Büyük birader sizi izliyor. (George Orwell)
Bilgi kudrettir. (Francis Bacon)
Günümüz, bilinen insanlık tarihinin son yüzyılı pek çok değişime ve gelişmeye sahne oldu. Bu değişim ve gelişmelerin en su götürmez şekilde kendisini gösterdiği alan her halde teknolojidir. Özellikle internetin yaygınlaşmasıyla artık bilgiye ulaşmak çok kolay. Sadece bilgiye ulaşmadaki kolaylık değil söz konusu olan, aynı zamanda insanlar sosyal hayatlarının da bir bölümünü bu dijital dünyaya aktarmış durumda. Gerçek dünyadaki pek çok şey artık bu sanal dünyaya da aktarıldı. Bilgi teknolojileri, reklamlar, sosyal ağ siteleri, videolar, haritalar, sokak izleme uygulamaları gibi akla gelen gelmeyen birçok uygulama insanları bu dijital dünyaya çekiyor ve bir şekilde bağlıyor. Artık savaşlar bile bu dünyaya aktarıldı desek abartmış olmayız. Yirminci yüzyılda iki büyük dünya savaşı petrol yüzünden çıkmıştı. Bu çağda ise güç mücadelelerinde, bahsettiğimiz dijital dünya cephesinde siber savaşlar söz konusu oluyor. Evet, bilgi artık parmaklarımızın ucunda ama bilgiye ulaşan insanlar da birilerinin parmaklarının ucunda. Bu konuda mebzul miktarda korku ütopyası, endişe, komplo teorisi bulmak mümkün. Acaba insanlık giderek daha özgür hale mi geliyor yoksa giderek dijital prangalara vurularak köleleştiriliyor mu? Ünlü Yunan filozofu Eflatun’un dediği gibi demokrasinin sonu tiranlık mı? Bir yanda demokrasi ve ferdin özgürlüklerinin geliştirilmesine çalışılırken, bir tarafta da birileri global bir polis devleti kurmanın mı peşindeler? Orta çağlarda insanlar sınıflandırılmak ve ayırt edilmek için damgalanırlardı; evet, bildiğiniz hayvanlara vurulan kızgın demirle dağlamak şeklinde damga. Yirmi birinci yüzyıldaki gelişmelerden bir tanesi de aslında bu; hepimiz dijital damgalara sahibiz.
John Young, Deborah Natsios ve bir grup bağımsız akademisyen Amerika Birleşik Devletlerinde 1996 yılından beri bir web sitesini yürütüyorlar; cryptom.org. 74 yaşındaki mimar John Young’ın yaptığı iş oldukça ilginç ve çoğu kimsenin cesaret dahi edemeyeceği türden; gizli belgeleri yayımlamak. Sitesinin başındaki kısa açıklamayı okuyalım:
Cryptome dünya çapında, özellikle ifade hürriyeti, gizlilik, kriptoloji, çift yönlü teknolojiler, ulusal güvenlik, istihbarat, gizli devlet ortaklığı gibi, ama bunlarla da sınırlı olmayan her türlü gizli olan olmayan belgeyi kabul eder. Bu sitedeki belgeler sadece yargılama yetkisine sahip Amerikan mahkemesinin emriyle kaldırılır. Şu ana kadar yayımlanmış belgelerle ilgili hiçbir mahkeme emri bulunmamaktadır; eğer herhangi bir mahkeme emri gelirse burada veya emir başka yerde de yayımlanmasını gerektiriyorsa orada da, yayımlanacaktır. Blöfler de eğer komikse yayımlanacak, aksi takdirde reddedilecektir.
John Young Cryptome web sitesinde 1996 yılından beri yaklaşık 8 GB’lık 54.000 (elli dört bin) belge yayımlamış. Tüm bu belgeleri içeren DVD’yi de PayPal üzerinden yapılan yirmi beş dolarlık bağış karşılığı dünyanın her yerine gönderiyor-du. Ta ki geçtiğimiz günlerde PayPal ile de bir sorun yaşayana kadar, onu da bir sonraki konuda kısaca anlatacağız.
Bugüne kadar neleri yayımlamamış ki web sitesinde John Young, ulusal güvenliğin Google’ı: Irak’ta ölen Amerikan askerlerinin listesi, İngiliz istihbaratına (MI6) üye olduğunu düşündüğü kişilerin listesi, hizmet sağlayıcı firmaların devlet organlarıyla hangi kullanıcı bilgilerini paylaştığının belgeleri, gizli devlet binalarının uydu fotoğrafları, NSA’nın internet trafiğini nasıl izlediğine dair belgeler vs. Liste ve konular bu şekilde uzayıp gidiyor. Zaman zaman FBI ajanları ziyaret etmiş kendisini, belki de tehditler almıştır. Ama o yaptığı işe devam ediyor.
Bilgisayarın ve internet üzerindeki kontrolün önemli bir kısmını da servis sağlayıcı şirketler oluşturuyor. Mesela kendilerinden istendiğinde telefon şirketiniz, GSM operatörünüz, internet servis sağlayıcınız devlet birimleriyle hangi kişisel verilerinizi paylaşıyor? Merak etmez miydiniz? John Young’ın da yaptığı işin önemli bir kısmı da bu merakın konusu ayrıca. John Young, firmaların iddia ettikleri gibi kişisel gizliliğinizi korumadıklarını, insanlara yalan söylediklerini ve kişisel verileri çaldıklarını iddia ediyor ve hepsini casus olarak tanımlıyor. Kimi firmalar devlet kurumlarıyla hangi kişisel verilerin paylaşıldığını açıklarken kimileri de bunu açıklamıyor. Cryptome web sitesinde ise bugüne kadar pek çok firmanın bu konuya ilişkin belgeleri yayımlanmış durumda; Yahoo, Facebook, Microsoft, PayPal, AOL, Skype bu firmalardan bazıları.
Bahsi geçen firmalardan birkaçıyla iligili güncel bazı gelişmeleri ise bir sonraki yazıda hikaye edeceğim. Az sonra…