Uzayda "zincir reaksiyon": Üç astronotun kurtulması, üç astronotu nasıl mahsur bıraktı?

Çin’in daha önce uzayda mahsur kalan mürettebatını başarılı bir şekilde Dünya’ya geri getirmesinin hemen ardından, üç Çinli taykonot (astronot) daha uzayda araçsız kaldı. Uzmanlar, bu durumun Çin’in uzay protokollerinde potansiyel bir zayıflığa işaret ettiğini ve astronotları gereksiz yere riske atabileceğini belirtiyor.

Şu anda istasyonda mahsur kalan üçlü, Shenzhou-21 görevinin mürettebatından oluşuyor. Zhang Lu, Wu Fei ve Zhang Hongzhang'dan oluşan ekip, 31 Ekim’den beri Çin’in Tiangong Uzay İstasyonu’nda görev yapıyor. Bu ekibin görevi, normalde 5 Kasım'da Dünya’ya dönmesi planlanan Shenzhou-20 mürettebatının (Wang Jie, Chen Zhongrui ve Chen Dong) görevini devralmaktı.

Ancak, devir teslim döneminin başarıyla tamamlanmasının ardından, Shenzhou-20 mürettebatının dönüş yolculuğu, şüpheli bir uzay çöpünün geri dönüş kapsülüne çarpmasıyla son dakikada iptal edildi. Yapılan testler, hasar gören uzay aracının gözetleme camında bir çatlak olduğunu gösterince, Shenzhou-20 mürettebatı, Shenzhou-21 ekibi için ayrılan kapsüle binerek 14 Kasım Cuma günü Dünya’ya başarıyla geri döndü.

Shenzhou-20 ekibinin (204 gün ile en uzun tek uzay uçuşunu tamamlayan taykonotlar) dönüşü kutlanırken, bu durum şimdi Shenzhou-21 mürettebatının Dünya’ya dönmek için bir araca sahip olmadığı anlamına geliyor.

Space News'in doğrulanmamış raporlarına göre, Çin İnsanlı Uzay Ajansı'nın (CMSA), Shenzhou-22 adı verilen boş bir yedek geri dönüş kapsülünü 24 Kasım gibi erken bir tarihte Tiangong'a fırlatabileceğine dair ipuçları var. Ancak, bu kapsül ulaşmadan önce Shenzhou-21 ekibinin başına ana istasyonda başka bir uzay çöpü çarpması gibi potansiyel tehlikeli bir şey gelirse, Dünya’ya güvenle geri dönemeyebilirler.

Acil durumda geri dönüş sorunu

Colorado merkezli Secure World Foundation'da uzay güvenliği direktörü olan Victoria Samson, yaptığı açıklamada, “Onların (Shenzhou-20 mürettebatı) eve döndüklerine çok sevindim, ancak yedek mürettebatın geri dönecek bir araçlarının olmaması biraz rahatsız edici” dedi.

Yeni geri dönüş kapsülü nihayet Tiangong'a ulaştığında, hasarlı Shenzhou-20 kapsülünün istasyondan ayrılması ve muhtemelen Pasifik Okyanusu'na düşürülmesi bekleniyor. Shenzhou-21 mürettebatının ise, planlandığı gibi altı aylık görevlerini tamamladıktan sonra geri döneceği tahmin ediliyor.

CMSA’nın neden yeni bir kapsül uzaya gönderilmeden Shenzhou-20 mürettebatını Dünya’ya döndürme kararı aldığı şu anda belirsizliğini koruyor. Tiangong’un, Uluslararası Uzay İstasyonu’nun (ISS) sadece beşte biri büyüklüğünde olması nedeniyle, altı taykonotu aynı anda güvenle destekleyemeyeceği düşünülmüş olabilir, ancak CMSA daha önce bunun bir sorun olmadığını belirtmişti.

Mahsur kalan mürettebatın acil bir durumda hasarlı Shenzhou-20 kapsülüyle geri dönebilme ihtimali de olabilir. Bu uzay araçları, bir güç ve itki modülü, mürettebat yaşam alanı ve paraşüt destekli geri dönüş modülü olmak üzere üç ayrılabilir bölümden oluşuyor. Çatlak camın ana geri dönüş modülünün bir parçası olmaması durumunda, zorunlu bir durumda mürettebatı Dünya'ya ulaştırması teorik olarak mümkün olabilir.

Çin'in verdiği sınırlı bilgiler, olayın gizemini artırıyor

Ne yazık ki, Çin'in görevleri ve uzay aracı tasarımları hakkında sınırlı bilgi paylaşması nedeniyle, olayın tam açıklamasını hiçbir zaman öğrenemeyebiliriz. Shenzhou-20 ve Shenzhou-21 mürettebatının yaşadığı bu durum, ISS'teki benzer “mahsur kalma” olaylarını hatırlatıyor. Bunların en dikkat çekeni, dokuz ay uzayda kalan NASA astronotları Suni Williams ve Butch Wilmore’un hikayesi ve istemeden bir yıldan fazla uzayda kalan Frank Rubio’nun rekor kıran hikayesiydi. Ancak o önceki iki durumda da, mahsur kalan astronotlar ISS’e zaten kenetlenmiş olan yedek kapsülleri kullanarak istedikleri zaman güvenle Dünya'ya dönebilme imkanına sahipti.