Dünyanın en yoğun ve rahatsız edici kokusuna sahip yiyeceklerinden biri olarak kabul edilen İsveç’in fermente ringa balığı Surströmming, hem tarihi kökeni hem de benzersiz hazırlanış yöntemiyle dikkat çekiyor. 16. yüzyıldan beri Kuzey İsveç mutfağının vazgeçilmezlerinden olan bu geleneksel yemek, kokusu sebebiyle pek çok havayolu tarafından taşınması yasaklanan sıra dışı bir lezzet olarak anılıyor.
Sosyal medyada sıkça karşılaşılan aşırı gıda meydan okumaları arasında dikkat çeken İsveç’in geleneksel fermente balığı Surströmming, “dünyanın en kötü kokan yiyeceği” olarak kabul ediliyor. 16. yüzyıldan bu yana Kuzey İsveç’te tüketilen Surströmming, küçük Baltık ringa balıklarının salamura içinde fermantasyona bırakılmasıyla hazırlanıyor. Bu süreç, balıkların kutu içinde şişmesine ve yoğun bir koku yaymasına neden oluyor.
Koku nedeniyle havayolu yasakları
Surströmming’in kokusu, İzlanda’nın fermente köpekbalığı yemeği hákarl veya Asya’nın meşhur durian meyvesinden bile ağır olarak tanımlanıyor. Bu nedenle birçok havayolu şirketi, Air France, British Airways, Finnair ve KLM gibi, Surströmming’i uçaklarda taşımayı yasaklamış durumda.
Satış ve saklama koşulları
Londra’da İsveç mutfağı ürünleri satan Scandi Kitchen adlı dükkândan satın alınan 400 gramlık kutular halinde satılan Surströmming, özel soğuk koşullarda saklanıyor. Üzerinde “Koku oldukça güçlüdür, genellikle ‘dünyanın en kötü kokusu’ olarak adlandırılır; ancak tadı güzeldir” ibaresi bulunuyor. Ancak deneyenlerin büyük kısmı, kokunun dayanılmaz olduğunu ve tadının beklentilerin çok altında kaldığını belirtiyor.
Surströmming kutusu açılırken yoğun bir sıvı fışkırıyor ve yayılan koku, çürümüş balık, yıkanmamış vücut parçaları ve deniz yosunu karışımına benzetiliyor. Koku o kadar yoğun ki, açıldığı ortamda günlerce kalıcı olabiliyor. İsveçliler geleneksel olarak Surströmming'i haşlanmış patates, kırmızı soğan, gevrek gözleme ve süt ile servis ediyorlar; ancak bu kombinasyon dahi yemeğin tadını yumuşatmaya yetmiyor.
Sağlık üzerindeki etkileri
Bazı tüketiciler, surströmming deneyiminin ardından baş ağrısı, mide bulantısı, titreme gibi gıda zehirlenmesine benzer semptomlar yaşadıklarını bildiriyor. Uzmanlar, fermente balık ürünlerinin özellikle bakteriyel gelişime açık olduğunu ve tüketirken dikkatli olunması gerektiğini vurguluyor.
2015 yılında ise İsveç’in Stockholm kentinde fermente balık kokusu, bir apartmanda gaz sızıntısı şüphesiyle itfaiyeyi harekete geçirmişti. Yapılan incelemede, kötü koku kaynağının surströmming partisi yapan sakinler olduğu ortaya çıkmıştı.
Yüzyıllardır İsveç kültürünün bir parçası olan surströmming, güçlü kokusu ve alışılmışın dışındaki tadıyla dünyada hem merak hem de korkuyla anılan bir lezzet olarak varlığını sürdürüyor.