İnsan Davranışında Bilgisayarlar (Computers in Human Behavior) üzerine yapılan yeni bir araştırma, akıllı telefonlara fazla güvenmenin, insanların düşünmeyi teknolojiye "aktarabileceklerini" ve bunun sonucunda da daha tembel bir düşünme sistemine sahip olabileceklerini öneriyor. Ancak, Sabrina Golonka ve Andrew Wilson'ın tartıştığı üzere, bu araştırmanın sonuçlarının panik yaratması gerekmiyor.
Araştırmaya dahil olmayan Wilson ve Golonka, Leeds Beckett University'de bulunan psikoloji araştırmacıları. Onların çalışması, çevremizde bulunan kaynakları – zihnimiz, vücudumuz ve diğer nesneler – problemleri çözmemizde nasıl kullandığımızı incelemekte. Golonka ve Wilson'un söylediğine göre "analitik problem çözme konusunda akıllı telefonları bir kitaptan daha farklı yapan, genellikle yanımızda olmaları ve bilgilerin kolay bulunması dışında, bir şey bulunmuyor."
Computers in Human Behavior makalesinin yazarları ise, telefonların yeni bir teknoloji olmalarından kaynaklı olarak, düşüncemizi yeni şekillerde etkileyebileceklerini savunuyorlar.
Makale, analitik ve sezgisel düşünce arasındaki farkı çiziyor. Sezgisel düşünce; otomatik, çaba harcanmadan orta çıkan bir işlem ve kavramsal kaynaklara yoğun bir şekilde ihtiyaç duymuyor. Analitik düşünce ise; daha fazla çaba gerektiren ve kaynakların ağır bir şekilde işlenmesi ve sorunun bilinçli bir şekilde çözümlenmesi ile oluşmakta. Makalenin yazarlarına göre insanlar, "kavramsal cimriler" ve mümkün oldukça sezgisel düşünceye başvurmayı tercih etmekteler.
Araştırmacılar, kavramsal cimrilik ve akıllı telefon kullanımı arasındaki bağı incelemek için insanlara benzer formata sahip bir seri soru sordular. Her sorunun basit bir şekilde ulaşılabilen sezgisel bir doğru cevabı bulunmakta ve bu cevap yanlış yada çaba harcatan analitik düşünce gerektiren doğru cevap bulunmakta. Bu şekilde Amazon Mechanical Turk kullanılarak 190 kişiye internet üzerinden anket düzenlendi ve bu kişilerin akıllı telefon kullanımı ile verdikleri cevaplar incelendi. Cevaplarda akıllı telefonun kullanılıp kullanılmadığını belirlemek için de akıllı telefon tabanlı arama motorları üzerinde harcanan zamanlar belirlendi.
Sonuçlara göre fark büyük değil
Sonuçlara göre, akıllı telefon sahibi olmayanlar ve sahibi olanlar arasında büyük bir fark bulunmamakta. Ancak akıllı telefonların kullanım süresine göre – az, orta ve çok – sonuçlar büyük farklılık göstermekteler. Akıllı telefonlarını "çok fazla" kullanan ve arama motorlarına sıklıkla başvuran katılımcılar, analitik düşünce testlerinde daha düşük performans göstermekteydiler.
Tabii ki bu testin sonucu çok fazla bir şey ifade etmiyor olabilir ve analitik düşünme yeteneği düşük olan kişiler, akıllı telefonları ile daha fazla zaman harcıyor olabilirler. Bu yüzden de araştırmacılar, ikinci bir araştırma düzenleme kararı almış durumdalar. İkinci testte 208 Mechanical Turk katılımcı bulunmakta ve bilgisayar kullanımı ve bilgisayar üzerinde yapılan arama geçmişi de incelenmekteydi. Ayrıca, akıllı telefon üzerinde geçirilen zaman da eğlence ve sosyal medya gibi özel alanlara bölündü.
Bulunan sonuçlar ise bir kez daha akıllı telefonlarını çok fazla kullanan kişilerin daha düşük bir analitik performansa sahip olduğunu gösteriyor. Ayrıca, akıllı telefonlarını çok kullanmayan ancak bilgisayar tabanlı arama motorlarını çok kullanan kişilerin de analitik düşünce anlamında düşük puan aldığı gözükmekte.
Yazarların söylediğine göre, sonuçlara bakıldığında düşük bir analitik düşünce yeteneğine sahip olan kişilerin arama motorlarına daha fazla başvurduğu gözüküyor ve bunun sebeplerinden biri, bilgiye ulaşma kolaylığı ve bilginin yakınlığı olabilir.
Araştırmacılar, yapılan bu testlerin yeterli olmadığını ve analitik düşünce ile akıllı telefon kullanımı arasındaki bağlantıda üçüncü bir etken daha olma olasılığının varlığını kabul etmekteler.
Ancak durum ne olursa olsun, yapılan bu araştırmaların devam etmesi ile, telefonlarımızın gerçekten bizleri düşünmemeye itiyor olma olasılığı oldukça yüksek gözüküyor...