Bir ışık yılı ne kadar uzak? Evrenin devasa uzaklıklarını anlamanın basit yolu

Evrenimizdeki cisimler o kadar uzaktadır ki, günlük hayatta kullandığımız kilometre ya da mil gibi ölçü birimleriyle ifade etmek pek anlamlı olmaz. Bu yüzden gökbilimciler, ışık yılı adlı özel bir ölçü kullanır.

Bir ışık yılı, ışığın bir yıl boyunca aldığı mesafedir. Işık, bilinen en hızlı şeydir; saniyede yaklaşık 300.000 kilometre (186.000 mil) hızla hareket eder. Bu hızla bir yıl boyunca yol aldığında yaklaşık 9,46 trilyon kilometre (5,88 trilyon mil) kat eder.

Kilometreler Yetersiz Kalır

Yıldızlar, bulutsular ve özellikle uzak galaksiler genellikle birden fazla ışık yılı mesafededir. Bu tür uzaklıkları kilometre ya da mil cinsinden ifade etmeye kalkarsak, inanılmaz büyüklükte sayılarla karşılaşırız. Yine de çoğumuz mesafeleri anlamak için kilometre ve mil gibi somut ölçülere ihtiyaç duyarız.

İşte bu noktada, gökbilimci Robert Burnham Jr., ışık yılı kavramını daha kolay anlaşılır hale getirmek için akıllıca bir yöntem geliştirdi.

Astronomik Birim Nedir?

Burnham, ışık yılı kavramını astronomik birim (AU) üzerinden anlatmaya başladı. Bir astronomik birim, Dünya ile Güneş arasındaki ortalama mesafedir. Bu mesafe yaklaşık 150 milyon kilometre (93 milyon mil) eder ve aynı zamanda yaklaşık 8 dakikalık bir ışık süresi anlamına gelir.

Yani Güneş’ten çıkan ışığın Dünya’ya ulaşması 8 dakika sürer.

Işık Yılını Mil Cinsinden Düşünmek

Burnham, ilginç bir benzerliği fark etti:

Bir ışık yılında yaklaşık 63.000 astronomik birim,

Bir milde ise yaklaşık 63.360 inç vardır.

Bu benzerlikten yola çıkarak şöyle bir benzetme yapılabilir:

Eğer 1 astronomik birimi 1 inç olarak kabul edersek,

1 ışık yılı da yaklaşık 1 mil (1,6 km) olur.

Bu ölçekte düşünürsek:

Güneş-Dünya arası: 1 inç

Alfa Centauri (en yakın yıldız): 4,4 mil (yaklaşık 7 km)

Yani, bu ölçekle uzayı ayak basılabilir bir hale getiriyoruz.

Tanıdık Uzay Cisimleri Ne Kadar Uzakta?

Aynı ölçekle çeşitli uzay cisimlerinin Dünya’ya olan uzaklıkları şöyle görselleştirilebilir:

Bu sayıların hâlâ çok büyük olduğunu biliyoruz ama bu tür karşılaştırmalar, evrenin büyüklüğünü gözümüzde canlandırmamıza yardımcı olur.

Işık Hızı Ne Kadar Hızlıdır?

Işık, saniyede 300.000 kilometre yol alır. Bu, öyle yüksek bir hızdır ki eğer ışık hızında seyahat edebilseydiniz, Dünya'nın ekvatorunu saniyede 7,5 kez dolaşabilirdiniz!

Bu hızla bir yıl boyunca gidildiğinde, yani bir ışık yılı mesafesi ortaya çıkar:

Yaklaşık 9,5 trilyon kilometre (5,9 trilyon mil).

Evren Ne Kadar Büyük?

Günlük ölçülerle düşünmek, uzayın ne kadar büyük olduğunu anlamamıza yardımcı olabilir. Robert Burnham’ın yaklaşımı, karmaşık sayıların ötesinde, gökyüzüne farklı bir açıdan bakmamızı sağlıyor. Belki de evrenin büyüklüğünü gerçekten kavrayamasak bile, bu ölçümlerle ona biraz daha yakın hissedebiliriz.