Auroralar gökyüzünü aydınlattı, Blue Origin fırlatmayı durdurdu

Florida’daki Cape Canaveral Üssü’nden fırlatılması planlanan Blue Origin’in New Glenn roketi, Güneş’ten yayılan güçlü manyetik plazma dalgası nedeniyle bir kez daha ertelendi.

Bu devasa Güneş fırtınası, Dünya’nın manyetik alanını etkisi altına alarak gökyüzünü renkli auroralarla süslerken; iletişim, navigasyon ve enerji hatlarında olası aksaklık endişesi yarattı.

NASA’dan güvenlik odaklı karar

Bu tür Güneş fırtınaları yalnızca yeryüzünü değil, yörüngedeki uyduları da etkileyebiliyor. NASA, Mars’a gönderilecek iki ESCAPADE uydusunun güvenliğini riske atmamak için Blue Origin’in fırlatmasını erteledi.
Blue Origin, yaptığı açıklamada, “New Glenn fırlatmaya hazır, ancak Güneş aktivitesinin yüksek olması nedeniyle NASA, uzay hava koşulları normale dönene kadar görevi erteleme kararı aldı.” ifadelerini kullandı.

Yeni fırlatma tarihi, uzay hava durumu ve menzil uygunluğuna göre yeniden belirlenecek.

Jeff Bezos’un roketi ikinci uçuşunu bekliyor

Milyarder Jeff Bezos tarafından kurulan Blue Origin, ağır yük taşıma kapasitesine sahip New Glenn roketiyle ikinci kez uzaya çıkmaya hazırlanıyordu. Şirket, bu fırlatmada roketin yeniden kullanılabilir ilk kademe güçlendiricisini Atlantik Okyanusu’ndaki bir platforma indirmeyi planlıyordu.

Uzay havası fırlatmaları nadir de olsa etkiliyor

Güneş fırtınası nedeniyle bir roket fırlatmasının ertelenmesi nadir görülen, ancak tamamen olağanüstü olmayan bir durum.

2014’te bir Antares kargo roketi, Güneş aktivitesinin artması yüzünden bir günlüğüne ertelenmişti. 2023’te ise SpaceX, radyasyon seviyelerinin düşmesini beklemek için bir Falcon 9 fırlatmasını birkaç saatliğine durdurmuştu.

2022’de meydana gelen bir jeomanyetik fırtına, yaklaşık 40 Starlink uydusunun atmosferde sürtünmeye kapılıp düşmesine yol açmıştı.

ESCAPADE görevinde farklı bir risk

Mars’a doğru yola çıkacak olan ESCAPADE uyduları, Dünya yörüngesi yerine derin uzaya gönderileceği için atmosferik sürtünmeden etkilenmeyecek. Ancak Güneş’ten gelen yüksek enerjili parçacıkların, uyduların elektronik sistemlerine zarar verme ihtimali bulunuyor.

Bu görevin amacı, Güneş rüzgârının Mars atmosferiyle etkileşimini araştırmak.

Güneş’ten gelen milyonlarca derecelik dalga

Hafta başında Güneş’te meydana gelen koronal kütle atımları, Dünya’ya 1 milyon mil/saat (yaklaşık 500 km/s) hızla ulaşan yüklü parçacık akımı gönderdi.

NOAA’nın hava uydularından biri, salı günü erken saatlerde Güneş’ten fırlayan parlak bir koronal patlamayı görüntüledi.

NOAA Uzay Hava Tahmin Merkezi’nden Shawn Dahl, “Üç patlamadan ikisi Dünya’ya ulaştı ve beklenenden çok daha güçlüydü.” dedi.

Kuzey ışıkları güney eyaletlere kadar görüldü

Fırtına, salı gecesi Teksas, Florida ve hatta Meksika’ya kadar uzanan bölgelerde göz kamaştırıcı kuzey ışıkları oluşturdu. Çarşamba gecesi ikinci bir dalga bekleniyor.

Dahl’a göre bu son patlama, “en enerjik ve en hızlı” olanı. Güneş ile Dünya arasındaki 150 milyon kilometrelik mesafeyi iki günden kısa sürede kat etti.

G4 seviyesinde jeomanyetik fırtına uyarısı

Uzmanlar, çarşambadan perşembeye kadar G4 seviyesinde (şiddetli) bir jeomanyetik fırtına, hatta nadiren görülen G5 (aşırı şiddetli) seviyesine ulaşma olasılığı konusunda uyarıda bulundu.

Bu tür olaylar, elektrik şebekelerinde voltaj dengesizliklerine, GPS sinyallerinde sapmalara ve uydu iletişiminde kesintilere yol açabiliyor.

NOAA, G4 seviyesindeki fırtınaların karasal elektrik ağlarında “geniş çaplı gerilim kontrol sorunları”na neden olabileceğini belirtiyor.

Etkiler önceden tahmin edilemiyor

Bilim insanları, fırtınanın etkilerini Dünya’ya ulaşmadan tam olarak kestiremiyor. Güneş yönünde yaklaşık bir milyon mil uzakta bulunan uydular, Güneş rüzgârının hızını ve manyetik yönünü ölçerek tahmin yapılmasına yardımcı oluyor.

Dahl, “Bu tür fırtınalar çok değişken; ne kadar güçlü olacaklarını Dünya’ya ulaşmadan önce kesin bilemiyoruz.” dedi.