arşiv kayıtlarını barındırır. Gerçi Google robotçuklarına, bir daha ki arama sürecinde HTML-Kodu ile ön bellek kaydının silinmesi gereken siteyi Google Remove komutu ile gösterebilirsiniz. Fakat bu sürecin tamamlanması 6 ila 8 hafta arasında sürebiliyor. Ayrıca sadece sitenin yöneticisi uygun kodu oluşturabiliyor.
Eğer sürecin daha hızlı işlemesini istiyorsanız verilerin silinmesini bir web formu ile talep edebilirsiniz. Elbette ön bellek (cache) sadece veriler önceden kaldırıldıysa silinebilir. Eğer bu da işinize yaramazsa ancak profesyonel yardım geriye kalıyor. Web hizmeti myOn-ID, isminizle bağlantı içerisinde olan arama motoru kayıtlarını güzelleştirebiliyor. Her kullanıcı ismi ile ilişkili sonuçları kendi yorumları ile yeniden düzenleyebiliyor.
Bloglar & forumlar: Kişiliğe dair ilk izlenimler
Kendi web sayfanız veya bir weblogu çok kolay oluşturulabilir, forumlardaki yorumlar şimşek hızı ile yazılabilir. Bu şekilde herkes bir medya starına dönüşebilir - fakat herkes bunun sonuçları hakkında bilinçli değil.
Forum mesajları da sıkça okunabilir - uygun sonuçlara sebep olarak tabi ki. Orta-düzey bir firmanın personel müdürü daha önce bir işçisini, web forumunda yaptığı politik bir yorum yüzünden işten attığını onayladı. Elbette kimse bu yüzden yorum özgürlüğü kısıtlanmış gibi hissetmemeli. Fakat kendi yazdığınız yorumları dikkatlice inceleyip bunların yanlış anlaşılacak biçimde olup olmadıklarını gözden geçirmelisiniz.
Önemli ipucu: internette mümkün mertebe her yerde takma ad veya bir nickname kullanın - en garantisi birden fazla. Personel müdürleri Google'a genellikle tam isminizi aratırlar. Elbette bu koruma sadece gerçek ve web kişiliğiniz tamamen birbirinden ayrı olduğu sürece dayanır.
Dikkatli olmanız gereken başka bir konu ise web üzerinden bulduğunuz ganimetler olabilir. Metinler, resimler ve videoları sadece sahibinin verdiği açıklayıcı bir izin ile kendi blogunuza yükleyebilirsiniz. Bunun dışındaki durumlar size pahalıya patlayabilir. Geçenlerde böyle bir sebepten dolayı yemek tarifleri dağıtan bir forum yöneticisi bir blog yazarını dava etti. Yazar, forumda yayımlanmış olan ufacık bir ekmek resmini kendi web günlüğünde kullandı. Sonuç olarak bu ona 600 Euro'ya patladı.
Dikkat! Meta dosyaları gizlerinizi açığa çıkarıyor
Eminiz ki bir kere de olsa resim, film veya metinleri internete yüklemişsinizdir. Peki, vicdanınız rahat mı? Modern dosya biçimleri sizin hoşunuza gidenden fazlasını anlatırlar.
Bir Amerikan blog yazarı ve TV-Yöneticisi 2003 yılında, kesitleri bariz bir şekilde büyük olan iki resmi web sitesinde yayımladı. Şu işe bakın ki, resimlerin Exif bilgileri arasında resim-parametreleri dışında fotoğrafların ufak ön izlemeleri de vardı. Kullanılan program resimleri düzenlerken bu bilgileri güncellememiş ve sonuç son derece utanç verici: mini resimlerde yöneticinin "üst tarafları" bariz bir şekilde belli oluyordu.
Buna benzer talihsizlikler metin düzenleme yazılımı Word'ü de tehdit ediyor. Sebep: Word bir metinde yapılan tüm değişiklikleri kaydeder. Firmalarda bir metnin grup halinde düzenlenmesi gerektiğinde metinlere yorum eklemek de mümkün oluyor. Tüm bunlar normalde görünmezdir, fakat düzenleme fonksiyonları sayesinde bunlar monitöre çağırılabilir. Bu sebeptendir ki, metinleri web sitesine yüklemeden önce "RTF" yi veya "sadece metni" dönüştürün. MP3'ler içinde aynı şey geçerli: burada meta dosyaları pek kişisel değildir ama enteresan kalıntılar bırakabilirler - mesela bunları oluşturmak için hangi aracın kullanıldığı gibi. Ayrıca: Windows'ta kişisel dosyaları kaydeder ve bunları açığa çıkarabilir.
Foto & Video portalları: Geniş "Rezil-Olma" arşivi
Milyonlarca fotoğraf ve video Flickr, YouTube ve benzerlerine yükleniyor. Arkadaşlar, tanıdıklar ve akrabalara da böylece sadece klipe veya resme giden linkin gönderilmesi yetiyor.
İnternete yüklenen her şey, rastgele webde gezinen bir kullanıcı tarafından izlenebilir - ve hakkında yorum da yapılabilir. İşte bu yorumlar fotoğrafların arama motorlarında bulunabilir hale gelmesine yol açabilir; özellikle de resimdeki kişinin ismi yorumda geçiyor ve Tag bilgisi resimle birleşikse bu durum ortaya çıkabiliyor. Dolayısıyla hangi resimleri tüm dünya ile paylaşacağınıza karar verin. Utanç verici parti resimleri veya kız arkadaşlarınızın bikinili resimleri YouTube yerine sizin sabit diskinizde dursun. Tersi de geçerli: yakından tanımadığız biri size kamerayı doğrulttuğunda en iyisi kendinizi geri çekin. Eğer biri, sizi rezil edecek bir fotoğrafı internete verirse o kişiden ancak rica ederek resminizi kaldırmasını isteyebilirsiniz.
Kişisel hatalar: MySpace veya studiVZ
Özellikle de web-toplulukları şu sıralar rüya gibi bir yükselişe geçtiler. Sunulan fırsatlar özellikle de genç kesimi ilgilendiriyor - işte bunlar internette neyin yapılmaması gerektiği konusunda ders verici örnekler.
studiVZ'nin üyeleri, web sitesinin sadece birkaç okul arkadaşı tarafından ziyaret edildiğini düşünür. Kişisel tanıtımınızdan bir alıntı: "Kulüplerdeki tüm aptal insanları ve şefimi kızdırmak istiyorum." Bir banka memuru kendini orada "hesabınızda ne olduğuna göz atan" bir "büro akrobatı" olarak tanımlar. Komik mi? Cidden mi? Şefinizin bundan etkilenmeyeceği kesin.
Gerçekten de bu tip portallar düzenli bir şekilde personel bölümleri tarafından gözden geçirilir. Sonuçta orada sadece öğrenciler oturum açmıyor. Bu yüzden studiVZ ve benzerlerinde şu kural geçerli: kendinizi geriye çekin. Yaptığınız çılgınlıklar hakkında detaylı bir şekilde konuşmayın. Aynı şekilde kişisel profil sayfasında da kendinizi tanımlarken tedbirli davranın.
Bu tip tartışma platformlarında geçerli olan başka bir kural: sözlü darbelere dikkat edin! Gurur kırıcı yorumlar ve küfürler buraya ait değildir. Zira bu forumlarda yazılan her şey seneler boyunca görülebilir ve başkası tarafından okunabilir. Personel şefleri tarafından da.
En utanç verici web-gafları
Gizli kameraya gerek yok - bazı kullanıcılar nahoşluklarını gönüllü olarak internete yüklüyorlar.
Sarhoş mağaza sahibi
Zoomr fotoğraf portalının yöneticisi Thomas Hawk, 2007 Haziranında rakibi olan Flickr hakkında yapılan sıcak bir tartışmaya katıldı. Saatler boyunca Hawk, Flickr forumunda kötülemelerde ve hakaretlerde bulundu ta ki kendine gelen kadar: "Şimdi lanet yağdırmaya ve içmeye son vermeliyim, gidip uyumalıyım. Üç saat içinde uyanmam gerekecek." Onu alay konusu haline getirecek bir gaf. Tabi sabah olduğunda firma tarafından çağırılmasına hiç de yardımcı olmayacaktı bu durum.
Başına kadın çorabı geçirmiş adam
Nahoş mu yoksa zekice mi? Bir hamburger grafik-tasarımcısı geçenlerde YouTube'da bir tanıtım videosu yayımladı. Öğle arasında büroda kaydedildiği iddia edilen filmcikte adam başına bir kadına çorabı geçirmiş şekilde potansiyel işverenlere duyuruda bulunuyor. İşe yaradı mı yaramadı mı bilmiyoruz. Youtube yorumları pek iç açıcı değil.
Mega-Reklamcı
Seçkin Yale üniversitesinden mezun erkek öğrenci Aleskey Vayner daha da ileriye gitti. Bu iş için video ile bir firmaya başvurdu ve çok kalın bir şekilde giyindi - tek eksiği astronot eğitimiydi diyebiliriz. Bir şekilde video internete sızdı. Gerçi bu durum Vayner'in bir Wikipedia kaydına geçmesine sebep oldu ama umut ettiği mesleğe ulaşamadı.