Firefox geliştiricileri çoktandır bir sonraki sürüm 3.6 üzerinde çalışıyor. CHIP Online bir sonraki tarayıcı sürümünün hangi fonksiyonları sunacağını ve Mozilla geliştiricilerinin gelecek için neler planladığını söylüyor.
İnternetsiz bir yaşam? Muhtemelen birçok kullanıcı bunu hayal edemiyordur. Sonuçta web artık tek yönlü bir bilgi kaynağı değil; bilakis ortak bir cennet ve kültürel bir buluşma noktası haline geldi.
Tarayıcı pazarının lideri Internet Explorer'ın hemen arkasında azımsanamayacak bir pazar payıyla bulunan Firefox; sayısız eklentisi, hızlı sayfa yüklemesi ve yardımcı fonksiyonları sayesinde çokça ilgi gören bir çevrimiçi program.
Cep telefonları ve netbook'lar gibi mobil internet donanımları, yeni çevrimiçi hizmet ve uygulamalarla etkileşime geçme ve mekandan bağımsız ortak çalışma gibi unsurlar geleceğin tarayıcısından beklenenler arasında yer alıyor. Sizlere Mozilla'nın bu beklentileri nasıl karşılayacağını gösteriyoruz.
Firefox 3.6: Bir sonraki sürüm bunları sunacak
2010'da tamamlanması planlanan Firefox 3.6'nın en önemli amaçları performans ve istikrar. Fakat adres satırı için daha fazla özellik, tarayıcı kişiselleştirme ve çevrimiçi uygulamaların masaüstüne entegre olması da büyük rol oynuyor.
TaskFox projesi kullanıcının adres satırı üzerinden çok daha fazla işi halletmesini baz alıyor. Sürekli farklı bir web sitesine yönelmektense adres satırına birkaç kelime yazarak arama motorlarından ve bilgi bankalarından detaylı bilgi elde edebileceksiniz.
TaskFox'un öncül bir test sürümü Google ve Yahoo aramalarını destekliyor, web'den resim toplayabiliyor, web sitelerini tercüme edebiliyor, Amazon ve Ebay'deki fırsatları gözetleyebiliyor ve direkt adres satırında multimedya içerikleri oynatabiliyor. Zeki TaskFox penceresini tarayıcıdan ayırıp harici bir pencere olarak da kullanabiliyorsunuz.
Personas: Kişisel görünüm
Şimdi de temin edilebilen Firefox eklentisi Personas, Firefox 3.6'nın ayrılmaz bir parçası olacak. Amaç: Her kullanıcı birkaç fare tıklamasıyla tarayıcısını istediği gibi süsleyebilmeli. Böylece Mozilla popüler "masaüstü modifiyelerini" kendi web tarayıcısına uyarlamış oluyor.
Kurulumdan sonra kullanıcı sol alt köşedeki Personas ikonu üzerinden sevdiği bir temayı anında etkinleştirebiliyor. Hatta Firefox menüsünde güzel bir ön izleme de sunuluyor. Mozilla, Firefox 3.6 ile Personas bütünleşmesi üzerinde daha fazla çalışmak istiyor.
Download: Personas
Prism: Webtop'a giden yol
Firefox eklentisi Prism (önceki adı Webrunner) sayesinde çevrimiçi ve çevrimdışı dünyanın sınırları birbirine karışıyor. Firefox menüsüne yapılan bir tıklama ile bir web uygulamasının ikonunu masaüstüne, başlat menüsüne, hızlı başlata veya sistem tepsisine ekleyebiliyorsunuz. Kısayol üzerinden direkt web uygulamasına erişebiliyorsunuz; sizin belirlediğiniz ayarlara göre açılan bir tarayıcı penceresi içinde. Bir tik atma işlemi ile Prism'in navigasyon durum çubuğunu ve navigasyon butonlarını gösterip göstermemesi gerektiği belirleyebiliyorsunuz.
Download: Prism for Firefox
Weave: Tüm bilgiler dengede
Elbette bilgisayar kullanıyorsunuz. Birini işte birini ise evde. Hatta bir cep telefonunuz veya dizüstü bilgisayarınız da var. Tüm bu cihazlardaki tarayıcılardan aynı yer imleri ve tarayıcı geçmişine her zaman ulaşılabilmesi pratik olmaz mıydı?
Tam bu esnada Weave eklentisi devreye giriyor. Weave hizmetinde oturum açtıktan sonra istediğiniz Firefox tarayıcısının bilgilerini otomatikman eşitleyebilirsiniz. Weave salt yer imleriyle sınırlı kalmıyor: Firefox eklentisi parolaları, en son açılan sekmeleri ve hatta tarayıcının görünümünü bile eşitleyebiliyor. Nerede olursanız olun en son bıraktığınız noktadan sörfe devam edebilirsiniz. Mozilla şifreleme sayesinde bu hassas verilerin güvenliğini de sağlıyor.
Download: Weave
Yeni görünüm: Firefox 4.0 arabirim diyetine giriyo
Gelecekte çıkacak Firefox sürümleri Windows 7 ve Vista'nın dış görünüşüne daha iyi uyum sağlayacak. Firefox görsel tasarım takımının yayımladığı taslaklar Mozilla'nın Windows Aero'daki şeffaf görünümü kullanmak istediğini gösteriyor. Windows 7/Vista'da olduğu gibi tarayıcıda da menü çubuğu gösterilmiyor. Bunu yerine tarayıcı, Page ve Tools butonları ile yer imleri ve önemli özelliklere erişim sağlayan iki yeni etkileşim aracına kavuşuyor.
Firefox 4.0: Arabirim diyetinde
Windows Aero arabirimine daha da çok yaklaşan bir tasarım ise Firefox 4.0'da devreye girecek. Geliştiriciler Firefox 3.7'den 4. sürüme geçerken arabirimi daha da sade hale getirmeye çalışıyor. Bunun için kombine edilmiş bir Yenile/Dur/Git butonu kullanılıyor. Geliştiriciler adres ve arama çubuğunu da birleştirmek istiyor.
Açık sekmeler aynı Google Chrome'da olduğu gibi üst pencere kenarına taşınacak ve şimdiye kadarki pencere başlığının yerine geçecek. Geliştiriciler yakında yer imleri ve durum çubuğundan tamamen vazgeçmek istiyor. Kullanıcı en önemli tarayıcı fonksiyonlarına yeni butonlar üzerinden ulaşacak.
Future-Fox: Yeni internet için yeni yaklaşımlar
Web tarayıcı evrensel bir iletişim aracına dönüşecek ve işletim sisteminin klasik görevleriyle iletişimi birleştirecek. Önemli amaçlar: Mekandan bağımsız beraber çalışma, gerçeğe yakın veri organizasyonu ve görevlerin doğal bir dilde formülasyonu.
Adaptive Path'in Mozilla Concept Series için geliştirdiği Aurora konsepti gelecekte internetle nasıl etkileşime geçeceğimizi gösteriyor. Kullanıcının Windows altında hangi yazılımın hangi görevleri yaptığını kabaca bilmesi yeterli olacak. Kişisel bilgilerin organizasyonu işletim sistemini tanımayı gerektirecek. Bir masaüstünde farklı kişilerle beraber çalışmak ise ancak ileri derece bilgisayar bilgisi ile mümkün olacak.
Aurora (Part 1) from Adaptive Path on Vimeo.
Aurora, yazılımı tamamen arka plana itiyor. Yakında kullanıcı, pencereler ve bunların kullanımı yerine sadece içeriklerle meşgul olacak. Ayrıca diğer insanlarla iletişime geçme ve bir masaüstünde ortak çalışma çok basit hale gelecek. Dosyalar işletim sisteminin karmaşık dizin yapısında (müzikler, filmler, videolar, belgeler) saklanmayacak. Yazılımlar, bilgileri sürekli olarak içerikleri ve meta-verilerine göre sıralayacak kadar zeki hale gelecek. Böyle bir geleceğin nasıl olabileceğini Aurora videosu gösteriyor.
Anlayan tarayıcı ve anında aktifleşen eklentiler
Ubiquity projesi, Firefox 3.6 için planlanmış TaskFox eklentisinden bir adım daha öteye gidiyor. Fakat geleceğin Firefox'u daha birçok heyecan verici özellik sunacak.
TaskFox'ta olduğu gibi bu projede de kullanıcıya bulunduğu sayfayı terk etmeden arama motorları, veri tabanları, uygulamalar ve hizmetlere erişim imkanı veren arayüzler söz konusu.
TaskFox kullanımı şu an için teknik bir dil gerektiriyor. Kullanıcı "Google", "Map" veya "Video" gibi bir anahtar kelime yazmalı ve sonrasında çıkan sonuçları değerlendirmeli. Ubiquity tarayıcıya kullandığımız doğal dili entegre etmek istiyor. Firefox, Ubiquity sayesinde "Ankara'dan İstanbul'a giden en kısa yolu göster ve A firmasından saat sabah 8:00 için bilet ayırt" gibi bir ifadeyi rahatlıkla işleyebilecek.
Download: Ubiquity
Jetpack: Yeniden başlatmaya ihtiyaç duymayan eklentiler
Mozilla, Jetpack eklentisi ile şimdiye kadarki Firefox-eklentilerinde devrim yapmak istiyor. En önemli avantajları: Jetpack ile web geliştiricileri HTML, CSS ve JavaScript gibi klasik web teknolojileriyle eklenti hazırlayabilecekler. Ortaya çıkan kod yığınının sadece bir sunucu üzerinden dağıtıma açılması gerekiyor. Eklentinin kurulumu için tarayıcıyı yeniden başlatmaya gerek kalmıyor.
Jetpack projesi çok taze olmasına rağmen kuruluma dair birkaç ilginç demo sunuluyor. Örneğin kullanıcılar işaretlenmiş bir metin pasajı ile ilgili videoları veya Wikipedia bilgilerini yeni bir araç çubuğunda izleyebiliyor. Bunun dışında durum çubuğu için e-posta bildirimleri veya açık sekmeleri yönetmek için oluşturan hoş ön izlemeler de mevcut.
Eski sorunlar için yaklaşımlar
Li-Yan Chang'in Mozilla Concept Series için hazırladığı yazı, kullanıcıların karşılaştığı iki güncel probleme değiniyor. Firefox şimdiye kadar gezilen internet sayfalarını tarihe göre kaydediyordu. Arama özelliği sayesinde en son hangi sayfayı ziyaret ettiğinizi öğrenebiliyordunuz. Fakat söz konusu sayfaya nasıl ulaştığınıza dair bilgiler kayboluyordu. Bu sebeple Chang, açılmış sayfaları ve sekmeleri kronolojik bir ilişki içinde bir araya getirmek istiyor. Bu sayede internette kat ettiğiniz yolu kesin bir şekilde takip edebilecek ve daha önceki bir zamana ait oturumu tüm sekmeleriyle birebir geri yükleyebileceksiniz.
Chang'in ikinci fikri ise SplitScreen-Browsing. Düşen fiyatlar sayesinde her geçen gün daha fazla kullanıcı bir geniş ekran monitöre sahip oluyor. Fakat birçok web sitesi 1024 x 768, hatta 800 x 600 piksel çözünürlükleri için optimize edilmeye devam ediliyor. Geniş ekran monitörlerde iki açık sekme rahatlıkla yan yana dizilebiliyor. Firefox, gelecekte bir sekmeyi tarayıcı kenarına taşıma aracılığıyla pencereleri daha iyi bir şekilde yan yana sıralayabilecek.
Diğer projeler: Fennec, Snowl ve Bespin
Fennec projesi Firefox'u cep telefonların getiriyor. Şimdiden elde edilebilen Windows Mobile ve Linux test sürümleri projenin ne kadar ilerlediğini gösteriyor. Standart Firefox'tan farklı olarak Fennec, mobil cihazlar için uyumlaştırılmış bir arabirim sunuyor. Ayrıca Fennec dokunmatik ekran arabirimleriyle de anlaşabiliyor. Mobil Firefox bu sayede web sitelerinin görünen kısmını maksimize edebiliyor. Tarayıcı kullanım öğelerini ekranın sağ veya sol kenarına dokunulduğunda ortaya çıkarıyor.
Download: Fennec (Beta 1)
Snowl: Web iletişimi
İnternet bizi dünyaya bağlıyor. Fakat e-posta, haberler, RSS beslemeleri, Twitter mesajları vb. gibi sayısız iletişim imkanı varken insanın kafasının karışmaması mümkün değil. Kural olarak kullanıcı birden çok web sitesini düzenli aralıklarla sorgulamalı veya farklı programlar kullanmalı.
Deneysel Firefox eklentisi Snowl bu iletişim kaosunu düzene koymak istiyor. Bir haber nereden çıkarsa çıksın Snowl, tüm çevrimiçi tartışmaları tek bir alanda topluyor ve web'de hatırlanması kolay, basit bir arabirim oluşturuyor. Snowl'un güncel test sürümü RSS beslemelerini ve Twitter'ı destekliyor.
Bespin: Beraber geliştirin
Mozilla Bespin ile geliştiricilerin kodları topluca test etmesini ve düzenlemesini sağlayan çevrimiçi bir alan oluşturmak istiyor. Düzenleyici, çevrimdışı benzerlerinden tanınmış olan Syntax Highlighting (HTML, JavaScript, CSS), kaydırma çubukları, Undo-Puffer ve bir web ön izleme özelliklerini sunuyor. Bespin bir web projesi olduğu için programcılar geliştirme ortamlarını istedikleri gibi kendilerine uyarlayabiliyor. Bespin sayesinde geliştiriciler mekandan bağımsız bir şekilde beraber çalışabiliyor.