Her netbook'ta bulunması gerekenler bir arada

Hafifler, her çantaya sığıyorlar ve her zaman yanınızdalar: Netbook'lar bilişim dünyasının parlayan yıldızlarından biri oldu. Fakat bu minik notebook'lar fabrika çıkışı yetersiz biçimde donatılıyor. CHIP Online doğru araçlarla netbook'unuzdan nasıl daha fazlasını çıkarabileceğinizi gösteriyor. Üstelik tamamen ücretsiz!

Birçok netbook standart olarak Windows XP Home ön yüklü olarak gelir. Üreticilerin sisteme kurduğu gereksiz araçların dışında cihazlar yazılım açısından pek de zengin değildir. Fakat özellikle de bu miniler için kullanışlı ve az kaynak tüketen yazılımlar mevcut. Bu yazılımlar sayesinde mobil yoldaşınızı genişletebilir ve birçok eksiğini kapatabilirsiniz.

Yazımızda tanıtacağımız birçok aracı kullanmak için .NET Framework kütüphanesine ihtiyacınız olacak. Kütüphaneyi yazılımlardan önce kurmanız gerekiyor.

Pil süresi & performans: Her yerde netbook gücü

Sadece yağmur ormanları için değil
Enerji tasarrufu yapmanın iki avantajı var: İlki bir pil dolumu ile daha uzun süre prizlerden bağımsız kalabilirsiniz, ikincisi ise çevre için bir şeyler yapmış olursunuz. Ne kadar kW/saat tasarruf edebileceğinizi, bunu en iyi hangi yöntemle yapabileceğinizi LocalCooling aracı ile öğrenebilirsiniz. Program netbook'unuzun hangi bileşenlerinin kaç watt tükettiğini gösteriyor ve elektrik ihtiyacını nasıl düşürebileceğinize dair öneriler sunuyor. Mesela ekranın ve sabit diskin ne zaman kapatılacağını veya bekleme moduna geçirileceğini belirleyebiliyorsunuz. Program üç ön tanımlı profil sunuyor, kendinize has bir tane de oluşturabiliyorsunuz. Eğer localcooling.com'da bir hesabınız varsa değerlerinizi diğer kullanıcılarla karşılaştırabiliyorsunuz.

Download: LocalCooling

Pil kontrolü
Yakınında priz bulunmayan ve batarya kapasitesiyle yetinmek zorunda olanlar ne kadar pil süresi kaldığını sürekli göz önünde bulundurmalıdır. Pil birden bittiğinde Windows bilgisayarı bekleme moduna geçirir; böyle bir durumda veri kaybı söz konusu olabilir. Böyle bir durumda sistem tepsisindeki pil göstergesi de pek yardımcı olmaz çünkü sadece tam dolu, yarı dolu ve boş durumlarını gösterebiliyor. Daha detaylı ve daha tutarlı bilgi elde etmek için Notebook BatteryInfo'yu kullanabilirsiniz. Program görev çubuğuna yerleşiyor ve güncel pil durumu hakkında sürekli bilgi gösteriyor. Kapasiteyi yüzde olarak görme, kalan süreyi saat cinsinden görme veya enerji tüketimini miliwatt cinsinden görme arasında seçim yapabiliyorsunuz. Fare ile görev çubuğu sembolü üzerine geldiğinizde tüm detayları bir arada gösteren bir pencere beliriyor. Bu ve diğer ayarları görev çubuğundaki ikona sağ tıklayıp yapabiliyorsunuz. Pencerede bataryanın üreticisi, tüm kapasite ve yıpranma derecesi hakkında bilgi de öğrenebiliyorsunuz. Son bahsettiğimiz çok önemli çünkü bataryanın ne zaman size elveda diyeceğini bildiriyor.

Download: Notebook BatteryInfo

Netbook bakımı
Netbook satın alan bazı şeylerden feragat etmeli: Görece düşük olan fiyat karşılığında yüksek performanslı bir bilgisayar elde etmiyorsunuz. Birçok modelde kullanılan Intel Atom işlemci ve maksimum 1 GB bellek ancak Office ve internet uygulamaları için yetiyor; daha fazlası yok. Özellikle Solid State Disk (SSD) kullanan ürünlerde depolama biriminin kapasitesi kıttır. Netbook sahipleri bu yüzden cihaza gereksiz yere yük bindirmemeli ve cihazı sürekli fit tutmalı. İşte bu da Glary Utilities'in işi. Program birçok optimizasyon ve ince ayar aracını bir arayüzde birleştiriyor. Böylece netbook'unuzun bakımını yapabilir ve onu gereksiz yüklerden arındırabilirsiniz. Yazılımın tek-tıkla-bakım özelliği çok pratik. Bu özelliği kullanırken hangi alanlarda temizlik ve bakım yapılması gerektiğini belirleyebiliyorsunuz. Gereksiz kayıt defteri girdileri, geçici internet ve Windows dosyaları gibi gereksiz yükleri bu programla netbook'unuzdan uzaklaştırabiliyorsunuz. Program ayrıca Windows başlangıcında otomatikman yüklenen uygulamaları devre dışı bırakma imkanı da sunuyor. Netbook'ların sistem kaynakları konusunda kıt olduğunu düşünürsek özellikle son püf nokta çok önemli.

Download: Glary Utilities

Internet ve güvenlik: Dışarıdaki tehlikelere karşı

WLAN salatasına son
HotSpot Manager farklı kablosuz ağ erişim noktaları kullanan netbook sahipleri için ideal bir program. Yazılım mevcut tüm WLAN noktalarını gösteriyor ve her açılışında internet erişim noktalarını tarayıp listeliyor. Hangi erişim noktasının sinyalinin yüksek olduğunu veya şifreli olup olmadığını hemen görebiliyorsunuz.

WLAN erişimine karar verdiğinizde bunu seçip bir profil düzenleyebiliyorsunuz. Sonrasında bu profile bir isim verebilir ve ayarlar (Einstellungen) sekmesinden şifreleme standardı, parola ve kişisel IP yapılandırması gibi değişkenleri ayarlayabilirsiniz. Bir sonraki erişim noktasına rastlandığında programın ne yapması gerektiğini bağlantılar (Verbindungen) sekmesinden kişiselleştirebiliyorsunuz. Programın tek negatif yanı Almanca dilinde hazırlanmış olması oluyor.

Download: HotSpot Manager

Yabancı gözlere karşı
Özellikle ufak netbook'lar hemen yitirilebilir veya çalınabilir. Genellikle diskteki veriler donanımın kendisinden daha değerli olur. Özellikle iş odaklı kullanımda şifreleme büyük önem taşır fakat herhangi bir tatilde çekildiğiniz fotoğraflar veya Messenger konuşma geçmişiniz de başkasını ilgilendirmez. İşte burada TrueCrypt devreye giriyor. Ücretsiz program tüm diski veya disk bölümlerini şifreleyebiliyorsunuz. Sadece parolayı bilen kişi bunlara erişebiliyor. Disk farklı bir bilgisayar takılsa dahi içindekilere erişilemiyor.

Yazılımı başlattıktan sonra "Create Volume" butonuna basın. Creation Wizard'da "Encrypt the system partition or entire system drive" seçeneğini etkinleştirin. İster Windows partisyonunu, ister komple sabit diski şifreleyebilirsiniz. Dikkat: İki durumda da sisteminizi şifre olmaksızın başlatamazsınız. Sihirbaz sizi sonunda bir "Rescue Disk" (kurtarma diski) oluşturmanız geren yapılandırma sürecinden geçirecek. Eğer bir donanım bozukluğu veya diğer kazalardan dolayı TrueCrypt Boot Loader zarar görürse verilerinize bu kurtarma diski ile tekrar erişebileceksiniz. Sadece tekil partisyonları şifrelemek için Creation Wizard'da "Create a volume within a non-system partition/device" seçeneğini etkinleştirin. Ama dikkat: Sonraki adımlarda ilgili disk bölümündeki tüm veriler silinecektir.

Download: TrueCrypt

Sürekli en güncel halde
Evde PC, dışarıda netbook: İki bilgisayarda da sürekli aynı veri tabanına sahip olmak için bilgisayarları sürekli eşitlemek zorundasınız. Ücretsiz yazılım SyncToy 2.0 her iki bilgisayarda da aynı dosya ve klasörlere sahip olmak için olmazsa olmaz bir araç.

SynToy'u masaüstü PC'nize kurun ve "Create New Folder Pair" tuşuna basın. Böylece hangi klasörlerin masaüstü PC ve netbook arasında eşitlenmesi gerektiğini belirleyebilirsiniz; mesela kişisel dokümanlar gibi. "Synchronize" her iki klasörü de hep aynı duruma getirir. "Echo", sol klasörde ne gerçekleştiyse aynısını sağ klasörde tekrar eder (yeni dosyalar eklenir, silinir, isimleri değiştirilir veya güncellenir). "Contribute" sadece yeni dosya oluşturma, güncelleme ve isim değiştirmeyle sınırlıdır. Silinen dosyalar dikkate alınmaz. Sonraki adımda klasör çiftine bir isim verirsiniz ve "Run" ile süreci başlatırsınız. Her iki sistem de birbirine eriştiğinde, yani masaüstü PC ağ üzerinden netbook'a bağlandığında klasörler eşitlenir.

Eğer eşitleme işlemini SyncToy'u açmadan sadece tek tıkla başlatmak istiyorsanız ufak bir script oluşturmalısınız. Şu satırı not defterine yapıştırın ve dosyayı .bat uzantısıyla kaydedin: "C\Program Files\SyncToy 2.0\SyncToyCmd.exe" -R (tırnak işaretleri dâhil). Duruma göre programın bulunduğu dizini uyarlamanız gerekebilir. Oluşturduğunuz BAT dosyasına çift tıkladığınızda tüm klasör çiftleri eşitlenir.

Download: SyncToy 2.0

Multimedya & E-Book: Netbook eğlence merkezi

E-Reader olarak netbook
Eğer bir netbook'u 90 derece çevirirseniz tam da kapatılmış bir kitabı andırır. Doğru araç ile netbook'unuzu bir elektronik kitap okuyucuya dönüştürebilirsiniz: EeeRotate ekran içeriğini 90 derecelik adımlarla döndürüyor. Bu şekilde mesela PDF'leri dikey biçimde okuyabilirsiniz. Kurulumdan sonra araç sistem tepsisine yerleşiyor ve hemen etkin hale geliyor. [CTRL] + [ALT] + [Sağ/sol yön tuşları] ile görüntüyü 90 derece çevirebiliyorsunuz. Pratik: Touchpad de döndürülüyor. Şimdiyse sadece elektronik kitaplara ihtiyacınız var. PDF formatındaki bu kitapları açmak için PDF-XChange Viewer gibi "light" bir PDF okuyucuya ihtiyacınız olacak.

Download: EeeRotate

Çantada sinema
Dışarıda da video izlemek veya müzik dinlemek istiyor olabilirsiniz. Bunun için Windows Media Player'ı kullananlar uygun codec eksikliğinden muzdarip olabilir. İnternet erişiminin olmadığı bir yerde de codec eksikliği sinir bozucu olabilir. Bu sebeple bir yolculuğa çıkmadan önce SMPlayer'ı yükleyin. Yazılım, Linux kullanıcıları arasında popüler olan MPlayer'ı baz alıyor ve tüm önemli ses/video biçimlerini tanıyor. Ayrıca program web akışlarını da oynatabiliyor. Güzel bir özellik daha: SMPlayer bir medya dosyasında kaldığınız yeri her çıkışta kaydediyor. Aynı videoyu tekrar çağırdığınızda kaldığı yerden devam ediyor. Aynı durum müzik dosyaları için de geçerli. Netbook kullanıcıları için çok önemli: SMPlayer sistem kaynaklarını çok tasarruflu kullanıyor.

Download: SMPlayer

Dev pencerelerle asla problem yaşamayın
Netbook'ların zayıf bir yanı ufak ekranları ve düşük çözünürlükleri oluyor. Birçok model maksimum 1024 x 600 piksele çıkabiliyor. Böyle bir çözünürlükte büyük bir pencere açtığınızda OK butonu bile hemen gözden kaybolabiliyor. Birçok pencere açıkken ise tam anlamıyla bir kaos söz konusu. Ufak KDE Window Sizer aracı size bu durumda yardımcı oluyor. İsminden de anlaşılacağı gibi yazılım Linux dünyasından geliyor ve Windows'u netbook'larda kullanışlı olacak özelliklerle genişletiyor. [Alt] tuşuna basıp sol fare tuşu ile tutarak istediğiniz yere götürebilirsiniz. Bunu yaparken pencerenin neresine dokunduğunuz önemli değil; ille de başlık çubuğu olmasına gerek yok. Bir pencerenin büyüklüğünü yine [Alt] tuşuyla değiştirebilirsiniz. Fakat bu sefer sağ fare tuşunu kullanmalısınız. Kısa bir süre sonra KDE Window Sizer'dan vazgeçemez hale geleceksiniz.

Download: KDE Window Sizer