Messenger: İstemciler ve sunucular arasında Net Send ve Uyarıcı mesajlarını aktarma görevini üstlenen bu hizmetin bu hizmetin Windows Messenger ile bağlantısı yoktur. Ağınız üzerindeki diğer kullanıcılara mesaj gönderme gibi bir amacınız yoksa bu hizmeti Devre Dışı bırakabilirsiniz. Eğer bu hizmetin gerekliliği konusunda şüpheliyseniz, başlangıç türünü Elle olarak belirleyebilirsiniz. Bu hizmeti kullanmayı düşünüyorsanız başlangıç türünü Otomatik olarak belirleyin. Bu hizmetin başlangıç türünü “Uyarıcı” hizmetinin başlangıç türüyle aynı biçimde ayarlamak da mantıklı bir tercih olacaktır.
Otomatik Güncelleştirme: Kritik Windows güncelleştirmelerinin otomatik olarak bilgisayarınıza indirilip, sisteminize kurulmasını sağlar. Eğer sisteminizi Windows Update sitesini ziyaret ederek kendiniz güncellemeyi tercih ediyorsanız, bu hizmeti Devre Dışı bırakabilirsiniz. Ancak bu hizmeti devre dışı bırakmadan önce Masaüstü’ndeki Bilgisayarım simgesine sağ fare tuşuyla tıklayıp, açılan menüden Özellikler’i seçmenizi ve ekranınıza gelecek olan iletişim kutusunun Otomatik Güncelleştirme sekmesine geçmenizi öneririz. Bu sekmedeki Otomatik güncelleştirme kapansın. Bilgisayarımı kendim güncelleştirmek istiyorum. seçeneğini işaretli konuma getirdikten sonra bu hizmeti devre dışı bırakabilirsiniz.
Tak ve Kullan: Günümüzdeki işletim sistemlerinin vazgeçilmez özelliklerinden bir tanesi olan “Tak ve Kullan” hizmetini mutlaka Otomatik olarak belirlemelisiniz.
Temalar: Windows XP’nin kendine has görsel öğelerini kullanmaya devam etmek istiyorsanız bu hizmetin başlangıç türünü Otomatik olarak belirlemelisiniz. Eğer bu özelliklerin sistem kaynaklarını tükettiğini düşünüyorsanız ve görsel öğeler ile animasyonlardan feragat edebiliyorsanız bu hizmeti Devre Dışı bırakabilirsiniz.
Uyarıcı: Seçili kullanıcılara ve bilgisayarlara yönetimsel uyarıları gönderir. Bu hizmet durmuşsa, yönetimsel uyarıları kullanan programlar uyarıları almayacaktır. Bilgisayarınız bir ağa bağlıysa, bu ayarın Elle olarak kalması uygun olacaktır. Herhangi bir ağa bağlı olmayan kullanıcılar bu ayarı Devre Dışı bırakabilirler.
Uygulama Katmanı Ağ Geçidi Hizmeti: Windows XP’nin “İnternet Bağlantı Paylaşımı” ve “İnternet Bağlantısı Güvenlik Duvarı” hizmetlerini kullanıyorsanız bu hizmetin Otomatik olarak başlaması uygun olacaktır.Aksi durumda başlangıç türünü Elle olarak ayarlayabilirsiniz.
Yardım ve Destek: Windows XP’nin en çok tartışılan özelliklerinden bir tanesi olan bu hizmet,Windows XP’nin kullanımı ve karşılaşılan sorunlar hakkında kullanıcılara destek sağlamayı amaçlamaktadır. Eğer Windows XP’nin yardım dosyalarından ve destek servisinden yararlanıyorsanız bu hizmetin başlangıç türünü Otomatik olarak belirlemelisiniz. Yardım ve Destek hizmetinden yararlanmayı düşünmüyorsanız bu hizmeti Devre Dışı bırakabilir ve sistem kaynaklarından önemli ölçüde tasarruf edebilirsiniz. Bu hizmeti devre dışı bıraksanız dahi, ileride Başlat menüsündeki Yardım ve Destek komutuna tıklarsanız veya Windows XP içerisinde [F1] tuşuna basarsanız yine aktif hale gelecek ve başlangıç türü Otomatik olarak belirlenecektir.
Yazdırma Biriktiricisi: Bu hizmet, daha sonra yazdırmak için dosyaları belleğe yükler. Ağ üzerinde veya doğrudan bilgisayarınızda bir yazıcı bulunmuyorsa bu hizmetin başlangıç türünü Devre Dışı bırakabilir veya Elle olarak belirleyebilirsiniz. Eğer sisteminize bağlı bir yazıcı bulunuyorsa bu hizmetin başlangıç türünü mutlaka Otomatik olarak belirleyin.
Burak Tuyan
[email protected]
Ayrıca, bazı hizmetlerin çalışması için öncesinde başka hizmet(ler)in de yüklenmesi gerekiyor olabilir.“Bağımlılıklar” olarak adlandırılan bu duruma daha sonra tekrar değineceğiz.
Elle: Bu seçenek aktif olduğunda, ilgili hizmet(ler) Windows XP yüklendikten sonra ihtiyaç duyulmaları halinde çalışmaya başlarlar. Bu sayede Windows XP’nin yüklenme süresi kısalır ve sistem performansı artar. Buna rağmen, Windows XP içerisindeki hizmetlerin bir kısmı (örneğin Yazdırma Biriktiricisi ve Korumalı Depolama) bu seçenek ile uyumlu bir biçimde çalışmıyor.
Devre Dışı: Bu seçeneğin etkin olduğu hizmetler, Windows XP çalışırken ihtiyaç duyulsa bile yüklenmemektedir. Tam olarak ne işe yaradığını bilmediğiniz hizmetleri Devre Dışı bırakmak doğru bir tercih olmaz. Bunun yerine Elle seçeneğini aktif hale getirmek daha etkili bir çözüm yolu olacaktır.
Herhangi bir hizmetin başlangıç türünü değiştirmek istiyorsanız, ilgili hizmetin üzerine çift tıklamanız ve açılacak olan diyalog kutusunun Genel sekmesindeki Başlangıç Türü bölümünden istediğiniz seçeneği tercih etmeniz yeterli.Hangi hizmet için hangi başlangıç türünün uygun olabileceği konusunda bilgi sahibi olabilmek için yazının devamını dikkatlice okumanızı öneriyoruz.
Birbirlerine bağımlı olan hizmetler: Bağımlılıklar sekmesine bakın
Bazı hizmetlerin çalışması için daha öncesinde başka hizmetlerin yüklenmesi gerektiğini belirtmiştik. “Bağımlılıklar” olarak adlandırılan bu durum, hangi servisleri kapatmamanız gerektiği konusunda size açık bir fikir verecektir. Örneğin “Ağ Bağlantıları” hizmetinin çalışmaya başlaması için öncelikle “Uzaktan Yordam Çağrısı” hizmetinin çalışıyor olması gerekir. Buna ek olarak, “İnternet Bağlantısı Güvenlik Duvarı” hizmetinin çalışması için de öncelikle “Ağ Bağlantıları” hizmetinin çalışıyor olması gerekir. Bu yüzden, hizmetlerin başlangıç türlerini belirlerken, bağımlılıklara dikkat etmenizi önemle hatırlatırız. Hizmet bağımlılıkları hakkında bilgi almak için, istediğiniz bir hizmetin üzerine çift tıklamanız ve açılacak olan diyalog kutusunda Bağımlılıklar sekmesine geçmeniz yeterli olacaktır.
Dikkat etmeniz gereken hizmetler: Gerekmeyenleri kapatabilirsiniz
Windows XP içerisinde yetmişin üzerinde hizmet vardır ve her birisinin değişik kullanım alanları bulunmaktadır. Örneğin sadece oyun amaçlı kullanılan ve internet bağlantısı bile bulunmayan bir sistem ile, ağ üzerinde çalışan ve üzerinde ses kartı bulunmayan bir sistemin ihtiyaç duyduğu hizmetler birbirinden çok farklıdır. Hizmetlerin sayısındaki fazlalık nedeniyle, yazı içerisinde sadece en önemli hizmetlere değinmekle yetineceğiz. Burada belirtilmeyen hizmetler hakkında bilgi almak için “Hizmetler” aracı içerisinde her bir hizmet için ayrı ayrı yazılmış olan açıklamalardan faydalanabilirsiniz.
Ağ Bağlantıları: Bu hizmet, yerel ağ ile uzak bağlantıları görebildiğiniz Ağ ve Çevirmeli Bağlantılar klasöründeki nesneleri yönetir. Eğer hiçbir şekilde internet veya ağ bağlantınız yoksa bu hizmeti Devre Dışı bırakabilirsiniz. Diğer tüm durumlarda bu hizmetin başlangıç türünü Otomatik olarak belirlemeniz gerekmektedir.
Görev Zamanlayıcı: Kullanıcının bilgisayarda otomatikleştirilmiş görevleri yapılandırmasına ve zamanlamasına olanak sağlar. Çeşitli antivirüs programlarının güncelleme özellikleri Windows’un Otomatik Güncelleştirme hizmeti ve çeşitli programlar, düzgün olarak çalışmak için bu hizmetin çalışıyor olmasına ihtiyaç duyabilirler. Bu hizmeti devre dışı bırakmayı düşünüyorsanız, öncelikle bağımlılıklarını kontrol etmenizi öneririz. Diğer tüm durumlarda, bu hizmetin başlangıç türünü Otomatik olarak belirlemeniz gerekir.
Hata Bildirim Hizmeti: Bu hizmet etkinse, Windows XP üzerinde çalışan bir uygulama hata verdiğinde, bu hatayı Microsoft’a bildirmek isteyip istemediğinizi soran iletişim kutusu ekranda görüntülenecektir. Bu hizmetin Windows’un gelecek sürümleri için faydalı olduğunu düşünüyorsanız başlangıç türünü Otomatik olarak belirleyin. Aksi durumda bu hizmeti Devre Dışı bırakabilirsiniz.
Hızlı Kullanıcı Değiştirme Uyumluluğu: Bu hizmet, aynı bilgisayar üzerinde birden fazla kullanıcı tanımlıysa uygulamaların yönetimini sağlar. Çok kullanıcılı bir sisteme sahipseniz bu hizmetin başlangıç türünü Otomatik olarak belirleyin. Sisteminizde sadece tek bir kullanıcı tanımlıysa bu hizmeti Devre Dışı da bırakabilirsiniz.
IMAPI CD-Yazma COM Hizmeti: Bu hizmet, Windows XP’de dahili olarak bulunan CD yazma programını kullanmanızı sağlar. Eğer bilgisayarınızda CD-RW cihazı yoksa veya CD yazma işlemi için Nero Burning ROM gibi harici programları kullanıyorsanız, bu hizmetin başlangıç türünü Elle olarak belirleyebilirsiniz.
Windows XP ile standart olarak gelen “Sistem Geri Yükleme” aracı ise sahip olduğunuz ikinci seçenek. Başlat menüsünün altındaki Programlar / Donatılar / Sistem Araçları konumundan ulaşabileceğiniz Sistem Geri Yükleme aracını kullanarak, önemli sistem dosyalarının yedeğini alabilirsiniz. Bu işlem için Sistem Geri Yükleme aracını çalıştırdıktan sonra ekrana gelecek olan penceredeki Geri yükleme noktası oluştur kutucuğunu işaretleyip İleri tuşuna tıklayın. Bir sonraki aşamada (isteğinize bağlı olarak) sistem geri yükleme noktası için bir açıklama yazabilirsiniz. Son olarak Oluştur tuşuna tıklayarak sistem dosyalarını yedekleme işlemini tamamlayabilirsiniz.
Hizmet ayarlarını yedeklemek için sahip olduğunuz üçüncü seçenek ise Kayıt Defteri (Registry) içerisinden sadece hizmet bilgilerini yedeklemek. Bu işlem için Başlat menüsündeki Çalıştır komutuna tıklayın ve “regedit” yazarak Tamam tuşuna basın. Ekranınızda açılacak olan Kayıt Defteri Düzenleyicisi’nde “HKEY_LOCAL_ MACHINE\SYSTEM\Current- ControlSet\Services\” konumuna gelin. “Services” klasörü seçiliyken Dosya menüsündeki Verkomutuna tıklayın ve kayıt defterine ait yedek dosyası için bir dosya ismi belirleyin. Bu işlemlerden sonra hizmet bilgileri ilgili dosyaya kaydedilmiş olacaktır. İleride hizmet ayarlarını orijinal haline dönüştürmek isterseniz, bu yedek dosyasına çift tıklamanız ve ekrana gelecek olan soruya Evet yanıtı vermeniz yeterli.
Hizmetleri isteklerinize göre nasıl özelleştirebilirsiniz?
Yedekleme işlemini gerçekleştirdikten sonra Hizmetler aracına Denetim Masası altındaki Yönetimsel Araçlar kategorisinden ulaşabilirsiniz. Hizmetler aracına ulaşmanın bir başka ve daha hızlı yolu da Başlat menüsündeki Çalıştır kutusuna “services.msc” yazmak. Hangi yolu tercih ederseniz edin, ekranınızda Hizmetler başlıklı bir pencere açıldığını göreceksiniz. İki parçaya bölünmüş bu pencerenin sağ tarafında Windows XP üzerinde çalışabilecek hizmetlerin listesi yer alır. Bu hizmetlerden hangilerinin çalışacağı (siz kendiniz değiştirmediğiniz sürece) Microsoft’un düzenlediği standart ayarlara göre belirlenmiştir. Örneğin Hizmetler penceresinin Durum başlığı altında, o anda çalışmakta olan hizmetleri görebilirsiniz. Her bir hizmetin ne zaman ve nasıl çalışmaya başlayacağı Başlangıç Türü kategorisi altında listelenmiştir. Bu başlık altında Otomatik, Elle ve Devre Dışı olmak üzere üç farklı seçenek mevcuttur.
Otomatik: Herhangi bir hizmetin başlangıç türü Otomatik olarak belirlendiğinde, söz konusu hizmet Windows XP’nin her açılışında kendiliğinden çalışmaya başlar. Otomatik olarak çalışan her bir hizmet, Windows XP’nin açılış süresinin uzamasına yol açar. Buna rağmen her hizmetin çalışmaya başladıktan sonra tükettiği sistem kaynaklarının miktarı farklı farklıdır.
Windows XP kullanıcılarının çoğu, arka planda çalışan “hizmetler” den habersizdir. Oysa ki Windows XP (tıpkı Windows NT ve 2000 gibi) hemen hemen tüm işlevleri bu hizmetler sayesinde yerine getirir. Siz farkında olmasanız da, MP3 dinlerken veya yazıcınızdan çıktı alırken bu hizmetler arka planda kendiliğinden çalışmaktadır. Bu noktada bilmeniz gereken, o anda yazıcı çıktısı almasanız bile “Yazdırma Biriktiricisi” adı verilen ve yazıcı işlevlerinden sorumlu olan hizmetin arka planda çalışıyor olduğudur. Arka planda çalışan her bir hizmetin, sistem kaynaklarının bir kısmını tükettiğini düşünecek olursanız, Microsoft’un sunduğu standart ayarlar ile Windows XP’den maksimum performans sağlayamayacağınızı fark edebilirsiniz.
Genel sistem performansını artırmak amacıyla Windows XP’nin hizmetlerini özelleştirmeyi düşünen okuyucularımıza, bu işlem için standart bir prosedür olmadığını hatırlatmalıyız. En doğrusu, her kullanıcının kendi ihtiyacına göre farklı ayarlar yapmasıdır. Bu sırada çeşitli hatalar yapabileceğinizi ve önemli hizmetleri kapatabileceğinizi unutmayın. Böyle bir durumda Windows’un kendisi veya üzerindeki uygulamalar düzgün bir biçimde çalışmayıp, çeşitli hatalar verebilirler. Tüm bu noktaları göz önünde bulundurarak, Windows XP’nin hizmetlerini özelleştirmeye başlamadan önce almanız gereken önlemleri sıralayacağız.
Sisteminizin yedeğini almayı sakın ihmal etmeyin!
Hizmetleri özelleştirmeye başlamadan önce mevcut ayarlarınızı yedeklemeniz iyi bir fikir olacaktır. Bu sırada önünüzde en az üç farklı seçenek bulunuyor. Bu seçeneklerden ilki Windows’un “Yedekleme” aracı. Başlat menüsü altındaki Programlar / Donatılar / Sistem Araçları konumundan ulaşabileceğiniz Yedekleme aracını kullanarak sisteminizin eksiksiz bir yedeğini almanız mümkün.