Çabuk davranın! Çünkü Windows XP' yi sadece 30 Haziran 2008 'e kadar satın alma şansınız var. Sonrasında: XP ölüyor ve Vista için nice yıllara! Yine de Microsoft değerli XP'yi piyasada öldürmeden önce tüm güncellemeleri ile en aktüel seviyeye çıkarıyor. Sebep: Microsoft özellikle tüm kurumlara ve firmalara bu işletim sistemini kullanmaya devam edebilmeleri için bir fırsat sunuyor. Tabii ki Microsoft yöneticileri için firmaların tamamının Vista'ya geçmesi daha iyi olurdu ancak yine de birçok ev kullanıcısını da ayağa kaldırmak istemiyorlar.
Bu konuda haklı olup olmadıklarını bulmaya çalışacağız. Bunun için cilalanmış XP ve servis paketi 3 ile Vista ve servis paketi 1'inin güçlü ve güçsüz yanlarını ortaya çıkaracağız. Tabii ki bu gibi karşılaştırmalarda bir kaç kişisel öncelik var, ancak bizim için belirleyici olan, test sonuçları. Her iki güçlü işletim sistemi de bizlere sadece ne kadar hızlı başlatılabildiklerini değil aynı zamanda görevlerini ne derece hızlı halledebildiklerini göstermek zorundalar.Tabi bunun yanı sıra web dünyasındaki güvenilirlikleri de önemli bir unsur.
Aslında tüm donanım ve yazılımlar ile uyumlu olmak bir işletim sisteminin olmazsa olmazları arasında yer alsa da , testimiz esnasında şaşırtıcı sonuçlara ulaştığımızı sizlerde göreceksiniz. Test merkezimizde bulunan bir çok cihazın güncellenmiş sistemlerde hiç çalışmadıkları sonucuna vardık.
Performans: XP daha hızlı, Vista'nın derdi Aero
Bilgisayar başında çalışmak isteyen hiç kimse , bilgisayarın düğmesine bastıktan sonra saatlerce açılmasını beklemek istemez. Bu nedenle XP ve Vista'nın başlatılma sürelerini karşılaştırdık.
Bu karşılaştırmada her iki işletim sistemi için iki ayrı yol izlenebilir: Birincinin ön şartı, her iki sistemin de aynı bilgisayarda başlatılması. İkinci yol ise XP'nin daha eski bilgisayarlar için üretilmiş olduğu teorisine dayanıyor. Biz birinci yolu izlemeye karar verdik. Çünkü sonuçta yeni bir bilgisayar ile eski işletim sistemi kullanmak önemli değil ve bizim ilgilendiğimiz nokta, sistemleri direkt olarak karşılaştırabilmemiz. Bu yüzden Vista ve XP'yi Intel Core 2 Duo işlemci (2,4 Ghz) ve 2 Gbyte RAM donanımına sahip iki bilgisayara kurduk.
Başlatılma süreci
Burada servis paketleri de entegre edilmiş her iki sistemi ayırt eden noktalar marjinal: XP 19 , Vista ise 23 saniyede başlatılıyor. Sistemlerin kapatılma sürelerinde de durum çok farklı değil: XP'nin 8, Vista'nın ise 10 saniyelik kapanma süresi var. Bekleme modundaki performansları ile Stand-By modundaki performansları her iki işletim sistemi için hemen hemen aynı.
Masaüstü Performansı
Vista, Aero'nun bir çok görsel grafikleri sebebi ile biraz daha yavaş kalıyor. Grafik kartınız DirectX-9 ile uyumlu ise grafik hesaplamalarının çoğu grafik kartınızda yapılıyor. Diğer grafik kartları sistemi frenliyor. Bu Vista için sıkıntılı bir durum; çünkü XP'de herşey duraksama veya bekleme olmaksızın süratle çalışıyor. Özellikle eski konfigurasyonlarda ve daha zayıf Sub-notebook'larda XP kullanmak daha mantıklı bir seçenek.
Programların başlatılması
Uygulamalar her iki işletim sisteminde de hemen hemen aynı hızda başlatılıyor. Vista'nın avantajı: Windows, ReadyBoost cache sayesinde sık kullanılan dosyaları bir USB-Stick'e depolayabiliyor. Bu sayede, Cache daha yavaş olan sabit diskten RAM'a yazmak zorunda değil, sadece direk USB'den tüm RAM'i alabiliyor. Bu nedenle sistemlerin ikinci başlatılmaları ile Vista Xp karşısında biraz daha hızlı olabiliyor. Testimizde bir Photoshop resim düzenlemesi için sistemlerin ne kadar süreye ihtiyaç duyduklarını ölçtük: Burada Vista kazandı!
Kopyalama süreleri
Sistemler 200 dosya kopyalamak zorundalardı. Zorlu mücadele sonucu: XP 38 saniye, Vista ise 39 - berabere. Microsoft yazılım geliştiricilerine göre servis paketi 1 ile Vista bu konuda daha güçlü hale getirilmiş, bizce bu pek de yardımcı olmamış. XP en az Vista kadar hızlı. Aynısı ağ işlemleri için de geçerli: Burada da sistemler aynı derecede iyiler.
Performans düellosu: Kazanan - XP
Güvenlik: Vista sinir bozuyor, XP ise çok riskli
XP'nin hayatımıza girdiği ilk günden beri 1.100 den fazla Windows güvenlik güncellemesi yapılmış. Çok yaygın kullanıma sahip olmaları nedeni ile Microsoft sistemleri sürekli hacker'ların hedefi halindeler. Bu nedenle testimizin ikinci önemli noktası güvenlik olmak zorundaydı.
Kullanıcı Hesapları
"Yeni işletim sistemi Vista'nın piyasaya sunulmasından sonraki 6 ay içerisinde sadece 12 güvenlik açığı vardı" diyor Jeff Jones, Microsofts Trustworthy Computing Group Güvenlk Stratejileri yöneticisi. Redmond'lular bunun sebebinin Vista'daki güvenlik yenilikleri olduğunu iddia ediyordu. Temelde kullanıcı hesapları yönetimi (User Account Control). Bu sistem ile asıl kullanıcının sistem üzerindeki hakları sınırlı hale getirilmiş. Yeni bir program kurulmak istendiğinde, sistem ayarları ile oynanması gerektiğinde, bir uygulama için güncelleştirme yapılacağında UAC bilgisayarı bloke ediyor. Kullanıcı yapılmak isteneni açıkça tekrar onayladıktan sonra sistem üzerindeki tüm haklara sahip olabiliyor.
Ancak bir çok kullanıcı sürekli çıkan bu soru pencelerinden rahatsızlık duyuyor. Tecrübe ile sabit olmak üzere kullanıcıların çoğu bu tür bir soru penceresi karşısında metni okumak yerine, "devam" seçeneğini tıklıyor. Bu aslında kabul edilebilir bir davranış biçimi. Çünkü UAC tarafından bloke edilmiş, karartılmış ve donup kalmış ekranı normal haline döndürebilen tek çare "devam" butonuna tıklamak. Çoğu kullanıcı UAC'nin gerçekten bir truva atını engelleme gayreti içinde olup olmadığının ya da bir anti virüs yazılımı güncellemek isteyip istemediğinin farkında bile değil. XP'de ise UAC korumasının eksikliği hissedilir derecede.
Microsoft, Vista için SP1 ile bu konu üzerinde de çalışmış, ancak yanlış bir noktada... Birden ortaya çıkan bilgi metni şimdi daha detaylı ve ekran "devam" butonuna tıklayana kadar tehdid edici bir karanlığa bürünüyor. Ancak şunu söylemek zorundayız ki, bu bilgi metinleri dikkatlice okunup, gerekli görüldüğü taktirde Admin girişleri engellenirse, UAC güvenlik yönünde büyük bir artı.
XP tarafında ise SP3 sonrasında dahi böyle bir güvenlik yeniliği bulunmuyor. Normal durumda kullanıcı sistem üzeindeki tüm haklara sahip ve böylece tüm programları kendi hesabı içinde çalıştırabilir. Sonuç: Vista kendi kullanıcılarını sürekli ekranda beliren uzun bilgilendirme metinleri ile sinir etse de daha çok güvenlik sunuyor. XP ise hacker'lar için çocuk oyuncağı.
Güvenlik duvarı (Firewall)
Hacker ya da zararlı yazılımların sisteme girebilmeleri sistemin kaç tane açık noktası (Port) bulunduğuna ve bunların ardındaki yazılımların ne kadar güvenli olduğuna bağlı. Sistemlerin her ikisi de hemen kurulmalarının ardından ağ içi güvenliğe sahipler. Microsoft sistemleri kurulum sonrasında bir çok ağ hizmetini de çalıştırıyor ancak gerek Windows XP + SP3 gerekse Vista + SP1 olsun, entegre güvenlik duvarını (Firewall) otomatik olarak başlatıyorlar. Bu sayede ağ hizmetleri çalışır durumda olmalarına rağmen dış dünyaya erişimleri kesiliyor ve saldırganların bu hizmetlere erişimleri tamamen ortadan kaldırılıyor. Nmap ile yaptığımız kontrol sonucunda bu tespitimizi ispatlamış oluyoruz. Yani her iki sistem de ağ saldırılarına karşı iyi korunuyor.
Şifreleme
İşletim sistemi Notebook hırsızlarının bilgisayarın üzerindeki bilgilere ulaşmasını da engellemek durumunda. Burada kullanıcı şifresi yeterli olmuyor. Hacker normal bir acil durum CD'si ile (VisaPE ya da Knoppix) bilgisayarı başlatırsa, sabit diskteki tüm bilgileri okuyabilir. Hatta ücretsiz bir yazılım ile kullanıcı şifresini değiştirebilir ve bu sayade tüm hakları kullanabilir.
Vista bu konuda BitLocker ile sabit diski şifreleyerek başarılı oluyor. SP1 ile diğer bölümleri de şifreleyebilir ve bu sayede sabit diskinizin tümünü koruma altına alabilirsiniz. Kötü tarafı: BitLocker sadece Vista Ultimate ile beraber geliyor. Yaygın olarak kullanılan Home Premium ve Windows XP için böyle bir şifreleme programı yok. Burada kullanabileceğiniz açık kaynaklı program olan TrueCrypt'i tavsiye edebiliriz. Vista burada da BitLocker sayesinde puan topluyor. Ancak sadece belli bir versiyon için... Sadece bu özellik için daha pahalı olan Ultimate sürümünü satın almaya değmez.
Güvenlik düellosu: Kazanan - Vista
Kullanım kolaylığı: Vista çok zengin, XP rahat
İyi bir virüs koruması ve yüksek performans bir işletim sisteminin olmazsa olmazları. Ve eğer işletim sistemi kolay kullanıma sahip değilse tüm bunlar da yeterli olmaz.
Dosya yönetimi
Dosya yönetimi konusunda her iki sistem de çok fazla birşey sunmuyor. Her iki durumda da kullanıcı dosyaları "Belgelerim" dosyalarında saklanıyor. Yalnız dosya aramada iyileştirilmeler var: Vista'dan itibaren indeksli arama özelliği. Arama satırına bir kelime girdiğinizde, Windows size gerçek zamanlı bir sonuç gösteriyor. Hatta Office dosyalarının ve e-postaların içerikleri indekslenmiş durumda. XP için çözümü yine dışarıda aramak durumundasınız, mesela Yahoo Masaüstü Araması.
Gadget
Tüm önemli bilgiler gözünüzün önünde: Vista kenar çubuğunun ardında yatan düşünce. Ekranın sağ tarafındaki çubuktan güncel hava durumu öğrenilebilir, haberler okunabilir ya da kısa notlar yazılabilir. Bir program açıldığında, kullanıcıların bu çubuğa kısayol tuşları ile ulaşması yerine programlar çubuğu ya da masaüstü kullanmaları gerekiyor. Çok fazla kullanışlı olabilecek çubuk eklentisi de şimdiye kadar görünürde yok. Bu nedenle böyle bir özelliğin XP'de eksik kalması çok da büyük bir kayıp değil.
XP Kullanıcıları için ideal çözümlerden biri olan Google Kenar Çubuğu bir çok durumda Vista'nınkinden daha iyi.
Uyumluluk
Teorik olarak; Vista bir programı çalıştıramadığında açabileceğiniz bir uyumluluk modu var ve bu modda, programlar Windows XP'de olduğu gibi çalıştırılabiliyor. Ancak dediğimiz gibi tüm bunlar teoride. Gerçekte ise: Çok kullanılan programlar, mesela WaveLab, Vista'da XP-Uyumluluk modu içinde dahi problem yaratıyor. SP1'den sonra da bir değişiklik yok. Aynısı donanım için de geçerli: Eski bir yazıcıyı Vista ile kullanmak isteyenlerin güçlü sinirlere sahip olmaları gerek. Eski sürücüler yeni sistem ile uyumlu değil. Bu sürücülerin yeni versiyonları ise sadece yeni donanımlarla uyumlu. Eskiler Vista ile çalışamıyor. SP1 sonrasında da yazılım ve donanım uyum problemleri aynı şekilde devam ediyor.
Uyum için Vista hakkında söyleyebileceğimiz tek sey, XP'nin çok ama çok gerisinde kaldığı. Güvenliğin aksine bu nokta Vista için sıkıntılı. Sonuç olarak söyleyebiliriz ki; son teknoloji ile donatılmış bir bilgisayarınız varsa sizin için kazanan Vista. Ancak yine de ucu ucuna elde edilmiş bir zafer.
Kullanım Kolaylığı düellosu: Kazanan - Vista
Servis paketleri: Yeniliklerin detayları
Microsoft Vista için çıkardığı ilk servis paketi ile ilk sistemi, günlük hayatta daha kullanılabilir hale getirdi. Ancak XP için olan yenilikler sadece firmalara hitap edecek şekilde kaldı ve ev kullanıcıları için çok büyük bir yenilik getirmedi.
Windows XP-SP 3
Performans:Hız konusunda SP2 karşısında fark edilebilir bir değişiklik yok. Windows hiç bir alanda daha hızlı hale gelmedi. İyi tarafı: Yeniliklere ve eklentilere rağmen XP yavaşlamadı da. Bu da bir şeydir!
Güvenlik: SP3 şimdiye kadarki tüm güvenlik eklentilerini (1.100 ün üzerinde) içeriyor. Güvenlik Merkezi de iyileştirilmiş. Burada kullanıcılar daha geniş açıklamalara sahip bilgilendirme pencereleri ile karşılaşıyor. Sonunda WPA2 Şifreleme desteği de artık paketin içinde sunuluyor.
Tavsiyemiz : Servise Paketi 3 'ü kurun ve daha da iyisi bunu kurulum CD 'nize entegre edin.
Windows Vista-SP1
Performans:SP1 Kullanıcıları güncellemeler sayesinde kopyalamada daha hızlılar. Bir de çoklu programlar daha akıcı hale getirilmiş: Müzik dinlerken başka bir program başlatılması sırasında yaşanan sorunlar geride kalmış. Notebook kullanıcıları da SP1 sayesinde derin bir nefes alabilirler: Enerji yönetimi hemen hemen problemsiz çalışırken taşınabilir aletler eskisine nazaran %7 daha uzun süre çalıştırılabiliyor.
Güvenlik: Sabit disk şifreleyici BitLocker artık sadece Windows sürücüsünü değil tüm sürücüleri şifreleme imkanı sunuyor ve bu sayede tüm sabit diskinizi şiifreleyebiliyorsunuz; ancak sadece Ultimate sürümü ile... Güvenlik merkezinde de yenilikler var: Bazı durumlarda güvenlik uygulamalarının bildirim durumunu değiştiren kötü yazılımlar vardı. Yani bildirim durumu yine yeşil ışık göstermesine rağmen güvenlik duvarı deaktif halde olabiliyordu. Artık böyle güvenlik tehlikeleri yok edilmiş durumda. Yani artık kullanıcılar Windows'a güvenebilir. Eğer bildirim alanı yeşil ışık diyorsa , herşey yolunda demektir.
Sonuç: Vista daha güvenli, XP daha hızlı
Herkesi şaşırtacak bir sonuç olsa da testimizin galibi Vista. Son teknolojiye ve hızlı bilgisayarlara sahip olanlar ve sadece en güncel donanımı ve yazılımı kullananlar için Windows'un yeni versiyonu açık ara önde.
Kullanıcı Hesapları bazen sinirinizi bozsa da, bu işletim sistemi öncekilere nazaran güvenlik alanında çok daha başarılı.
XP'nin uzmanlık alanı
Daha yavaş bilgisayarlara ya da sub-notebook'lara sahip kullanıcılar için en iyi işletim sistemi hala XP. Çünkü XP sadece hızlı olmakla kalmıyor, aynı zamanda kullanıcılarına hemen hiç bir donanım ya da yazılım problemi yaşatmıyor.
İpek ÖZDEMİR