Sadece 100 gram ağırlığında: Airbus, uzay enkazı sorununu çözecek bir cihaz geliştirdi

Gelecekte Dünya'nın yörüngesi, ömrünü tamamlamış uzay araçlarının ve uyduların karanlık gökyüzünde amaçsızca dolaştığı kaotik bir yer haline gelebilir. Airbus, giderek büyüyen uzay enkazı sorunuyla başa çıkabilmek için, uyduların artık kullanılmadıktan sonra etrafta yuvarlanmalarını önlemek üzere tasarlanmış yeni bir cihaz geliştirdi.

Detumbler adı verilen cihaz Kaliforniya'daki Vandenberg Uzay Kuvvetleri Üssü'nden Falcon 9 roketiyle fırlatıldı. Airbus'a göre Detumbler, ömrünün sonuna yaklaşan bir uyduya takılmak üzere tasarlanmış bir manyetik sönümleme cihazı. Yaklaşık 100 gram ağırlığındaki Detumbler, merkezi bir rotor çarkına ve Dünya'nın manyetik alanıyla etkileşime giren mıknatıslara sahip, ömrünü tamamlamış uydular yuvarlanmaya başladığında istenmeyen hareketleri önlüyor. Cihaz, uydu yörüngesinde normal bir şekilde uçarken Dünya'nın manyetik alanıyla hizalanacak şekilde tasarlanmış. Ancak takla atmaya başlarsa, rotorun hareketi girdap akımlarını (değişen manyetik alan tarafından indüklenen iletkenler içindeki elektrik akımı döngüleri) tetikleyecek ve sürtünmenin hareketi yavaşlatmasına neden olacak.

Cihaz, Airbus tarafından 2021 yılında Tech4SpaceCare adlı girişim bünyesinde ve Fransız Uzay Ajansı CNES'in desteğiyle geliştirildi. Temel amaç, artan uzay enkazı riskini ele almak. Zira ölü uydular, yörünge uçuş dinamikleri nedeniyle öngörülemeyen şekillerde yuvarlanma eğiliminde olup, başka bir uzay aracına çarpma veya Dünya atmosferine kontrolsüz yeniden giriş yapma riski oluşturuyor.

Ancak Detumbler, Dünya yörüngesinde daha öngörülebilir bir yolda kalmalarını sağlayarak, uzay enkazını temizlemeyi amaçlayan gelecekteki görevler tarafından kullanılmayan uyduların yakalanmasını kolaylaştıracak. Airbus'ın yeni cihazı 2024 yılının başlarında EnduroSat'ın Exo-0 nano uydusu üzerinde bir dizi parçalama gösterisiyle test edilecek.

Şu anda Savunma Bakanlığı'nın küresel Uzay Gözetleme Ağı tarafından takip edilen 27.000'den fazla yörünge enkazı parçası bulunuyor. Ayrıca çok sayıda küçük parça da tespit edilemeden ortalıkta dolaşıyor. Küresel uzay endüstrisi büyümeye devam ettikçe bu sayının artması ve çarpışma olasılığının artması bekleniyor.