Bu fırınla her şey mümkün: Çinli taykonotlar, uzayda tavuk kanadı pişirdi
Çin, sıfır yer çekimli fırın gibi yaşam tarzı iyileştirmeleriyle uzun süreli uzay görevlerini kolaylaştırarak küresel liderliği hedefliyor. Raporlar, Pekin’in uzay kabiliyetlerinin önümüzdeki on yılda Washington’ı geride bırakacağını gösteriyor; bu küçük teknolojik atılım büyük sonuçlar doğurabilir.
Çinli bilim insanları, uzay yolculuğuna "lezzetli bir dokunuş" getirdi. Tiangong uzay istasyonuna yeni kurulan sıfır yer çekimli fırın sayesinde, istasyondaki astronotlar artık sayısız mutfak lezzetinin tadını çıkarabilecek.
Çin Astronot Merkezi tarafından yayımlanan viral bir videoda, Shenzhou 20 ve Shenzhou 21 görevlerindeki taykonotların tavuk kanadı ve karabiberli biftek yediği görüldü. Çin, bunun, uzun uzay yolculuklarında astronotlarına ev lezzetlerini sunacağına inanıyor.
Sıfır yer çekiminde yemek pişirmek, yer çekiminin olmamasından dolayı ısının geleneksel konveksiyon fırınlarındaki gibi yukarı doğru yükselememesinden dolayı oldukça zor. Mini bir önden yüklemeli çamaşır makinesine benzeyen, ancak hava fritözü gibi çalışan Tiangong fırını, yemeğin yenmeden önce uzaya kaçmasını önlemek için kafesli bir tepsi ile donatıldı.
Küresel uzay ajansları ve özel şirketler, uzay araştırmalarının bir sonraki aşamasına uyum sağlamak için pratik cihazlar ve gıda çözümleri geliştirmeye çalışıyor. NASA, Uluslararası Uzay İstasyonu için ilk sıfır yerçekimi fırınını 2020’de geliştirmişti, ancak bu Amerikan versiyonu, ondan beş yıl sonra gelen Çin modeline göre çok daha az güçlüydü. Çin’in bu atılımı, yüksek sıcaklıkta kataliz, sıcaklık kontrolü, kalıntı toplama ve çok katmanlı filtrasyon alanlarındaki teknolojik ilerlemeleri gösteriyor.
Çin modeli neden daha etkili?
Tarihsel olarak, sıfır yer çekiminde pişirme işlemi birçok zorlukla karşılaştı. Yer çekimi eksikliğinden dolayı sıcak hava yükselemiyor, bu da geleneksel konveksiyon tekniklerini işlevsel olarak imkansız hale getiriyor. Bu nedenle, bir kek pişirmek veya tavuk kızartmak için gereken sıcaklıklara ulaşmak çok zor. Çin’in son modelinden önce, daha önceki denemelerde sıcaklık yalnızca 100 santigrat dereceye ulaşabiliyordu. Yeni model ise, 190 santigrat dereceye kadar çıkabiliyor ve işlevselliğini büyük ölçüde genişletiyor. Ayrıca önceki modellerde sıcak havanın durgunlaşması ve düzensiz dolaşması nedeniyle yemekler eşit pişmezken, Çin’in fırını yiyecekleri daha eşit ısıtıyor.
NanoRacks ve Zero G Kitchen işbirliğiyle 2020'de üretilen NASA modeli bu sorunların birçoğunu yaşamıştı. Yüksek güçlü bir ekmek kızartma makinesine benzeyen bu elektrikli ısıtma cihazı, uzayda beş adet çikolatalı kurabiye pişirerek yeni bir dönüm noktası oldu. Ancak bu deneyden çıkarılan en büyük ders, uzayda pişirmenin Dünya’dakinden çok daha fazla zaman almasıydı. Başarılı bir kurabiyenin pişirilmesi iki saatten fazla sürmüştü, bu da Dünya’daki tariflerden yaklaşık altı kat daha uzundu.
Bu durum, uzun pişirme süreleri ve sınırlı işlevsellik nedeniyle uzayda yemek pişirmenin büyük ölçüde pratik olmadığını gösteriyordu. Çin’in modelinin bu deneylerden yola çıkarak geliştirildiği bildiriliyor. İstasyonun içine entegre edilen yeni fırın, geçici bir deneyden çok daha fazlası olacak ve 500 kullanım için onaylanmış durumda.
Teknik detaylar kısıtlı olsa da, Çin Havacılık Topluluğu'ndan Kang Guohua'nın açıklamaları, Tiangong’un yeni süper fırını hakkında bazı ipuçları veriyor. Guohua’ya göre, uzay fırını “başlangıçtan itibaren uzay istasyonunun enerji uyumluluğu, eşit ısı dağılımı ve güvenliği tamamen göz önünde bulundurularak tasarlandı. Önceki deneyimlerden yola çıkarak kapsamlı optimizasyon yapıldı.” Sıcaklık kontrolü ve katalizdeki teknik ilerlemeler, astronotların tavuk kanatlarını sadece 28 dakikada kızartmasını sağladı. Yağsız ve gresten arındırılmış olması sayesinde fırın tamamen dumansız çalışıyor, bu da istasyonun hassas ekosistemlerini korumak için gerekli olan katı duman emisyon standartlarını karşılamasına yardımcı oluyor. Ayrıca fırının, geminin elektrik şebekesine yük olmayacağı da bildiriliyor ve bu da sıfır yerçekiminde yemek pişirmeyi uzun süreli görevler için daha uygulanabilir kılan önemli bir bileşen oluyor.
Sıfır yer çekimindeki bu gelişmeler, astronotların refahına sağladığı potansiyel artışın yanı sıra, gelişmekte olan uzay yarışının daha geniş çerçevesinde büyük bir öneme sahip. Çin, uluslararası uzay araştırmalarının baş yöneticisi olmayı hedefliyor. Eylül 2025 tarihli Ticari Uzay Federasyonu raporu, Pekin'in yeteneklerinin önümüzdeki on yılda muhtemelen Washington'ı geride bırakacağını öngörüyor. ABD'nin ISS'yi yörüngeden çıkarma planları yaparken, Çin'in 17 ulus ve 50 araştırma kurumuyla yürüttüğü Çin-Rusya projesi olan Uluslararası Ay Araştırma İstasyonu gibi platformlara yaptığı yatırım, Pekin'i uzay işbirliğinde lider olmaya hazırlıyor.
Bu yarışın kilit faktörlerinden biri, sürdürülebilir görevleri organize etme yeteneği olacak. Sıfır yerçekimi fırınları gibi yaşam tarzı iyileştirmeleriyle Çin, bu tür görevleri her zamankinden daha kolay hale getirebilir ve yeni uzay yarışında önemli bir avantaj elde edebilir.