Sadece tek bir çekirdeğe sahip işlemcileri soğutmak için büyük çaba harcadığımız günleri hatırlarsınız. Kışın odamızı ısıtacak kadar sıcak olabilen bu sistemler yaz geldiğinde sıcaklığın artmasıyla sorunlar çıkartabiliyordu.
O senelerde işlemcilerin yavaş oluşu da bizi sıvı soğutma çözümlerine yöneltmişti. Bu sayede kasadan çıkan sesi azaltarak overclock ile feda ettiğimiz işlemci ömrünü geri kazanabiliyorduk. Bugün ise dört çekirdekli işlemciler, gelişen etkinlik ve 32nm üretim teknikleri, aynı zamanda her zamankinden daha verimli hava soğutucuları sayesinde overclock etmek bir ihtiyaç olmaktan hemen hemen çıktı.
Bugün dört veya altı çekirdekli bir işlemci satın alıp en üst performansı elde etmeniz mümkün. Ancak bunun ne zevki var? Peki ya bu işlemciye ödeyeceğimiz paranın yarısına aynı benchmark puanını elde etmek ne kadar etkileyici olurdu? Makalemizde bunu nasıl yapabileceğimizi anlatacağız.
Hepsi bir arada sıvı soğutma sistemleri
Sıvı soğutma sistemlerinin en önemli dezavantajlarından bir tanesi, oldukça pahalı olmalarıydı. 100 dolarlık bir işlemci için 500 dolarlık bir soğutucu almak herkes için uygun olmayabilir. Ancak son zamanlarda 'hepsi bir arada' sıvı soğutmaların fiyatlarında önemli bir düşüş geldi. Bu nispeten yeni cihazlar, sıvı soğutmayı basit, ucuz ve risksiz bir hale getiriyor.
Daha önce görmediyseniz, bu ürünler sıvı soğutmak için gerekli her şeyi bir arada taşıyor. Büyük bölüm bir pompa, depo, radyatör ve bir fana sahip. Diğer kısım ise CPU bloğuna takılıyor. Sıvılar fabrikada doldurulup kapatıldığından PC'nizi ıslatmak veya gelecekte sıvı seviyesini kontrol etmek gibi şeyleri düşünmenize gerek kalmıyor.
Cooler Master, CoolIT ve Corsair ortaklığı
İlk hepsi bir arada sıvı soğutma sistemlerine dört sene Kanadalı CoolIT Systems öncülük etti. Bu orijinal modeller akıllı bir denetim paneli ile geliyordu ancak iki önemli eksiğe sahipti: Fiyatları pahalıydı ve soğutmada çok da etkili değillerdi. Bugün ise orijinal tasarım üzerinde yapılan gözden geçirmeler ile oldukça önemli gelişmeler kaydedildi.
Uç nokta geleneksel heatsink'ler ile aynı fiyatlardan başlayan hepsi bir arada sıvı soğutma sistemleri, çok sessiz ve inanılmaz bir soğutma sağlayabiliyor. Cooler Master, teknolojiyi bir adım daha ileri taşıyarak hepsi bir arada Peltier CPU soğutucuyu (V10) ortaya çıkardı.
CoolIT ise Corsair ile yaptığı ortaklık sonucunda H60'ı ortaya çıkardı.
Bazı sıvı soğutma meraklıları, hepsi bir arada sistemlere küçümseyerek baksa da bu sistemler işini yapıyor ve uygun fiyatlı. H60 ile orta seviye bir hava soğutma sistemi arasında sadece 15 dolarlık bir fark var, ancak H60 sadece daha yüksek performans vermekten öte görünüş olarak da göze hitap ediyor.
Ancak bir şeyi unutmamanız gerekiyor: Sıvı soğutmaya sahip olmanız, kasanızın içindeki fanlardan tamamen kurtulmanız anlamına gelmiyor. Eğer ısınan çok sayıda bileşeniniz varsa bunların CPU soğutucunuzu işe yaramaz hale getirmediğinden emin olmalısınız.
Sıvı soğutmanız ya sızdırırsa ne olacak?
Sıvı soğutmanız sızdırırsa ne olacak?
Bu durumda ilk olarak paniklemeyin. Su, elektronik cihazların düşmanı olarak bilinse de sandığınız gibi bir hasar meydana gelmemiş olabilir. Öncelikle PC'nizin fişini prizden çekin. Bir güvenlik önemli olarak ATX bağlantısını da anakartınızdan ayırın.
Tüm parçaları tek tek eski bir giysi ile kurulayın ve makinenizi ılık bir yerde bırakın. En ideali tüm parçaları çıkartıp tek tek kurutmanızdır, ancak bir PC'nizi kalorifer peteğinin yanında 24 saat tutmak da genellikle işe yarayacaktır. Biraz da şansınız varsa PC'nizin düğmesine bastığınızda açılacaktır, ancak birkaç şeyi hatırlamanız gerekiyor.
Öncelikle akıntıyı onarın ve soğutma sisteminin eskisi gibi çalıştığından emin olun. İkincisi ise güç kaynağında yüksel voltajın ve elektrik depolayan kondansatörlerin bulunduğu. Güç kaynağınız ıslandıysa çok dikkatli olun.
Sıvı soğutma ne kadar kolay, nasıl çalışıyor?
Sıvı soğutma kurulumu ne kadar kolay?
Hepsi bir arada sıvı soğutma sistemini bağlamak, standart bir heatsink'i takmaktan sadece biraz daha karmaşıktır. Bunun ilk nedeni işlemci bloğunun her zaman radyatör ve fana bağlı olması ve ikisini birden bağlamanın zor olabilmesi.
Kendi sisteminizi kurmanız zor bir iş değil, ancak birleştirme işlemi biraz sabır gerektiriyor. Sıvı soğutma kurulumundaki en büyük tehlike acele etmektir.
Sıvı soğutma nasıl çalışıyor?
Soğutucu sıvı depoya veya tanka iletilir, buradan ise bir pompaya bağlanır. Depo seviyesi sık sık denetlenmeye ihtiyaç duyar zira sıvı, sıcaklık dolayısıyla buharlaşacaktır. Bu nedenle tüm cihazı altı ayda bir tamamen boşaltıp temizlemek iyi bir fikir olacaktır.
Pompa, sıvıyı borulardan yüksek derecede iletkenliğe sahip metale doğru iter. Bu metal genellikle bakır veya alüminyumdan yapılmıştır. Bloğun özenle işlenmiş olan yüzü, CPU, GPU veya Northbridge denetim çipinin üzerine yerleştirilir. Bloğun bu yüzü, bir takım dar kanallara sahiptir. Sıvı, bu kanallardan akarak ısıyı CPU bloğundan alıp radyatöre taşır.
Sıvı, radyatörde daha da dar kanallardan geçirilir ve üzerine bir fan ile hava üflenen kanallar yoluyla soğutulur. Su tekrar depoya iletilir ve yolculuğua baştan başlar.
Verimlilik
Verimlilik
Sıvı soğutmanın en belirgin dezavantajı, fanlı bir radyatörle bile sıvıyı hava sıcaklığının altına düşürememeniz. Daha karmaşık bir ısı değiştiriciye bağlı bir radyatör bulmak mümkün (TEC ünitesi veya kompressör gibi), ancak bu cihazlar nispeten pahalı ve giderek modası geçiyor.
Normal bir sıvı soğutma sisteminin çekirdek sıcaklığını sıfırın altına düşüremeyeceği, hava soğutmasıyla devam etmeniz gerektiği anlamına gelmiyor. Sıvı soğutucular, oldukça etkinler ve çipleri yüksek yük altındayken serin tutabiliyorlar.
Birçok sistemde soğutma kapasitesini artırmanın iki yolu var: Radyatörün fan hızını artırmak veya pompa denetiminden suyun basıncını artırmak. Her iki seçenek de gürültü seviyesini artırabilir, bu nedenle pahalı bir sisteme yatırım yapmadan önce yorumları okuyup taviseyelere dikkat etmeniz iyi bir fikir olacaktır.
Bu parametreleri göz önünde bulundurduğunuzda dikkat etmeniz gereken birçok nokta ortaya çıkıyor, ancak sunulan seçenekler eskisine göre çok daha az. Sıvı soğutma sistemleri satışlarına öncülük eden quietpc.com bile şu an sitesinde oldukça az sayıda Zalman kit'lerine sahip.
Tasarım olarak en popüler hepsi bir arada CPU soğutucuları, PC'nin önündeki iki veya üç sürücü bölmesine yerleşen ve entegre pompaya ve ön panel denetimlerine sahip olan sistemler. Bu sayede her şeyi kasanının içinde tutmanız mümkün. Aksi halde sıvıyı kasanızın dışından soğutma sistemine sunmanız gerekiyor.
Pompalama
Pompalama
Sürücü bölmesine yerleşen pompalar, küçük motorları ve kasayı titretmeleri nedeniyle harici ünitelerden daha sesli olabiliyorlar. Ancak daha az yer kaplaması ve PC'nizi taşınabilir hale getirmesiyle önemli bir avantaja sahipler.
Sıvı soğutma sistemini bağlamak genellikle kolay bir işlemdir. Dikkat etmeniz gereken, sıvı soğutmayı işlemcinizi overclock etmek için kullanacaksanız, sisteminizin diğer parçalarının sıcaklığını da göz önünde bulundurmanız.
AMD'nin Black Edition serileri veya Intel'in Extreme serileri kilidi açık çarpanlara sahipler, bu sayede diğer bileşenlerden bağımsız bir şekilde ayarlanabiliyorlar. Ancak veriyolu hızlarını değiştirdiğinizde RAM, grafik kartı gibi bileşenlerin de sıcaklığını göz önünde bulundurmanız, onlara da sıvı soğutmalı heatsink'ler eklemeniz gerekebilir - bu da işinizi biraz zorlaştıracaktır. Bu durumda GPU ile CPU arasında bir radyatör daha eklemeniz iyi bir fikir olacaktır.
Uğraştığınıza değecek mi?
Uğraştığınıza değecek mi?
Tam bir sıvı soğutma sisteminin size maliyeti 300 doların üzerinde olabilir. Üstelik CPU'nuzu overclock etmek için iyi bir anakarta da ihtiyacınız var. Peki buna değer mi?
Bazıları buna değeceğini düşünüyor. Örneğin tüm Cyberpower PC'ler, standart olarak sıvı soğutmayla satılıyor. Ürün yönetmeni David Scott, bunun nedenini sıvı soğutmanın overclock potansiyeline bağlıyor.
Peki sıvı soğutma ne kadar iyi? Buna 'AMD ile Intel arasındaki boşluğu kapatacak kadar iyi' cevabını verebiliriz. Sıvı soğutmalı bir sistemle altı çekirdekli bir Phenom II 1100T'yi 4Ghz'e overclock etmek mümkün olabiliyor. Daha etkileyicisi ise yaklaşık 80 dolarlık Athlon II 255 çipini sıvı soğutma ve birkaç BIOS ayarlamasıyla 3.9GHz'ye kolayca overclock edip, hız testlerinde çift çekirdekli Phenom II'nin hızına ulaştırmak mümkün.
Kazanılan bu performans, hepsi bir arada sıvı soğutma sisteminin maliyetini karşılamaya ve eski bir PC'yi hayata döndürmeye yetecek seviyede.