Yeni Arayüze Alışmak
Microsoft Windows ailesinin en genç üyesi olan Windows XP, sevimli arabiriminin arkasında çok güçlü ve fonksiyonel yenilikler barındırıyor.
KLASÖRLER
Windows klasörlerindeki 2000 ve ME sürümleriyle başlayan gelişme,
XP’de en üst noktaya ulaşıyor. Görselliğin yanı sıra fonksiyonel
olarak da zenginleşen yeni klasörlerin artık içeriğine göre
özelleştirilmesi ya da 3. parti yazılımlara gerek kalmadan
sıkıştırılması ve şifrelenmesi de mümkün oluyor.
Windows XP 3. parti yazılımlara olan ihtiyacı iyice
azaltıyor
Kurulduğu gibi donanımlarınızı otomatik tanımlayan ve kullanıma
hazır hale gelen Windows XP aynı zamanda da en sık ihtiyacınız olan
yazılımları default olarak size sunabiliyor. Böylelikle eski
sürümlerde olduğu gibi işletim sisteminin kurulumunu takiben Winzip
ve ACDSee gibi yazılımları kurmak için harcanan zaman da yanınıza
kar kalıyor. Herhangi bir resim dosyasını üzerine tıklayarak
izlemenize imkan tanıyan Windows Resim ve Faks görüntüleyicisi Page
UP ve Page DOWN gibi ACDSEE yazılımındaki kısayolların aynısını
kullanıcıya sunarak, alıştıkları biçimde resimler arasında tek tek
gezmelerini sağlayabiliyor.
Ayrıca istediğiniz dosyaları seçtikten sonra üzerlerine sağ tuş ile tıklayıp, Gönder menüsü altından “Sıkıştırılmış Klasörler” seçeneğini seçtiğinizde de Windows XP bu dosyaları otomatik olarak ZIP haline getiriyor. Sıkıştırılmış nesneler üzerlerinde fermuar resmi olan bir klasör simgesi ile görüntüleniyor ve Winzip yazılımına gerek kalmıyor. Ek olarak sıkıştırılmış dosyalar klasör olarak algılandığı için, diğer klasörlerde olduğu gibi içini açıp dosyalara ulaşmak, eklemek ve çıkarmak da sıradan bir işlem haline dönüşüyor.
Klasörleri içeriğine göre daha kullanışlı hale
getirebilirsiniz
Öncelikle temiz masaüstünüzde yeni boş bir klasör oluşturun. Bu
haliyle herhangi bir klasörden farkı olmayacaktır. Şimdi üzerine
sağ tuş ile tıklayıp Özellikler seçeneğini seçin. Karşınıza 3
sekmeden oluşan bir pencere gelecektir. Burada Özelleştir sekmesine
tıklayarak klasörünüzü içeriğe göre değiştirebilirsiniz. Windows
XP, her dosya türü için kullanabileceğiniz standart klasörlerin
dışında resimler, fotoğraf albümü, müzik ve videolar için farklı
türde klasör seçeneklerini de kullanıcılara sunuyor. En üstteki “Ne
tür bir klasör istiyorsunuz?” bölümünden bu değişikliği
yapabilirsiniz. Bundan sonra seçiminize göre klasöre tıklandığı
zaman açılan sağ tuş menüsüne ek özellikler eklenecek ve klasör içi
görevler de klasörün türüne göre değişecektir.
Örneğin klasörü videolar için özelleştirirseniz üzerine sağ tuş ile tıkladığınızda, listeye “Çalma listesine ekle” seçeneğinin eklendiğini görebilirsiniz. Bu seçenek ile tüm klasör içeriği Media Player’da açılacaktır. Klasörü açtığınızda da, sağ tarafta yer alan görevler bölümünde video dolu bir klasöre uygulanması en mantıklı görevlere yer verilir. Bu da tümünü oynatma ya da onları CD’ye kopyalamak olabilir. Diğer klasör seçenekleri ise sizlere farklı görevler sunacaktır.
Klasörü açmadan içinde ne olduğunu öğrenin
Daha önceki sürümlerde de olan ön izleme seçeneği, Windows XP
altında da yer alıyor. Böylelikle herhangi bir klasörün içine sağ
fare tuşu ile tıklayıp Görünüm seçeneği altında yer alan “Küçük
Resimler” seçeneğini seçtiğinizde, klasör içindeki tüm resimlerin
küçük ön izlemelerine ulaşmanız mümkün oluyor. Ayrıca Windows XP
altında tüm bunlara ek olarak klasörlerin içindeki resimlerin ön
izlemeleri klasör üzerine de eklenebiliyor. Böylelikle klasör içine
girmeden 3 aşağı 5 yukarı, içinde hangi resimlerin olduğunu
kestirebiliyorsunuz. Bu özellik sadece resimlerin değil, videoların
ön izlemelerini de klasör üzerine ekleyebiliyor. Klasörleri
kendiniz de elle özelleştirebilmenize rağmen, aslında buna çok da
ger ek kalmıy or. Çünkü Windows XP, içeriğinin tamamı aynı türden
oluşan klasörler için, bunu otomatik olarak gerçekleştirebiliyor.
Tüm bunlara ek olarak eğer klasör resim klasörü olarak
tanımlanmışsa, Görünüm özelliklerine “Film Karesi” seçeneği de
ekleniyor. Klasör içine sağ tuş ile tıkladığınızda açılan menüde
Görünüm altındaki “Film Karesi” seçeneğini seçin “Küçük Resimler”
seçeneğinden farklı olarak resimler alt bölümde yer alacak ve her
resim üstte büyük olarak açılacaktır.
Dosyalar hakkında daha fazla bilgi vermek için XP göreve
hazır
Görünüm altından “Ayrıntılar” seçeneğini kullanmayı tercih
ediyorsanız, belirli dosya türleri için size çok daha fazla bilgi
sağlayabilecek olan Windows XP oldukça hoşunuza gidecektir. Çünkü
daha önceki Windows sürümlerine ek olarak XP altına video, resim ve
müzik dosyaları için ek ayrıntılar da eklenmiş. Default olarak
görüntülenmeyen bu özelliklere ulaşmak için ayrıntılar bölümüne sağ
tuş ile tıklamanız yeterli olacaktır. Bundan sonra bilgi almak
istediğiniz dosya türüne göre buradaki ek ayrıntıları aktif duruma
getirebilirsiniz.
BAŞLAT MENÜSÜ
Görev çubuğu üzerinde yer alan ve yeniliklerden nasibini en fazla
alan bölümlerden biri de Başlat menüsü.Masaüstündeki öğelerin de
buraya alınmasıyla artık hemen her türlü iş için zorunlu olarak
tıklamanız gereken bu menüyü açtığınızda, sanki farklı bir işletim
sistemi ile çalışıyormuş izlenimine kapılabilirsiniz. Ancak biraz
daha detaylı baktığınızda, bu bölümün aslında üzerine çarpıcı
yenilikler eklenmiş eski menüden çok da farklı olmadığını
göreceksiniz.
Windows XP’de artık her yol Başlat menüsünden
geçiyor
Başlat tuşuna tıkladığınızda, bu tuşun hemen üzerinde yer alan “Tüm
Programlar” menüsünü kullanarak alıştığınız stildeki Başlat
menüsüne ve bu menüde göremediğiniz diğer standart uygulamalara
ulaşabilirsiniz. Artık 2 sütundan oluşan Başlat menüsünde en büyük
yeniliği ise sol taraftaki sık kullanılan uygulamalar bölümü
oluşturuyor. Daha önceki sürümlerinde sık kullanılan belgelere
hızlı bir şekilde ulaşmayı kolaylaştıran Windows’un yeni sürümünde
artık en sık kullandığınız uygulamalar da sistem tarafından
algılanıp, her zaman elinizin altında oluyor. Ayrıca bu bölümün en
üstüne internete ve posta hesaplarınıza hızlıca ulaşmanız için
Internet Explorer ve Outlook Express bağlantıları da eklenmiş.
Eski Başlat menüsüne geri dönmek istiyor musunuz? İsterseniz bu
bağlantıları MSN Explorer ve Hotmail gibi uygulamalara da
yönlendirebilirsiniz. Bunun için Başlat menüsüne sağ fare tuşuyla
tıklayıp Özellikler seçeneğini seçin. Açılacak olan pencerede
Başlat Menüsü sekmesi altında “Başlat Menüsü” seçili iken
“Özelleştir” düğmesine tıklamanız yeterli olacaktır. Bu pencerede
“Klasik Başlat Menüsü” seçeneğini seçerek isterseniz, eski alışmış
olduğunuz Başlat menüsüne de geri dönebilirsiniz. Başlat Menüsünü
Özelleştir penceresi açıldığı zaman buradan Genel sekmesini seçin.
Daha sonra Başlat Menüsünde Göster bölümünden browser ve posta
uygulamalarınızı değiştirebileceğiniz gibi, seçimlerini iptal edip
tamamen menüden kaldırılmasını da sağlayabilirsiniz. Bu bölümün
hemen üstünden ise Başlat menüsündeki sık kullanılan uygulamalar
bölümünde kaç yazılım gösterileceğini ayarlayabilirsiniz. Eğer
başkalarının kullandığınız uygulamaları görmesini istemiyorsanız
“Listeyi Sil” tuşu ile bu listeyi temizleyebilirsiniz.
Başlat menüsündeki öğelerin gizlenmesi ve
görüntülenmesi
Başlat menüsünün sağ tarafı ise daha önce masaüstünde yer alan
simgeleri ve Denetim Masası,Ağ Bağlantıları, Yazıcı ve Fakslar,A ra
ve Çalıştır gibi standart simgeleri bünyesinde barındırır ve bu
bölümdeki simgeleri de isterseniz aynı diğer tarafta olduğu gibi
açıp kapatabilirsiniz. Bunun için yine biraz önce yaptığımız gibi
Başlat tuşuna sağ fare tuşu ile tıklayıp Özellikler seçeneğini
seçin. Daha sonra “Özelleştir” düğmesine tıklayıp açılan Başlat
Menüsünü Özelleştir penceresinde Gelişmiş sekmesine gelin.
Ortada yer alan Başlat menüsü öğeleri bölümünden Bağlantı ya da Menü olarak görüntüle şeklinde seçtiğiniz tüm öğeler artık Başlat menüsünün sağ tarafında yerini alacaktır. Genel sekmesinde sık kullanılan uygulama listesini sildiğiniz gibi, bu sekmeden de sık kullanılan belgeler listesini silebilirsiniz. Bunun için benzer şekilde “Listeyi Sil” düğmesine tıklamanız yeterli olacaktır.
GÖREV ÇUBUĞU
Üzerinde, Windows 95 sürümünden beri Windows’un en çok tıklanan
tuşu olan Başlat tuşu ve bildirim alanını (system tray) barındıran
görev çubuğu Windows XP altında en fazla değişikliğe uğramış
bölümler arasında yer alıyor. Bu yeniliklerin büyük bir çoğunluğu
ise yine çalışma alanının daha verimli kullanılmasını hedeşiyor.
Şimdi öncelikle görev çubuğu’nun kendisine bakalım.
Görev çubuğunda Hızlı Başlat olmadan çalışamayanlar
için...
Ekranın alt kısmına baktığınızda Hızlı Başlat menüsünün akıbetinin
de masaüstü öğeleri gibi olduğu dikkati çekiyor. Bu menü de diğer
eski sistemlerin aksine default olarak kapalı geliyor. Hızlı Başlat
ve benzeri menüleri açmak ve diğer ayarlara ulaşmak içinse Görev
Çubuğu’na sağ fare tuşu ile tıklayıp Özellikler seçeneğini seçmek
yeterli oluyor. Açılacak olan pencerede Görev Çubuğu sekmesinde tüm
ayarlar yer alıyor. Öncelikle Görev Çubuğu görünümü bölümündeki
Hızlı Başlat’ı Göster seçeneğini işaretleyerek bu menüyü geri
kazanabilirsiniz.
Uygulamaların görev çubuğu saltanatı artık sona
eriyor
Windows XP ile görev çubuğuna eklenen en çarpıcı özelliklerle
ilgili ayarlara da bu pencere altından ulaşabilirsiniz. Burada
“Benzer görev çubuğu öğelerini grupla” seçeneği aktif olduğu sürece
XP, aynı uygulamaya ait belgeleri tek bir alan içinde
görüntüler.Yani 4 adet Word belgesi açıksa, tümü tek bir alan
içinde tutulup açık belge sayısı da bu alan içinden kullanıcıya
sunulur. Bu alanların en sağında yer alan beyaz oka tıklayarak,
açılacak listeden diğer belgelere de hızlıca ulaşabilirsiniz. Bu
özellik görev çubuğunu oldukça rahatlatıyor. Diğer taraftan ilk
sırada yer alan “Görev çubuğunu kilitle” seçeneğini iptal ederek
daha serbest bir görev çubuğu da elde edebilirsiniz.Aynı
uygulamaların gruplanması özelliğinden yararlanmak için zaten bu
kilidi kaldırmanız gerekiyor.
System tray olması gerektiği gibi, artık en sağda
duracak
Windows XP, system tray’deki kullanılmayan öğeleri de gizleyerek,
kullanıcının rahat bir nefes almasını sağlıyor. Günümüzde neredeyse
kurulan her yazılımın system tray’e bir simge yerleştirmesinden
dolayı kabaran bu bölüm, bu şekilde sorun olmaktan çıkıyor. Burada
bulunan simgeleri sırf aktif olmadıklarında değil, her zaman
gizlemek istiyorsanız bu durumda yine görev çubuğu ile Başlat
Menüsü özellikleri penceresine başvurmak gerekiyor. Bu pencereye
görev çubuğuna sağ tuş ile tıklayıp Özellikler seçeneğini seçerek
ulaşabilirsiniz. Önce bu pencere altında Görev Çubuğu sekmesinde
Bildirim alanı bölümünde yer alan Özelleştir düğmesine
tıklayın.
MASAÜSTÜ
Windows XP oturumu başladıktan sonra hoş bir manzara resmi içeren,
sağ alt bölümünde system tray, solda ise Başlat düğmesine sahip
standart Windows masaüstü karşınıza gelecektir. Ancak burada bazı
öğelerin eksikliği de eminiz dikkatinizden kaçmayacaktır. Windows
XP’de masüstünde deafult olarak Geri Dönüşüm Kutusu’ndan başka bir
şey yer almıyor. Sadeliğe önem veren yeni sistemde diğer öğeler ise
Başlat menüsü altında toplanmış.
Kaybolan simgelerin yeniden geri
getirilmesi
Yani bundan böyle Belgelerim,Bilg isayarım ve Ağ Bağlantılarım
simgelerine ulaşmak için bir kez daha Başlat tuşuna tıklamanız
gerekecek. Daha geniş ve daha az karışık bir çalışma alanı sağlamak
için yapılmış bu yenilik, yine de hoşunuza gitmediyse ve
simgelerinizi geri istiyorsanız, bu durumda Görüntü Özellikleri’ne
başvurmanız gerekiyor. Bunun için önce masaüstünde boş bir yere sağ
fare tuşu ile tıklayıp, Özellikler seçeneğini seçin. Açılacak olan
Görüntü Özellikleri penceresinde Masaüstü sekmesinde yer alan
“Masaüstünü Özelleştir” düğmesine tıklayın. Masaüstü Öğeleri
penceresinde Genel sekmesinde üst bölümde yer alan Belgelerim, Bilg
isayarım, Ağ Bağlantılarım ve Internet Explorer öğelerini
işaretleyerek istediklerinizin tekrar masaüstünde yer almasını
sağlayabilirsiniz.
Bırakın masaüstü temizliğini sizin yerinize Windows XP
yapsın
Windows XP,masaüstünü temiz tutmayı amaç edindiğini kanıtlamak
istercesine bir yardımcı aracı da sisteme dahil etmiş.
Başlat/Denetim Masası/Görünüm ve Temalar/Görüntü seçeneğine
tıklayarak da ulaşabileceğiniz Görüntü Özellikleri penceresinde
Masaüstü sekmesi altında yer alan “Masaüstünü Özelleştir” düğmesine
tıklayarak bu sihirbaza ulaşabilirsiniz. Burada “Masaüstünü Şimdi
Temizle” düğmesine tıkladığınızda, kullanılmayan masaüstü öğeleri
bir klasöre taşınıp temizlik gerçekleştirilecektir. Bu düğmenin
hemen üstünde yer alan “Masaüstü Temizlik Sihirbazını 60 günde bir
çalıştır” seçeneğini kullanarak bu işlemin 2 ayda bir yapılmasını
da sağlayabilirsiniz. Görsel yönü ön planda olan XP altından
Görüntü Özellikleri penceresi yardımıyla çok çarpıcı ve farklı
temaları yükleyip, Görünüm ayarlarıyla rak çalışma alanınızı
renklendirip, monotonluktan kurtarabilirsiniz. Daha önceki işletim
sistemlerinde de olan bu özelliklere ek olarak Görüntü Özellikleri
penceresinde Görünüm sekmesi altından “Efektler” düğmesine
tıkladığınızda, ekran yazı tiplerinin kenarlarını daha yumuşak
göstermek için kullanılan ClearType adlı yeni bir özelliği de aktif
hale getirebilirsiniz. Bu şekilde fontların kenarları gözünüzü daha
az rahatsız edecek şekilde yumuşatılacaktır.
Kursumuzun bu ilk bölümünde size daha konforlu bir çalışma ortamı sağlayacak en çarpıcı yenilikleri bulabilirsiniz.
Microsoft’un Windows 2000’in temelleri üzerine kurduğu ve popülaritesi hızla artan en yeni işletim sistemi Windows XP, güçlü, kararlı ve detaylı alt yapısına rağmen, kullanıcılarla buluşan yüzünde olabildiğince yalın, fonksiyonel ve sevimli bir işletim sistemi izlenimi veriyor. Bunun için kullanıcılara gerekmedikçe nesneleri saklayan Windows XP, tüm araçları sadece menüler altında sunmaktansa, yapılması istenen işlemleri ön plana çıkaran arabirim öğeleri ile kullanıcılara daha da çok yardımcı olabiliyor. Bu köklü değişim, ilk defa bilgisayar başında işletim sistemi kullanacak olanların daha hızlı adapte olup işlerini daha hızlı sonuçlandırabilmelerini sağlayabiliyor. Önceki işletim sistemlerine alışık olanların da yeni arabirime adapte olması çok zaman almıyor. Ayrıca istenirse Windows XP,kullanıcılara eski klasik arabirime dönüş için de fırsat sunuyor. Pentium 4-1.6 MHz işlemciye ve 256 MB hafızaya sahip bir bilgisayarda yarım saat gibi kısa bir sürede kurulabilen Windows XP, neredeyse tüm donanımlarınızı da otomatik olarak tanımladığı için, sistem açılır açılmaz hemen kullanmaya başlayabiliyorsunuz. Kurulum adımlarında ise yapmanız gereken sürekli İleri tuşuna basmaktan ibaret. Ek olarak sadece seri numaranızı ve Administrator şifrenizi belirlemeniz gerekiyor. Bu yüzden kursumuzun bu ilk bölümünde kurulum üzerinde durmadan, doğrudan arabirimdeki yeniliklerin neler olduğuna ve onlara nasıl ulaşabileceğimize değineceğiz.
KULLANICILAR
Windows 2000’de olduğu gibi XP altında da farklı kullanıcılar
tanımlayabilirsiniz. Bu kullanıcılar, Windows 9x ve ME
sürümlerinden farklı olarak, birbirlerinden kesin çizgilerle
ayrılırlar. Yani herhangi bir kullanıcı şifresi bilmeden sisteme
girmek, kesinlikle mümkün değildir. Her kullanıcının kurduğu
yazılımlar, masaüstü yerleşimi ve kullandığı temalar da birbirinden
tamamen farklı olacaktır.
İlk oturumun açılması ve Administrator ile
tanışma
Windows XP,başlatıldığı zaman karşınıza kullanıcı adını
seçebileceğiniz bir giriş penceresi getirecektir. Kurulumun hemen
ardından bu pencerede sadece Administrator kullanıcısı bulunur.
Dolayısıyla da mecburen bu kullanıcıyı seçmeniz gerekir. Şifre
olarak da kurulum sırasında belirlediğiniz şifreyi
kullanabilirsiniz. Yeşil ok tuşuna tıkladıktan sonra, kullanıcı
ayarlarınız yüklenip oturum açılacaktır. Daha sonra eğer
bilgisayarı farklı kullanıcılar kullanacaksa ve çalışma alanı
düzenleriyle işlerin birbirine karışmasını istemiyorsanız, sisteme
yeni kullanıcılar da ekleyebilirsiniz.Hatta sistemi sadece siz
kullanacak olsanız da mutlaka default olarak kapalı olan “Guest”
hesabını aktif hale getirin. Böylece başka bir kullanıcının
bilgisayarınızda işi olduğunda, sizin ayarlarınızı bozmadan
kullanabileceği bir ortam yaratmış olacaksınız.
Tek kullanıcı olsanız da her ihtimale karşı konuk
hesabını açın
Sisteme kullanıcı eklemek, çıkarmak ya da yetkilerini değiştirmek
için Kullanıcı Hesapları seçeneğini kullanabilirsiniz. Bu seçenek
Başlat / Denetim Masası penceresi altında yer alır. Seçenek üzerine
tıkladığınız zaman açılacak olan pencerede, öncelikle kapalı olan
Guest üzerine tıklayın. Burada “Konuk Hesabını Aç” düğmesine
tıklayarak hesabı aktif hale getirebilirsiniz. Daha önce siyah
beyaz olan nesne renkliye dönecektir. Artık bundan sonra ilk açılış
ekranından iki hesaba da ulaşabilirsiniz. Burada ilk kurulumdan
beri yer alan Administrator hesabı Guest dışında başka bir hesap
daha açtığınızda görüntüden kalkacaktır. Artık bundan sonra ancak
Güvenli Kip’te ya da tüm hesaplar silindiğinde tekrar bu hesaba
ulaşabilirsiniz. Administrator ve Guest hesabı şimdilik sizin için
yeterli olacaktır. Ek hesap yaratma, hesap yönetimi ve ağ yetkileri
ile ilgili işlemler ise detaylı olarak 4. bölümümüzde yer
alacak.
Sistemi kapatmak istediğinizdeyse Windows XP,Başlat menüsü altında size Oturumu Kapat ve Bilgisayarı Kapat şeklinde 2 seçenek sunacaktır. Buradan 2. seçeneği kullanarak sistemi tamamen kapatabilir, bekleme moduna alabilir ya da yeniden başlatabilirsiniz. Oturumu Kapat seçeneğinde ise oturumu tamamen kapatıp ilk açılış ekranına dönebileceğiniz gibi, Kullanıcı Değiştir seçeneğini kullanarak hızlıca var olan diğer kullanıcılar arasında geçiş de yapabilirsiniz. Bu şekilde oturumunuz kapanmadığı için yazılımlarınız bıraktığınız halde kalacak ve diğer kullanıcı işini hallettikten sonra çalışmanıza kaldığınız yerden devam edebilmeniz de mümkün olacaktır. Ancak bu şekilde çok fazla oturumu açık tutmanız bilgisayarı yavaşlatabilir bu yüzden kullanmadığınız oturumları kapatmak yararlı olacaktır.
Kullanıcı simgesi olarak kendi resminizi kullanmak ister
misiniz?
Başlat menüsüne tıkladığınız zaman, en üst bölümde kullanıcı
adınızın hemen yanında bilgisayarın otomatik olarak size atadığı
bir resim yer alır. Tabii isterseniz bu bölüme farklı bir resim
atamanız ve hatta kendi resminizi koymanız da mümkün olabilir.
Bunun için resim üzerine sol fare tuşu ile bir kere tıklayın.
Kullanıcı hesapları penceresi karşınıza geldiğinde, listeden
herhangi bir resim seçebilirsiniz. İsterseniz de “Daha çok resme
gözat” bağlantısını kullanarak, sabitdiskiniz üzerinde kendi
resminizi bulup, bunu kullanıcı resmi olarak atayabilirsiniz.
Bundan sona artık kullanıcı adınızın yanında kendi resminiz
görüntülenecektir.