Bilim insanları deri hücresinden yumurta üretmeyi başardı
Bilim insanları, insan deri hücrelerinden işlevsel yumurta hücreleri üretmeyi başardı. Bu buluş, kısırlık tedavisinde devrim yaratma potansiyeli taşıyor, ancak daha fazla araştırma yapılması gerektiği şart.
Oregon Health & Science University (OHSU) öncülüğünde gerçekleştirilen bir araştırma, insan deri hücrelerinden işlevsel yumurta hücreleri üretmenin mümkün olduğunu ortaya koydu. Bu buluş, bilim insanları tarafından büyük bir başarı olarak değerlendirilse de, elde edilen sonuçlar şimdilik sadece bir kavram kanıtı olarak kabul ediliyor.
Araştırma, bu yöntemin ilerleyen yıllarda kısırlık tedavisinde yeni bir umut kaynağı olabileceğini, ancak klinik uygulamalar için daha fazla test ve güvenlik araştırmasına ihtiyaç duyulduğunu vurguluyor.
Dünya genelinde milyonlarca insan kısırlıkla mücadele ediyor ve bu sorunun en büyük sebeplerinden biri de sağlıklı yumurta ve sperm hücrelerinin eksikliği. Tüp bebek (IVF) tedavisi birçok çifte yardımcı olsa da, yumurtalıkları hiç işlevsel olmayan kadınlar için yeterli bir çözüm sunamıyor. Bu durum, bilim insanlarını, vücuttaki farklı hücrelerin yeniden programlanarak yumurta ve sperm hücrelerine dönüştürülmesini araştırmaya yönlendirdi. OHSU ekibinin yaptığı bu çalışma, in vitro gametogenez (IVG) adı verilen yöntemin insanlarda da başarıyla uygulanabileceğini gösteriyor. Daha önce bu teknik fareler üzerinde denenmişti. Ancak bu araştırma, insanlarda da uygulanabilirliğini kanıtlayan ilk çalışma olarak kaydedildi.
Araştırmacılar, yumurta hücresinin çekirdeğini deri hücresinin çekirdeğiyle değiştirdi. Bu işlem, daha önce klonlama çalışmalarında kullanılan somatik hücre çekirdek transferi (SCNT) yöntemiyle gerçekleştirildi. Ancak burada önemli bir zorluk vardı: Sağlıklı yumurta ve sperm hücreleri tek bir kromozom setine sahipken, vücuttaki diğer hücrelerde iki set kromozom bulunuyor. Çekirdek transferi yapıldığında, fazla sayıda kromozoma sahip embriyoların oluşma riski var.
Araştırmacılar, bu sorunu aşmak için, mayoz bölünmesini taklit eden yeni bir teknik geliştirdi. Bu yöntem, iki set kromozomlu hücreleri tek sete indirgerken, doğal yumurta ve sperm hücrelerine benzer bir yapı elde edilmesini sağladı.
Sonuç olarak, araştırmacılar toplamda 82 işlevsel yumurta hücresi üretti. Bunların yaklaşık yüzde 9’u döllendi ve beş gün içinde blastosist aşamasına, yani embriyonun erken gelişim evresine ulaştı. Blastosist aşaması, tüp bebek tedavisinde rahme yerleştirilen embriyonun gelişim aşamalarından biri.
Bu buluş, teorik olarak döllenme süreci için yeni bir yöntem sunuyor olsa da, pratikte bazı önemli sorunlarla karşı karşıya. Elde edilen blastosistlerin çoğunda kromozomal anormallikler bulundu. Ayrıca bazı yumurta hücrelerinde kromozom sayısı doğru olsa da, bu hücrelerin doğal yumurtalardan farklı özellikler taşıdığı gözlemlendi. Örneğin, bu hücrelerde, anne ve babadan gelen kromozomların karışmasını sağlayan çapraz birleşme süreci eksikti.
Bu çaprazlama, genetik çeşitliliği sağlamak için çok kritik bir adım olup, doğal gametlerin sağlıklı olmasında önemli bir rol oynuyor. Bu nedenle, şu anki durumda, bu yeniden programlanan yumurtaların sağlıklı bir fetüse dönüşmesi olasılığı oldukça düşük.
Araştırma, Nature Communications dergisinde yayımlandı.