Steve Jobs’u susturan programcı: macOS hesap makinesinin bilinmeyen hikayesi
Macintosh’un geliştirilmesi sırasında, Jobs’un bitmeyen tasarım eleştirileriyle bunalan 21 yaşındaki Chris Espinosa, kontrolü doğrudan patronuna vererek sorunu çözdü. Jobs'un 10 dakikalık ince ayarları, Mac OS 9’a kadar neredeyse hiç değişmeyen arayüzü yarattı.
Şubat 1982’de, Apple’ın en genç çalışanlarından Chris Espinosa, muhtemelen günümüz profesyonellerine bile tanıdık gelecek bir sorunla boğuşuyordu. Mikro yönetim eğilimiyle bilinen patronu Steve Jobs, Macintosh için tasarladığı basit hesap makinesi uygulamasının görünümünü sürekli eleştiriyordu.
Günler süren bitmek bilmeyen revizyon döngülerinin ardından, o zamanlar sadece 21 yaşında olan genç programcı, hem komik hem de son derece zarif bir çözüm buldu. Jobs'un eleştirilerini tamamen boşa çıkaracak bir araç inşa etti ve buna "Steve Jobs’un Kendi Hesap Makineni Yapma Seti" adını verdi.
Bu eğlenceli ve gerçek hikaye, orijinal Macintosh'un geliştirilme sürecini anlatan efsanevi teknoloji tarihi sitesi Folklore.org’dan geliyor. Genellikle etkili yazılım tasarımlarının uzun komiteler tarafından yapıldığı günümüzde, bu anekdot, Jobs’un süreçlere ne kadar derinlemesine dahil olduğunu ve Espinosa’nın yaratıcılığını gözler önüne seriyor.
Chris Espinosa, 1976 yılında, henüz 14 yaşındayken Apple’daki en genç çalışan olarak işe başladı. 1981’e gelindiğinde ise Jobs, kendisini UC Berkeley’deki eğitimini bırakıp tam zamanlı olarak Mac ekibinde çalışmaya ikna etmişti. İnanması zor ama Espinosa, hala Apple’ın en uzun süre hizmet veren çalışanı unvanını taşıyor.
O dönemde Macintosh’un dokümantasyon yöneticisi olarak görev yapan Espinosa, Mac'in grafik sistemi olan Bill Atkinson'ın QuickDraw'unun nasıl çalıştığını anlamak için bir demo programı yazmaya karar verdi. Seçtiği program, Mac ile birlikte gelmesi planlanan küçük yardımcı uygulamalardan, yani daha sonra "masaüstü aksesuarları" olarak adlandırılacak uygulamalardan biri olan hesap makinesi oldu.
Sınırsız revizyon döngüsünden kurtuluş
Espinosa, başlangıçtaki hesap makinesi tasarımının gayet iyi göründüğünü düşünüyordu, ancak Jobs onu gördüğünde farklı fikirlere sahipti. O anı anlatan Andy Hertzfeld, Jobs’un eleştirilerini şöyle aktarıyor: “Steve, ‘Eh, bir başlangıç’ dedi, ‘ama temelde berbat. Arka plan rengi çok koyu, bazı çizgilerin kalınlığı yanlış ve düğmeler çok büyük’.”
Jobs, Espinosa’nın önceki gün yaptığı değişiklikleri onaylamak yerine her seferinde yeni kusurlar bularak, günlerce süren bitmek bilmeyen bir revizyon döngüsünü tetikledi. Bu durum, tek bir kişinin, yani Jobs’un, bitmek bilmeyen talepleriyle tasarımın sürekli değiştiği klasik bir "mikro yönetim" vakası haline geldi.
Sonsuz döngüden kurtulmak isteyen Espinosa, bu soruna farklı bir yolla yaklaştı. Hertzfeld'e göre Espinosa, hesap makinesinin her görsel parametresini (çizgi kalınlığı, düğme boyutları, arka plan desenleri gibi) açılır menüler aracılığıyla anında ayarlamaya olanak tanıyan bir program geliştirdi.
10 dakikalık tasarım toplantısı ve 17 yıllık miras
Jobs bu özel yapım programla baş başa kaldığında, sadece 10 dakika harcayarak ayarları kurcaladı ve nihayet beğendiği bir kombinasyon yakaladı.
Bu yaklaşım kesinlikle işe yaradı. Jobs, tercihlerini sözlü olarak ifade etmekte zorlanırken, parametreler üzerinde doğrudan kontrol sahibi olduğunda hızlı bir şekilde tatmin olduğu bir tasarıma ulaştı. Hesap makinesinin kullanıcı arayüzünü, Jobs’un o 10 dakikalık oturumdaki parametre seçimlerini kullanarak gerçeğe dönüştürüldü.
Bu tasarım, 1984'te Mac ile birlikte kullanıcılara sunuldu ve Apple'ın işletim sisteminde 2001'de Mac OS 9’da durdurulana kadar neredeyse hiç değişmeden kaldı. Mac OS X ile yeni bir tasarımla değiştirilene kadar tam 17 yıl boyunca Mac için birincil hesap makinesi arayüzü olarak hizmet verdi.
Espinosa’nın bu yapım seti, daha sonra yazılım geliştirmede yaygınlaşacak olan görsel ve parametreli tasarım araçlarının erken ve esprili bir örneğiydi. Bu ilkel hesap makinesi tasarım aracı aynı zamanda Jobs'un yönetim sürecine dair de önemli bir gerçeği ortaya çıkardı: Jobs, ne istediğini gördüğünde biliyor olsa da, bunu her zaman net bir şekilde anlatmakta zorlanıyordu. Espinosa, ona doğrudan tasarımı etkileme yeteneği vererek, iletişim sorununu tamamen ortadan kaldırmış oldu. Bu durum, Jobs'un 1990'ların sonlarında Apple’a geri döndüğünde, ürünleri Powerpoint demoları veya özellik listeleri yerine, onları doğrudan kullanarak değerlendirme konusundaki ünlü ısrarının da bir yansımasıydı.
Jobs'un 10 dakikalık bu tasarım oturumunun uzun ömürlülüğü, Espinosa’nın o anki yaratıcılığının ne kadar başarılı olduğunu kanıtlıyor. Başlangıçta bitmek bilmeyen bir revizyondan bir kaçış yolu olarak ortaya çıkan bu küçük araç, Mac’in en basit ama en kalıcı tasarımlarından biri haline geldi.