Rusya’nın ISS krizi: Gizli SpaceX belgeleri olayı görev değişikliğine yol açtı
Roscosmos, kozmonot Oleg Artemyev'i gizli SpaceX belgelerini fotoğrafladığı iddiasıyla Crew-12 görevinden aldı. Rusya’nın ISS programı kritik bir dönemeçte.
Rusya’nın Uluslararası Uzay İstasyonu (ISS) programı son haftalarda ciddi sarsıntılar yaşıyor. Roscosmos, kendi ekiplerini ISS’e göndermeyi zorlaştıran teknik aksaklıkların ardından şimdi de önemli bir disiplin olayıyla karşı karşıya. Deneyimli kozmonot Oleg Artemyev, SpaceX’in Şubat ayında planlanan Crew-12 görevinden çıkarıldı. Roscosmos’un açıklamasına göre Artemyev’in yerine Andrei Fedyayev görevlendirildi.
Independent Rus habercilik platformu The Insider, Artemyev’in ABD ulusal güvenlik kurallarını ihlal ettiği iddiaları üzerine görevden alındığını yazdı. Habere göre Artemyev, SpaceX’e ait bazı teknik belgelerin fotoğraflarını çekti ve telefonuyla gizli bilgileri dışarı aktardı.
“Deneyimli bir kozmonotun bunu yanlışlıkla yapması imkânsız”
Rus fırlatma analisti Gregory Trishkin, The Insider’a yaptığı açıklamada iddiaları doğruladı:
“Kaynaklarım böyle bir ihlalin yaşandığını ve bir soruşturma başlatıldığını doğruluyor. Uçuşa iki buçuk ay kala açıklama yapılmadan görevden alınmak, dolaylı ama güçlü bir işaret. Deneyimli bir astronotun böyle ciddi bir hatayı kazara yapmasını düşünmek çok zor.”
NASA, SpaceX ve Roscosmos, yayın saati itibarıyla bu konuya ilişkin yorum yapmadı.
Ulusal güvenlik ihlali şüphesi
Artemyev’in ihlal ettiği belirtilen yasa ITAR (Uluslararası Silah Ticareti Düzenlemeleri). Bu kurallar, savunma teknolojilerinin ve kritik teknik bilgilerin yetkisiz bir şekilde ülke dışına aktarılmasını engellemek için uygulanıyor.
The Insider ayrıca, “Yura, Affet Beni” adlı bir Rus uzay uçuşu Telegram kanalının iddialarına yer verdi. Kanalın paylaşımına göre Artemyev, geçtiğimiz hafta Hawthorne’daki SpaceX merkezinde eğitimden men edildi. İddia, kozmonotun telefonuyla SpaceX motorlarını ve paylaşılması yasak olan iç materyalleri fotoğraflayıp tesis dışına çıkardığı yönünde.
Roscosmos’un resmi açıklaması ise bu iddialara değinmeden yalnızca Artemyev’in “başka bir göreve kaydırıldığını” belirtti.
Crew-12 görevinde belirsizlik
NASA ve SpaceX, Artemyev’in görevden alınmasıyla ilgili henüz resmi bir açıklama yapmış değil. Artemyev’in yerine gelen Fedyayev’in ISS'e en erken 15 Şubat’ta, iki NASA astronotu (isimleri henüz belirlenmedi) ve ESA’dan Sophie Adenot ile birlikte uçması planlanıyor.
Roscosmos için kritik bir dönem
Roscosmos’un karşı karşıya kaldığı kriz sadece disiplin meselesiyle sınırlı değil. 27 Kasım’da Soyuz MS-28 fırlatması sırasında yaşanan bir hata, fırlatma rampasının kritik bir parçasını ağır şekilde hasara uğrattı. Rusya’nın ISS’e insanlı uçuşlarının, tamir sürecinin iki yıla kadar uzayabileceği değerlendiriliyor.
Bu durum, Rusya’nın ISS’e mürettebat gönderebilmesi için ABD’nin tek insanlı uçuş sağlayıcısı SpaceX’e olan bağımlılığını ciddi şekilde artırmış durumda.
İlişkileri zedeleyebilecek bir olay
Bu nedenle Artemyev hakkındaki iddialar, Roscosmos ile NASA–SpaceX iş birliğinin geleceğini riske atıyor. Rusya’nın ISS programının tamamen durma noktasına gelmemesi için ABD ile diplomatik ilişkilerini koruması kritik önem taşıyor.
Artemyev’in görevden alınmasına yol açan süreç hâlâ netlik kazanmış değil. Ancak olay, Rusya’nın uzay programının içinde bulunduğu zorlu döneme bir darbe daha vurmuş durumda. Önümüzdeki aylarda Moskova’nın soruşturmayı nasıl yöneteceği, ISS iş birliğindeki rolünü koruyup koruyamayacağını belirleyecek.