NASA, 2024 yılında Artemis görevlerinde kullanılacak yeni nesil Ay gezginleri (LTV – Lunar Terrain Vehicle) için üç farklı şirketi seçmişti. Bu üç tasarımdan yalnızca biri, çok yıllı ve milyarlarca dolarlık NASA sözleşmesini alarak Ay’a gönderilecek. Karar ise 2025’in sonunda açıklanacak.
Artemis görevleri adım adım ilerliyor. Artemis I, 2022’de insansız olarak Ay çevresinde bir test uçuşu gerçekleştirmişti. Artemis II, Nisan 2026’da astronotları Ay’ın yörüngesine taşıyacak. Artemis III, 2027’nin ortasında astronotların Ay’ın güney kutbuna inişini hedefliyor. Artemis IV ise tarihte ilk kez bir Ay uzay istasyonunun inşa edilmesini amaçlıyor. Bu görev için net bir tarih açıklanmadı ancak NASA, şimdiden olası bir Artemis V senaryosunu dahi planlıyor.
Üç dev tasarım: Eagle, FLEX ve Moon RACER
Lunar Outpost, geliştirdiği Ay aracı Eagle ile yarışıyor. Tasarım, çekilebilir römork yapısı ve arazi kabiliyetleriyle adeta bir uzay kamyonunu andırıyor. Venturi Astrolab ise esnek lojistik ve keşif anlamına gelen FLEX aracıyla sahnede. Yüksek manevra kabiliyetiyle dikkat çekiyor. Son olarak Intuitive Machines, büyük tekerlekleri ve koruma kafesi ile agresif bir arazi aracı görünümü sunan Moon RACER tasarımıyla yarışta.
Lunar Outpost’un Eagle LTV modeli, astronotların hacimli uzay kıyafetleriyle bile rahatlıkla kullanabileceği bir “uzay kamyonu” olarak tasarlanmış. Araçta geniş kokpit ve joystick kontrol sistemi, kayalık araziler için gelişmiş süspansiyon, Ay’da saatte yaklaşık 16 mil hıza çıkabilme, düşük şasi yapısı sayesinde devrilme riskinin azalması ve MOLLE benzeri modüler paneller ile hızlı ekipman ekleme/çıkarma imkânı gibi özelliklere sahip.
Astrolab’ın FLEX aracı ise nal şeklindeki gövdesiyle yükleri altından kavrayıp taşıyabiliyor. Ayakta kullanım için uygun kontrol alanı, joystick sayesinde dönme, yana kayma, anında geri yön değiştirme, araç altına gizlenebilen büyük hacimli yük kapasitesi (100+ ft³) ve aşırı soğuklara dayanıklı kompozit lastikler ve ısıtıcı sistemleri ile dikkat çekiyor.
Intuitive Machines’in Moon RACER modeli, görünüş olarak bir kum aracı (dune buggy) tarzında. Hafif, hızlı ve çevik joystick kontrol yapısı, mikrometeor, güneş radyasyonu ve aşırı sıcaklık farklarına dayanıklı sistemler, bilim modülleri, güç üniteleri veya görev ekipmanlarını çekebilmek için towing odaklı tasarım ve düşük yerçekimli ortamda astronot kurtarma için özel vinç sistemine sahip.
NASA’nın kazanan araçtan beklentileri
NASA, seçilecek Ay aracının astronotların güvenliği, keşif kapasitesi ve Ay’da uzun süreli hayatta kalma ihtiyaçlarını karşılamasını istiyor. LTV’nin hem astronotlu hem de tamamen otonom şekilde çalışabilmesi zorunlu. Üstelik Ay yüzeyinde yıllarca hizmet verecek kadar dayanıklı olmalı.
Araç, iniş bölgelerinden uzak kraterlere, buz oluşumlarının bulunduğu gölgelik alanlara ve bilimsel açıdan kritik noktalara uzun mesafeler kat edebilmeli. Bu nedenle NASA’nın aradığı başlıca özellikler:
Düşük yerçekiminde bile devrilmeyi önleyen yüksek stabilite
- Keskin kayalık ve engebeli zeminler için güçlü süspansiyon
- Yüksek seviye otonom navigasyon sistemleri
- Astronotları koruyan güvenlik donanımları
NASA, Artemis programının uzun vadede Ay’da sürdürülebilir bir insan varlığı kurmayı hedeflediğini vurguluyor. Bu nedenle seçilecek LTV; bilim ekipmanı taşımadan gelecekteki Ay altyapısının çekilmesine, acil durum desteğinden modüler görev yapılarına kadar geniş bir yelpazede kullanılabilir olmalı.