Kaliteli baskı için PC - yazıcı iş birliği

15 bölümlük dijital fotoğraf kursumuzun tamamına ulaşmak için tıklayın...

Baskı kalitesini etkileyen en önemli iki konu, yazıcının kendisi ve mürekkebin kağıt üzerine aktarılma tekniğidir. Fotoğraf baskısı için yaygın olarak kullanılan iki teknik ise mürekkep püskürtme ve süblimasyon tekniği. Süblimasyon tekniğinin fotoğraf basımında avantajları oldukça fazla: Çıktılar olabildiğince gerçekçi, yaklaşık 100 yıl ışığa dayanıklı basılıyor ve fotoğraflar pürüzsüz yüzeyleri ile fotoğraf laboratuarında basılmış kareleri anımsatıyor. Ama bu tekniği kullanan yazıcılar çoğunlukla taşınabilir küçük formatta oluyorlar.

Eğer yazıcınızı sadece fotoğraf basımı ile sınırlamak istemiyorsanız, mürekkep püskürtmeli yazıcılar size daha çekici seçenekler sunabilir. Salt optik açıdan mürekkep püskürtmeli yazıcıların çıktıları laboratuar çıktılarının yanına bile yaklaşamaz ve çıktıların yüzeyleri de pürüzlüdür. Mürekkebin ışığa dayanımı düşüktür ve bugünkü teknikle en fazla 50 yıl dayanabilirler. Ayrıca mürekkep püskürtmeli yazıcılar dört renkle (siyah, eflatun, sarı ve camgöbeği) baskı yaparlar. Ama özellikle siyah-beyaz fotoğraf baskıları için önerilebilecek dokuz renkle baskı yapabilen profesyonel mürekkep püskürtmeli yazıcılar da var. Yine de, bu tip yazıcıların dört renkli alternatiflerden farkları çıplak gözle görülemeyecek kadar az.

Ancak bütün bu dezavantajların yanında, püskürtmeli yazıcıların fotoğraf basımı konusunda avantajları da var. Bu yazıcılarla CD'lerin, folyoların ve ince kartonların üzerine baskı yapma şansına da sahipsiniz.

Renklerin düzeltilmesi

Çıktılarınızın yeşil, kırmızı veya sarı ağırlıklı olmasından şikayet edip durmanıza gerek yok: Çoğunlukla yazıcı sürücülerinizden yapabileceğiniz ufak bir ayar ile bu sorundan kurtulabilirsiniz. Bu şekilde fotoğrafınızda değişiklik yapmadan baskı kalitenizi artırma şansınız var. Bazı yazıcılar bu yolla basit fotoğraf efektleri bile oluşturabilirler. Artık günümüzde çoğu mürekkep püskürtmeli yazıcı ve fotoğraf yazıcısı, renk düzeltimi için bir yığın ek işlev barındırıyorlar.

Eğer çok fazla sayıda çıktı alıyorsanız, zamandan kazanıp malzeme sarfiyatını engellemek için bu işi kendi üzerinize alıp renk yönetim sistemi (genellike "ICM" olarak adlandırılan sistem: Integrated Color Managment) ile çıktılarınızın renklerinin monitörünüzün renkleri ile kısmen de olsa uyumlu olmalarını sağlamalısınız. Her yazıcının bu iş için farklı ayar sistemi olduğundan, bu konuda yazıcınızın kullanma kılavuzuna başvurmanızda yarar var. Eğer Photoshop'un renk yönetim işlevini kullanacaksanız, ICM'yi tümüyle kapatmalısınız.

Aynı durum genellikle profesyonel baskı aşamasında kullanılan bir RIP (Raster Image Processor) yazılımının kullanımında da geçerli. Bu gibi bir durumla, özellikle Epson ve bazı Canon yazıcılarda karşılaşabilirsiniz.

Paket çıktılarla kağıt tasarrufu

Kaliteli fotoğraf kağıtları çoğu zaman oldukça pahalıdır. Bu yüzden işleme yazılımlarının birçok resmi veya fotoğrafı otomatik olarak bir sayfaya yerleştiren işlevleri bulunur. Bu sayede fotoğraflar dikey ya da yatay oluşlarına bakılmaksızın bir kağıda en iyi sığacak şekilde yerleştirilebiliyorlar.

Photoshop da böyle bir işleve sahip, ama sadece bir fotoğraf ve onun kopyaları için. Birden fazla fotoğraf basmak istiyorsanız, birkaç küçük hileye başvurmalısınız.

* Paketi oluşturun: Photoshop'ta "File" menüsünden "Browse" seçeneğini işaretleyerek dosya gezginini açın ve basmak istediğiniz fotoğraflardan birini seçin. Ardından "File" menüsünden "Automate" alt menüsü altındaki "Picture package" seçeneğine tıklayın.

* Sayfa biçimi taslağını oluşturun: Önizlemede seçtiğiniz fotoğrafın kopyalarının kağıda yerleştirildiğini göreceksiniz. Sakın hemen yazdırmaya başlamayın; taslağın boyutları çoğu zaman bağladığınız yazıcı veya kullandığınız kağıt ile uyuşmaz. Bu yüzden sayfa biçimini "Edit layout" seçeneğinin yardımıyla değiştirmelisiniz. Ayarları tamamladıktan sonra çalışmanızı yeni bir isimle kaydedin. Burada birim olarak santimetreyi seçerseniz, boyutlar hakkında daha kolay karar verebilirsiniz.

* Fotoğrafları yerleştirin: "Edit layout" penceresinden fotoğrafların nasıl ve hangi boyutlarda basılmasını istediğinizi de seçebilirsiniz. Bunun için sağ taraftaki fotoğraflara tıklayıp boyutlandırın. "Image zones" bölümünden yeni fotoğraf bölgeleri de oluşturabilirsiniz.

* Fotoğrafları seçin: Farklı fotoğrafları basabilmek için "Layout" penceresinden fotoğraf bölgelerine tıklayın ve açılan gezgin pencereleri ile istediğiniz
fotoğrafları seçin.

Photoshop ile iyileştirmek

Photoshop'ta üç farklı baskı komutu bulunuyor. Ama siz, bunlar arasından her zaman "Print with preview" seçeneğini kullanın. Bu şekilde, basılacak kağıdı ve sonucu önceden görebilir, gerektiğinde müdahale edebilirsiniz.

* Yerleştirin: Eğer tek bir fotoğraf basacaksanız, bunu tek bir tıklama ile kağıda ortalayabilir veya istediğinizde yerini milimetrik olarak belirleyebilirsiniz.

* Boyutlandırın: Önizlemede de fotoğrafınızı büyütebilir veya küçültebilirsiniz. Ek olarak, bu aşamada yazılım
yazıcınızın kağıda basabildiği bölgeleri de dikkate alarak boyutlandırma yapar ve fotoğrafınız kağıt üzerinde eksik çıkmaz.

* Deneyin: "More options" düğmesine tıkladığınızda, Photoshop'un sunduğu ek renk yönetimi özellikleri ile karşılaşacaksınız. Burada fotoğraflarınızın yüksek kalitede mi yoksa taslak kalitesinde mi basılmasını istediğinizi belirtebilirsiniz.

* İyileştirin: "Printer profile" altından yazıcınız ve içindeki kağıt ile uyumlu renk profilini seçebilirsiniz. Fotoğrafınızdaki verilerin baskı profili tarafından dönüştürülürken nelere dikkat edilmesi gerektiği (rendering intent) ise deneyimlerinize ve basmak istediğiniz fotoğraftaki motife bağlıdır. Ama temel olarak "Perceptual" seçeneğini seçip "Black point compensation" kutusunu işaretlerseniz, kabul edilebilir sonuçları garantiye almış olursunuz.

Fotoğrafları büyütmek

Eğer fotoğraflarınızı poster boyutunda basmak istiyorsanız, çözünürlüklerini de dikkate almalısınız. Örneğin 3 megapiksellik bir fotoğraf böyle bir baskı için uygun olmaz. Ama bunun
dışındaki fotoğrafları Photoshop CS, CS2 ve CS3'de bulunan büyütme işlevi ile gerekli boyuta getirebilirsiniz. Bu "interpolasyon" işlevine "Image" menüsündeki "Image size" seçeneği ile ulaşabilirsiniz. Fotoğraflarda "bicubic" yöntemini seçmeniz, en iyi sonuçları elde etmenizi sağlayacaktır.

* Özel durum: RAW dosyalarını açar açmaz, RAW diyalog penceresinde büyütmelisiniz. Bu konumda fotoğrafınızın verilerinin üçte ikisi yine interpolasyonla
hesaplanmamış olduğundan çoğunlukla "Image size" diyalog penceresiyle elde edeceğiniz sonuçlardan daha iyi sonuçlar elde edersiniz.

* Poster boyutu: Eğer fotoğrafınızı iki katına büyütmek istiyorsanız, ortaya çıkacak piksel görüntülerini (fotoğraf bozulmaları) küçük adımlarla büyütmeler yaparak engelleyebilirsiniz. Bu amaçla, uzman kullanıcılar fotoğrafları her seferinde istenilen boyuta kadar yüzde bir oranında büyüten betikler yazarlar. Bu şekilde boyutu iki katına çıkarmanız için tam 70 işlem yapılması gerekir.

Kağıt üzerinde dizin

Fotoğraf dizinleri, fotoğraflarını laboratuarlarda bastıranlar için tanıdık ve oldukça işlevsel araçlardır. ACDSee gibi fotoğraf arşivleme yazılımları veya Photoshop ile arşiviniz için buna benzer dizin baskıları hazırlayabilirsiniz. Bu şekilde bir fotoğrafı ararken
bütün arşivinizi karıştırmak zorunda kalmazsınız.

* Adım adım: Photoshop'un dizinleme için kullandığı tanım "Contact sheet"tir. Bu işleve ulaşmak için "File" menüsünden "Automate" seçeneğine gelin ve "Contact sheet II" satırına tıklayın. Açılan diyalog penceresinde "Document" bölümündeki boyutları "12 x 12 cm" olarak girerek çözünürlüğü "150 dpi" şeklinde ayarlayın. Minyatür fotoğraflarınızın düzenini ise "Thumbnails" altından ayarlayabilirsiniz. Burada istediğiniz sütun ve satır sayılarını girin.

* Birçok sayfa: Dizininize ne kadar çok fotoğraf eklerseniz, minyatür fotoğraflar da o kadar küçülür. Bunun yerine birden fazla dizin sayfası basmanız da mümkün. Örneğin bir CD'ye 100 fotoğraf sakladıysanız ve Photoshop'a her sayfaya 20 minyatür resim koymasını söylerseniz, baskı sırasında otomatik olarak beş sayfa çıktı alırsınız.

* Yazıları değiştirin: Eğer dosya isimleri iyi okunamıyorsa, yazı boyutunuzu bir punto büyütün. Minyatür fotoğraflar küçük ve dosya isimleri de uzun olursa, yazılar son derece küçük kalabilir. Ama çoğu durumda sekiz puntoluk bir yazı rahatlıkla okunur.

Baskı için keskinleştirmek

Çıktılar çoğunlukla ekranınızdaki fotoğraftan daha flu olurlar. Bunun nedeni fotoğrafınızın basılırken verilerin yeniden hesaplanıp çözünürlüğün değiştirilmesidir. Bu etkiden kurtulmak için fotoğraflarınızı yazıcınızın çözünürlüğüne getirmeyi deneyebilirsiniz.
Örneğin 2.400 dpi çözünürlüğündeki bir yazıcı için kullanmanız gereken çözünürlük 400, 240 veya 200 ppi olmalıdır.

* Farklı düşünceler: Ek olarak, fotoğraflarınızı biraz "aşırı keskinleştirebilirsiniz". Bunun için Photoshop ve çoğu yarı profesyonel resim işlem yazılımında bulunan "Unsharp mask" filtresi kullanılabilir. Ancak bu konuda ufak bir tartışma var: Kimi uzmanlar filtrenin "3" ile "4" arasında bir çap ile en fazla yüzde 100'lük bir uygulanma derecesinde kullanılmasını öneriyorlar. Bu şekilde biraz taneli, ama daha doğal sonuçlar elde edilebiliyor. İkinci bir grup uzman ise daha küçük bir çapın ("1" ile "2") seçilip uygulama derecesinin yüzde 300 gibi yüksek değerlere getirilmesini öneriyor. Bu şekilde çıktı daha ince ve keskin oluyor, ama arka planda grenler ve bozulmalar oluşabiliyor.

* Sınır değerler: Sınır değeri veya eşik değeri (Treshold level), keskinleştirmenin başlangıç kontrası ile ne kadarlık bir ton değeri farkından sonra uygulanacağını belirler. Böylece homojen, yani kontrast farkı olmayan bölgeler keskinleştirilmez. Eşik değeri ne kadar düşük olursa keskinleştirme o kadar yoğun uygulanır. Değeri yükseltirseniz sadece belirli bölgeler keskinleştirilir. Ama bu durumda kimi yerlerde bozulmalar oluşabilir.

* Profesyonel yazılımlar: Nik Sharpener Pro 2.0 (yaklaşık 400 YTL) gibi bir yazılımla yazıcınıza özel en uygun keskinleştirmeleri gerçekleştirebilirsiniz.

Siyah - beyaz baskılar

Siyah - beyaz baskıda tüm ton dağılımını korumak için yazıcınızı renkli baskı konumunda bırakmalısınız. Ama bu durumda mutlaka istenmeyen baskın renkler oluşur ve bunların yazıcı sürücüsü yardımıyla düzeltilmesi gerekir. Bu noktada ortaya çıkan sorun ise, deneme baskılarının mürekkep ve kağıt israfı anlamına gelmesi ve elde edeceğiniz ayarların sadece o motif ve belirli bir kağıt cinsi için geçerli olmasıdır.

Standart mürekkeplerin yerini alacak özel siyah - beyaz mürekkepler bu soruna çözüm getirebilir. Örneğin önde gelen mürekkep üreticilerinden Lyson'un ürettiği Quad Black mürekkepler sanatsal baskı denince ilk akla gelenler arasında. Genellikle Canon ve Epson yazıcılara uygun şekilde üretilen bu mürekkep kartuşlarının, HP için üretilen modellerini bulmak da mümkün.

Ekranı ayarlamak

Fotoğrafınızın farklı görünmesine ekranınız da neden oluyor olabilir. Bu yüzden ekranınızı da doğru olarak ayarlamalısınız. Eğer renk doğruluğu konusunda talepleriniz yüksekse, kolorimetrelerden yardım almaktan (300 ile 750 YTL arası) başka çareniz yok. Ama mutlak doğruluk sizin için önemli değilse, Photoshop'un "Adobe Gamma" aracını da kullanabilirsiniz. Ayarlama sihirbazını çalıştırmak için "Denetim Masası"nı açın ve "Adobe Gamma" simgesine çift tıklayarak "Step by step" seçeneğini işaretleyip ilerleyin.

Eğer denetim masanızda "Adobe Gamma" simgesini göremiyorsanız, sol taraftaki "Klasik görünüme geç" seçeneğine tıklayarak görünür hale getirebilirsiniz. Sihirbazı tipik ortam ışıklandırmanızda uygulamaya çalışın. Oluşturulan profili de asla Photoshop'ta RGB profili olarak seçmeyin! Işığa dayanıklı mürekkep Günümüzde mürekkep püskürtmeli yazıcılar da pigmentli veya boya maddeli mürekkepler kullanılıyor.

Boya maddeli mürekkepler renkli molekül bileşiklerinden oluşuyor ve kağıt ile birleşiyorlar. Pigmentli mürekkeplerde ise pigmentler boyanın taşınmasında rol alıyor ve boyanın kağıt üstünde kapsülde kalmasını sağlıyor. Bu da boyanın ışığa karşı daha dayanıklı olmasını ve fotoğrafların renklerinin daha uzun süre korunmasını sağlıyor, ancak her yazıcıda kullanılamıyor. Mürekkebinizin türü hakkında bilgi toplarsanız, baskı kalitesini etkileyen en önemli noktalardan biri olan kağıt konusunda da en doğru seçimi yapabilirsiniz.