Çin’in Mars’taki keşif aracı Zhurong, Kızıl Gezegenin en büyük çarpışma havzalarından biri olan Utopia Planitia’yı keşfetmek amacıyla Mars’a inen ilk Çin göreviydi. Bu bölge 1976’da Viking 2 tarafından ziyaret edildi ve on yıllardır süren teknolojik ilerleme, Zhurong’un bölge hakkında yeni bilgiler sunabileceği anlamına geliyordu. Bu yeni bilgilerin bazıları gezegenin yüzeyinin altından geldi. Keşif aracı, yüzeyin altına gömülü 16 çokgen yapı buldu.
Araştırmacılar, bu yapıların, başlangıçta yüzeyde olan arazide çatlakların oluşmasına yol açan donma-çözülme döngüleri bağlamında oluştuğuna inanıyor. Mars’taki diğer bölgelerde de görüldüğü gibi, süblimleşme ve donma, araziyi tuhaf şekillerde oyabiliyor ve görünene göre bu süreç, Mars’ta yeni bir şey değil ve milyarlarca yıldır devam ediyor olabilir.
Zhurong’un radarından elde edilen veriler, bu çatlak arazinin bir kısmının ve çokgen yapısının gömülebileceğini gösteriyor. Oluşum yerin 35 metre altında yer alıyordu. Önceki çalışma bölgenin dikey katmanlarına odaklanmıştı. Bu veriler, yaklaşık 3 milyar yıl önce havzayı dolduran birkaç aralıklı selin meydana geldiğini gösteriyordu. Yeni çalışma, 1,9 kilometre boyunca radar analizine bakarak katmanların yatay olarak nasıl olduğunu ortaya çıkardı.
Mars eskiden volkanik bir gezegendi ve hatta Güneş Sistemindeki en yüksek yanardağ Mars’taydı. NASA’nın InSight’ı tarafından Kızıl Gezegen’de kaydedilen Mars depremleri gibi bazı jeolojik olaylar günümüze kadar devam ediyor.
Bu nedenle araştırmacılar gömülü yapının lav kökenli olma ihtimalini göz önünde bulunduruyordu. Dünya’da Devler Geçidi gibi bu tür birkaç farklı örnek görülebiliyor. Ancak Zhurong’un keşfettiği yerde bazaltik çıkıntılara dair hiçbir kanıt bulunmadı için ekip, yapıların değişen iklimlerdeki termal süreçlerden oluşan tortul olduğundan oldukça emin.
Bu çalışmanın belki de en ilgi çekici sonucu bu olabilir. Eğer çokgen yapılar donma-çözülme olaylarını gerektiriyorsa, eski Mars’ın ikliminin çok daha değişken olması gerekirdi. Utopia Planitia alçak-orta enlemlerde, Mars ekvatorunun 25 derece kuzeyinde bulunuyor. Ancak gezegenin eğimi daha yüksek olabilirdi, dolayısıyla bölge çok farklı mevsimler yaşamış olabilir.
Katmanlar geçmişte daha fazla olayın yaşandığını gösteriyor. Çokgen yapılar kendilerine hiç benzemeyen malzeme katmanlarına gömülmüştü. Bu yüzden onları oluşturan ıslak ortam kaybolmuş olması ya da bilinmeyen başka bir jeolojik olayın gerçekleşmiş olması mümkün olabilir.
Çalışma Nature Astronomy’de yayınlandı.