İşletim sistemin çalışmaya hazır hale getirilmesi
Ubuntu Live yüklenmeye başladığında, işletim sisteminin geliştirilme anlayışına uygun olarak ilk başta aralarında Türkçe’nin de bulunduğu listeden kullanmak istediğiniz dili seçmelisiniz. Takip eden pencerede ekrana gelen klavye düzeni doğru değilse, listeden uygun klavyeyi seçin ve [Enter] tuşuna basın. Bunun sonucunda işletim sisteminin yükleneceği CDROM, kullanılacak bileşenler, DHCP ayarları da dahil olmak üzere ağ yapılandırması, diğer donanım bileşenleri yüklenir ve son olarak canlı oturum da hazırlanarak işletim sistemi başlatılır. Ancak bundan önce ekrana gelen listeden X sunucusunun kullanacağı ekran kipini seçtikten sonra [Enter] tuşuna basarak işletim sistemini başlatın. Kısa süren yükleme işlemi sonrasında, Ubuntu’nun sade masaüstü ekrana gelir. Burada dikkatinizi çekecek ilk fark Başlat Menüsü’nün MacOS’da olduğu gibi ekranın üst kenarında yer alması ve Applications, Places ve System adındaki menülere bölünmüş olması dır. Ayrıca çalışmakta olan program simgelerinin bulunduğu görev çubuğu yine ekranın altında kalmış ve Başlat Menüsü ile hızlı başlat çubuğundan ayrılmış olması sayesinde çok daha geniş bir kullanım alanına sahip. Ubuntu, diğer Linux dağıtımlarında da olduğu gibi çoklu masaüstü kullanımını destekliyor ve bunları n simgeleri de ekranın sağ altında görev çubuğunun yanına yerleştirilmiş.
Ubuntu ile gelen yazılımlar arasında bulunanlar
Ubuntu Live işletim sistemi, normal bir masaüstü kullanıcısının ihtiyacı olan tüm temel programlara sahip olmasıyla dikkat çekiyor. Masaüstündeki Applications menüsünden ulaşabileceğiniz programlar, Donatılar, Grafik, İnternet, Ofis, oyunlar, Ses, Video ve Sistem Araçları menüleri altında toplanmış. Donatılar menüsü altından hesap makinesi, uçbirim penceresi, karakter haritası ve dosya yöneticisini çalıştırabilirsiniz. Grafik menüsünde ise iki adet resim görüntüleme aracı, Windows dünyasında da haklı bir üne sahip olan açık kaynak resim işleme aracı GIMP Image Editor ve tarayıcıyı kullanabileceğiniz bir program bulunuyor. İnternet menüsünde ise Firefox web tarayıcısı, Gaim mesajlaşma programı, Bittorrent istemcisi, e-posta istemcisi ve IRC sohbet programı yer alıyor. Office menüsünde ücretsiz ofis paketi OpenOffice’in son sürümü olan 2.0 bulunuyor. Oyunlar menüsünde ise eğlenceli vakit geçirmenizi sağlayacak basit ve kısa oyunlar bulabilirsiniz. Ses ve video başlığı altında ise ses kaydedicisinden müzik ve film oynatıcısına kadar birçok multimedya uygulaması toplanıyor. Sistem araçları menüsünde ise sistem gözlemci günlüğüne ve yapılandırma düzenleyicisinden ağ araçlarına kadar birçok sistem aracı bulabilirsiniz.
Sistem ve ağ yapılandırmasında dikkat edilmesi gerekenler
Sistem menüsündeki Yönetim ve Tercihler alt menülerini kullanarak sisteminiz hakkında ayrıntılı bilgi toplayabilir ve gerekli ayarları yapabilirsiniz. Örneğin, ağa bağlanabilmek için System / Tercihler / Ağ komutu ile ekrana gelen penceredeki Connections sekmesinden ilk olarak bağ- lantınızı seçin ve Properties düğmesine tıklayın. fiimdi ekrana gelen penceredeki Configuration altından ilk olarak eğer IP bilgilerini manuel olarak girecekseniz Static IP address ya da dinamik olarak atanacak DHCP seçeneğini işaretleyin. System / Yönetim / Giriş Ekranı Ayarları altından da Ubuntu’nun grafik kullanıcı arayüzü Gnome ile ilgili ayarları yapabilirsiniz. Örneğin, buradan karşılama ekranı ile ilgili genel, güvenlik ve erişilebilirlik ayarlarını değiştirebilirsiniz. System / Tercihler menüsündeki araçları kullanarak da klavye, fare, klavye kısayolları, ekran çözünürlüğü, menüler ve araç çubuğu, oturumlar, pencereler, ekran koruyucu ve taşınabilir sürücüler ile ilgili ayarlara ulaşabilirsiniz. İşletim sistemini teması nı değiştirmek için System / Tercihler / Tema komutunu çalıştırın ve ekrana gelen pencereden istediğiniz masaüstü temasını seçtikten sonra Install Theme düğmesine tıklayın.
Kadir Tuztaş
Ubuntu, kadim Afrika’da “Humanity to others” yani “Herkese insanlı k” anlamına geliyor. Şu andaki en popüler Linux dağıtımına da isim veren Ubuntu, toplumsal ve profesyonel desteğe sahip, ücretsiz olarak temin edilecek komple bir Linux işletim sistemi olarak dikkat çekiyor. Ubuntu şiarına sadık kalarak çalışan Ubuntu topluluğu ise herkesin ücretsiz olarak sahip olabileceği, herkesin kendi dilinde ve her türlü engele rağmen sorunsuz bir şekilde kullanabileceği bir işletim sistemi vaat ediyor. Amaçlanan ise yazılımların istenildiği gibi uyarlanmasını ve değiştirilmesini mümkün kılmak. Debian’ı temel alan Ubuntu, Linux dağıtımında kullanıcılar için modern bir masaüstü sağlayan, yazılım geliştiriciler için kuvvetli bir platform sunan ve Türkçe dahil olmak üzere 40’ın üzerinde dile çevrilmiş olan Gnome’u kullanılıyor. Buna karşılık, Unix ve Linux dünyasının önde gelen masaüstlerinden KDE’nin Ubuntu’ya uyarlanması konusu ile Kubuntu (www.kubuntu.org) grubu ilgileniyor.
Ubuntu’nun diğer dağıtımlardan farkı nedir?
Ubuntu işletim sistemi, diğer Linux dağıtımlarına benzer şekilde, birçok programı beraberinde sunuyor. Bunlardan en önemlisi kelime işlemci, tablo hesap uygulaması, sunum hazırlama, veritabanı ve çizim uygulamalarının bulunduğu eksiksiz bir ofis paketi olan OpenOffice’in 2.0 sürümü. Ayrıca yazılım, kendine ait entegre HSQL veritabanı motorunu çalıştıran Base isimli bir veritabanı uygulamasına sahip. Base ayrıca, sahip olduğunuz Adabas D, ADO, Microsoft Access ve MySQL gibi veritabanlarınız üzerinde de çalışabilir. Bunun haricinde endüstri standardı olan ODBC ve JDBC sürücülerini kullanarak herhangi bir veritabanına da ulaşabilirsiniz. Ayrıca tabii ki standart donatılar, resim işleme programları ve sistem araçları gibi daha birçok aracı da herhangi bir kuruluma gerek kalmadan doğrudan ulaşabilirsiniz.
Birçok GNU/Linux dağıtımına (örneğin, Fedora, SuSE, Debian, Mandriva, Gentoo vs.) kolaylıkla ulaşılabiliyor ancak Ubuntu’yu diğerlerinden ayıran en önemli fark, kurulum ve kullanım kolaylığı üzerine yoğunlaşması ve özellikle herkese açık bir geliştirme sürecine sahip olması. Ubuntu, standart olarak tipik masaüstü kullanıcılarının ihtiyaç duyabilecekleri en iyi temel araçları barındırıyor. Bununla birlikte internet üzerinden istediğiniz ücretsiz yazılıma rahatlıkla ulaşabilir ve kolayca yükleyebilirsiniz. Ubuntu’nun kullandığınız APT paket yönetim sistemi, programların kurulumunu ve kaldırılmasını kolaylaştırmanın yanında Linux işletim sistemlerinin en ciddi külfetlerinden birini de ortadan kaldırarak gerekli ekstra paketleri otomatik olarak download ediyor.
Ubuntu 5.10 Live: Kurulum gerektirmeyen işletim sistemi
Bu ay sizlere verdiğimiz Ubuntu 5.10 Live CD’sini kullanarak, işletim sistemini kurmaya gerek kalmadan doğrudan CD üzerinden çalıştırabilirsiniz. CD’den çalışan bu tür işletim sistemleri, özellikle var olan sistemi riske atmak istemeyen kullanıcılar için uygun. Ubuntu’nun çalışması için minimum 128 MB hafızaya sahip olmanız yeterli. Ayrıca işletim sistemi, takas bölümlerini de kullanıyor. Eğer sisteminize zarar vermeden yeni işletim sistemleri denemek veya sisteminizde yapacağınız değişikliklerin sonuçlarını önceden görmek istiyorsanız, Vmware gibi programlardan faydalanabilirsiniz. İşletim sistemi altında sanal makineler oluşturarak bunlar üzerinde normal bilgisayarlarmış gibi çalışmanıza imkan sağlayan bu programlar hakkında ayrıntılı bir inceleme yazısını, önümüzdeki ay dergimizde bulabilirsiniz.
CD’yi kullanabilmek için ilk olarak bilgisayarınızı CD’den açılacak şekilde ayarlamalısınız. Bunun için anakartınızın BIOS’unda bulunan Boot başlığı altından açılış ortamı olarak CD-ROM sürücünüzü seçmelisiniz. Ardından Ubuntu Live CD’sini sürücünüze yerleştirin ve bilgisayarınızı yeniden başlatın. Bunun sonucunda CDROM okunacak ve işletim sistemi yüklenmeye başlanacaktır. Son olarak “Boot:” satırı ekrana geldiğinde [Enter] tuşuna basarak işletim sistemini yükleyebilir veya standart yükleme haricinde istediğiniz farklı açılış seçeneklerinden (Bk. “Ubuntu Live Açılış Seçenekleri”) birini de kullanabilirsiniz. Ayrıca [F1] tuşunu kullanarak ulaşabileceğiniz yardım menüsünden özel makineler, seçilen disk denetleyicileri ve ön yükleme sistemi için özel açılış parametrelerine ulaşabilirsiniz.