Windows 8'in Metro tarayıcıları

Hüseyin Cem Köylü

Microsoft, yeni işletim sistemi Windows 8'in Kullanıcı Önsürümüyle birlikte, yeni tarayıcısı Internet Explorer'ı da ortaya çıkartmaya başladı. İki farklı IE10 sürümü yayınlayan Microsoft, kullanıcıya dilediği takdirde bütün eklentilerin ve hızlandırıcıların bulunduğu masaüstü sürümünü ya da tam ekran, çoklu dokunmatik destekleyen ve eklentisiz Metro sürümünü kullanma olanağı sunuyor.

Mozilla ve Google da, Windows 8 için Firefox ve Chrome'un Metro sürümleri üzerinde çalıştıklarını açıklamışlardı, fakat bunlar sadece Metro-tarzı uygulamalar değil, Microsoft'un deyimiyle "Metro stili etkinleştirilebilir uygulamalar".

Windows 8 üzerinde çalışan Metro uygulamaları Win32 API'larından farklı olarak WinRT framework'ü kullanıyor. Yani, kodlarında herhangi bir değişikliğe ihtiyaç duymadan x86/64 PC'lerde ve ARM tabanlı Windows(WOA) tabletlerde çalışabiliyorlar.

App Container adlı güvenli bir "sandbox" içerisinde çalışan Metro uygulamaları bu sayede işletim sisteminden ayrı çalışıyorlar, eklentiler gibi ayrı kodları çalıştıramıyorlar ve Windows Store'dan indirebileceğiniz .appx uzantısıyla dağıtılıyorlar.

Mozilla ve Google'ın yanısıra, Opera iletişim müdürü Zara Lauder da; "Windows 8 ilgimizi çekiyor. Yeni işletim sistemi ve ilgi çekici Metro arayüzü son kullanıcıyı çeken bir yapıya sahip ve biliyoruz ki kullanıcılar bu platformda Opera deneyimini yaşamak isteyeceklerdir" sözleriyle, Windows 8 için Opera geliştirmeyi planladıklarının işaretini verdi.

Metro tarayıcıların farkı ne?

Microsoft'a göre, Metro stili etkinleştirilmiş masaüstü tarayıcılar HTML5 render'lamak için Win32 API'larına tam erişim sağlayabilecek, arkaplanda çoklu işlem gerçekleştirebilecek, JIT derleyebilecek ve diğer standart tarayıcı özelliklerini gerçekleştirebilecek. Örneğin, arka planda dosya indirmek gibi...

Metro tarayıcıları, masaüstü tarayıcılarla aynı kod üzerine kurulacak; diğer Metro uygulamalarında ise böyle bir şey söz konusu değil. Ayrıca diğer Metro uygulamaları arkaplanda çalışmayacak; tabi müzik çalmak gibi belirli özellikler dışında. Fakat Metro tarayıcılar, arka plana indirseniz dahi dosya indirmeye / yüklemeye devam edebilecek.

Tüm Metro uygulamaları, Microsoft Store'dan indirilebilirken, Masaüstü / Metro hibrit tarayıcılar, tıpkı masaüstü uygulamalar gibi Web'den indirilip kurulabilecek.

DLNA bağlantılı cihazlara bağlanarak Play To ile medya dosyalarını oynatabilecek ve favorileri saklamak için SkyDrive hesabınızı kullanabilecekler. Son girdiğiniz 50 URL, son 1.000 sitedeki geçmişiniz ve ayarlarınız da SkyDrive ile eşlenerek kullandığınız tüm PC'lerde aynı deneyimi yaşamanız sağlanacak.

Varsayılan tarayıcı...

Microsoft'un basitliği ve sadeliği," Metro stili arayüzü deneyimini" korumak adına yaptığı bir hamle de, aynı anda sadece bir Metro-etkin tarayıcı kullanılabilinecek. Varsayılan olmayan Metro-etkin tarayıcının Başlat ekranı tuşuna bastığınızda, tarayıcının masaüstü versiyonu açılacak.

Hangi Metro-etkin tarayıcının hangi siteyi açacağını maalesef belirleyemiyorsunuz fakat eğer Windows 8'i x86 PC'lerde kullanıyorsanız yine de masaüstü sürümüne geçerek bunu geleneksel yoldan gerçekleştirebilirsiniz.

Eğer bir siteyi Başlat ekranında ikinci karoya koyar ve başka bir tarayıcıyı varsayılan olarak ayarlarsanız, bu karoya tıkladığınızda site sizin belirlediğiniz tarayıcının masaüstü versiyonunda açılabilecek. Yani, IE'den memnunsanız fakat yine de belirli siteler için ikinci bir tarayıcı kullanmak istiyorsanız, bu şekilde basitçe sorunun üstesinden gelebilirsiniz.

Eklentiler kurulabilecek mi?

Metro uygulamaları sandbox içinde çalıştıkları için ayrı program paketlerini çağıramıyorlar. Fakat Metro-etkin tarayıcılar AppContainer sandbox tarafından daha az sınırlandırılıyor.

IE10'un Metro versiyonu, Flash, hızlandırıcılar ya da bookmarkletleri kullanmanıza izin vermiyor. Fakat tüm bunlar masaüstü versiyonunda çalışıyor. Bu sayede Metro IE10 sekmeleri daha hızlı açabiliyor, pil ömrünü, güvenliği, tutarlılığı ve gizliliği daha üst düzeye çıkarabiliyor.

IE'nin çalışma prensibinde (hem Metro hem masaüstü için) her sekmenin kendine özel bir sandbox'u bulunuyor. Bu sayede Metro tarayıcılar da dosya linklerini açabilmek için uygulamaları çağırabiliyorlar; tıpkı masaüstündeki PDF yazılımları gibi...

Başka tarayıcı yapımcılarının bu tür (örneğin Flash) gibi eklentileri destekleyip destekleyemeyeceği henüz net değil. Mozilla'dan Brian Bondy "Program geliştirme sürecinde emin olmak için henüz çok erken. Henüz karar vermediğimiz veya gerçekten istediğimiz şeylerde teknik sınırlandırmalar olabilir" diyor.

Google da tarayıcısı Chrome'un kodlarında Flash barındırıyor. Siz Chrome'u yüklerken bir yandan Flash da sisteminize kurulmuş oluyor. Tabi sandbox sözkonusu olunca bu durum problem çıkarabilir.

ARM sistemlerde tarayıcılar ne alemde?

"WOA masaüstülerde herhangi bir üçüncü-parti kod çalıştırılamayacak. WOA ile sadece Office uygulamaları ve "Windows'a özgü" araçlar (Internet Explorer'da bunlara dahil) gelecek" diyor Windows'tan şef Steven Sinofsky.

WOA'nın açılımı, "Windows on ARM." Yani ARM tabanlı sistemlerde çalışacak özel Windows 9 sürümüne verilen genel ad., ARM PC'lerde herhangi bir üçüncü-parti masaüstü tarayıcı olmayacak ve kurulu bir masaüstü tarayıcı olmadığı için Metro/masaüstü hibrit tarayıcıya da sahip olamayacaksınız.

WOA için tarayıcı yaratmak isteyenler onu tamamen WinRT ile yazmak zorunda, bu da kesinlikle hiçbir eklenti olamayacağı anlamına geliyor. Kısacası ARM tabanlı sistemlerde de işler aslında benzer şekilde yürüyecek ama önemli farkların bulunacağı da kesin gibi görünüyor...

Neden sadece tarayıcıların ayrıcalığı var?

Vista ile birlikte, tarayıcılar sadece düşük güvenlik düzeyinde uygulamalara uyumlu hale geldiler. Düşük güvenlik düzeyi, uygulamalara sadece kullanıcıya ait birkaç klasöre erişim ve kayıt hakkı veriyor (çerezler, favoriler ve geçici dosyalar gibi).

Tarayıcılardaki yan uygulamalar başlangıç dosyaları yaratamaz, belgelerinizi düzenleyemez, yapılandırma ayarlarınızı değiştiremez, kayıt defteri anahtarlarını ya da çalışan diğer uygulamaları kontrol edemezler. Bu sayede zararlılar işletim sistemine daha zor ulaşıyorlar.

Microsoft'un en Avrupa'da başka seçeneği yok; IE'ye tanıdığı büyün ayrıcalıkları diğer hibrit tarayıcılara da sağlamak zorunda. Aksi taktirde ayrımcılıktan dolayı ceza alabilir.

Windows 8'de hem Metro hem masaüstünde hibrit çalışacak tek uygulama tarayıcılar olacak. Zaten Microsoft'un bunu başka uygulamalara sağlaması için de bir baskı yapılmıyor...