Laptop ve masaüstü bilgisayarların anakartının üzerinde bir pil yer alır. Bu pil, standart laptop pilinin aksine bilgisayarın çalışmasını sağlamaz. "CMOS" pili olarak bilinen bu küçük pil, aslında bilgisayarınız çalışmadığı zamanlarda devreye girer.
Peki anakartın üstündeki bu pil neden var ve ne işe yarıyor? CMOS pilinin ömrü ne kadar?
CMOS Pili Nedir?
"Tamamlayıcı metal-oksit-yarı iletken / complementary metal-oxide-semiconductor" sözcüklerinin kısaltılmışı olan CMOS, bir süre önceki bilgisayarlarda BIOS ayarlarını saklamak için kullanılıyordu.
CMOS RAM'i bu ayarları tutmak için bir pile ihtiyaç duyuyordu. Modern bilgisayarlar artık CMOS RAM'ini kullanmıyor; BIOS ayarları uçucu olmayan ve güce ihtiyaç duymayan bir bellekte saklanıyor.
Modern UEFI anakartları, ayarları bir flaş bellekte veya bilgisayarın sabit diskinde saklıyor. Bu sistemlerde bir pile ihtiyaç olmasa da, pile rastlamanız mümkün.
Pile Neden İhtiyaç Var?
Çoğu anakart BIOS ayarlarını uçucu olmayan bellekte sakladığına göre neden hala birer pille geliyorlar? Bu sorunun cevabı basit: Anakartların çoğu, hala birer Gerçek Zaman Saati (RTC) ile geliyor.
Gerçek zamanlı saat, eski bir kol saati gibi sürekli olarak çalışır. Anakart üzerindeki pil, bilgisayar kapalıyken saate güç sağlar. Bu sayede bilgisayarınız, saati doğru olarak bilecektir.
Anakart Pilini Ne Zaman Değiştirmeli?
Pillerin sonsuza kadar dayanmadığını biliyoruz. CMOS pilleri de zaman içinde tükenecektir. Bu pillerin genellikle 10 sene dayandığı biliniyor. Bilgisayarı düzenli olarak kullanıyorsanız, pil ömrü daha uzun olacaktır. Aksine PC'niz hep kapalı duruyorsa, pil daha çabuk bitecektir.
Pil bittiğinde, bilgisayarı açtığınızda şu hata mesajlarından birini görebilirsiniz:
- CMOS Battery Failure
- ACPI BIOS Error
- CMOS Read Error
- CMOS Checksum Error
- New CPU Installed
Son mesaj, yani "yeni bir işlemci takıldı" mesajı kafa karıştırıcı olabilir, ancak bunun nedeni basit: PC'niz daha önce işlemci taktığınızı hafızasında tutamadığından, yeni işlemci takıldığına dair uyarı verebilir.
Daha yeni bilgisayarlarda ayarlar uçucu olmayan bellekte tutulduğundan bilgisayar, sorunsuzca açılabilir. Ancak saat bilgisi, bilgisayarı kapattığınızda kaybolabilir. Saatin ve tarihin yanlış ayarlanması, güncellemelerin yüklenmemesi, bağlantı sorunları gibi sorunlara yol açabilir, bu yüzden pili yenilemeniz gerekiyor.
BIOS Pili Nasıl Değiştirilir?
Anakartlar, genellikle hesap makineleri ve diğer küçük elektronik cihazlarda kullanılan CR2032 pili kullanıyorlar. Pili değiştirmeden önce bilgisayarı kapatın ve güç kablosunu sökün. Laptoplarda ise pili sökün.
Bazı bilgisayarlarda BIOS pili anakarta lehimlenmiş olabilir. Bu durumda anakartı değiştirmeniz veya üreticiye başvurmanız gerekiyor.
CMOS Pilini Sökerek Sorun Giderme
Eski PC'lerde BIOS pilini çıkartarak BIOS parolasını kaldırabilir, ayarları sıfırlayabilirsiniz. Elbette bilgisayar düzgün çalışıyorsa, ayarları BIOS menüsünden de sıfırlayabilirsiniz.