Bir göktaşının Dünya üzerinde oluşturduğu en büyük krater keşfedildi
Çin'deki Jinlin krateri, kuvars tanelerinde bulunan ve sadece uzay cisimlerinin çarpmasıyla oluşan düzlemsel deformasyon özellikleriyle (PDF) varlığını kanıtladı. Bu keşif, küçük dünya dışı nesnelerin gezegenimiz üzerindeki etkisinin sanılandan büyük olduğunu gösteriyor.
Güney Çin’in sık ve engebeli ormanlık arazilerinde, bilim insanları modern jeolojik çağımızda oluşmuş en büyük çarpma kraterini keşfetti. Jinlin krateri adı verilen bu devasa çukur, gezegenimizin uzaydan gelen cisimlerle nasıl ve ne zaman karşılaştığına dair paha biçilmez bilgiler sunuyor.
Guangdong Eyaleti’nin kuzeybatısındaki Zhaoqing Şehri yakınlarında, oldukça ücra bir bölgede yer alan kraterin çapı 820 ila 900 metre arasında değişiyor ve derinliği 90 metreye ulaşıyor. Bu boyutlar, daha önce en büyük olarak bilinen, Rusya’daki 300 metrelik Macha kraterini çok geride bırakıyor.
Tüm kanıtlar, kraterin nispeten yakın bir zamanda oluştuğunu gösteriyor. Araştırmacılar, “modern” ifadesiyle, yaklaşık 11.700 yıl önce Buzul Çağı’nın sonunda başlayan mevcut jeolojik çağımız olan Holosen döneminde oluştuğunu kastediyor.
Yüksek basıncın geriye bıraktığı sarsılmaz kanıtlar
Kraterin kenarı büyük ölçüde aşınmış granitten oluşuyor. Ancak yüksek enerjili bir çarpma sonucu oluştuğuna dair en net kanıt, kuvars tanelerinde bulunan, Düzlemsel Deformasyon Özellikleri (PDF) adı verilen benzersiz mikro özellikler oldu.
Yüksek Basınç Bilimi ve Teknolojisi İleri Araştırma Merkezi'nden çalışmanın başyazarı Ming Chen, bu PDF’lerin oluşumunun Dünya'da yalnızca gök cisimlerinin çarpmasıyla ortaya çıkan yoğun şok dalgalarından kaynaklandığını söylüyor. Bu etki, 10 ila 35 gigapaskal arasında bir basınca işaret ediyor. Chen, “Bu, Dünya'nın herhangi bir jeolojik sürecinin üretemeyeceği türden bir şok etkisi” diye açıklıyor.
Bölgenin düzenli muson yağmurlarına, yoğun yağışlara ve yüksek neme maruz kalmasına rağmen kraterin oldukça iyi korunmuş olması, bu keşfi daha da özel kılıyor. Ancak, krateri oluşturan göktaşının demir mi yoksa taş yapılı mı olduğundan emin olmak için araştırmalar devam edecek.
Dünya, uzun tarihi boyunca sürekli bir göktaşı bombardımanına maruz kaldı. Gezegenimizin yüzeyindeki her nokta, uzaydan gelen bir ziyaretçiyle çarpışma riski taşıyor. Ancak jeolojik kuvvetler, erozyon ve yüzeyin sürekli değişimi, eski çarpma izlerinin çoğunu sildi. Chen, Jinlin kraterinin keşfini özel yapanın da tam olarak bu olduğunu belirtiyor.
Chen, “Bu keşif, Holosen'de küçük dünya dışı nesnelerin Dünya üzerindeki etkilerinin ölçeğinin, daha önce kaydedilenlerden çok daha büyük olduğunu gösteriyor” diyor. Araştırmacılar, bu çarpma kraterinin keşfinin, küçük dünya dışı cisimlerin dağılımını, çarpma geçmişini ve düzenini anlamak için daha somut bir temel sağlayacağını düşünüyor.
Yeni çalışma Matter and Radiation at Extremes dergisinde yayımlandı...