Koronavirüs pandemisi, başlangıcından 2 yıl sonra hala devam ediyor. Bir süre önce maymun çiçeği virüsü dünyanın gündemine geldi. Şimdi ise yeni bir virüs gündemde: Langya henipavirus (LayV)... Bulaşıcı hastalıklar uzmanları, iklim krizinin ve doğa tahribatının, "zoonotik yayılma " olarak bilinen olaylarda, virüslerin hayvanlardan insanlara bulaşma riskini artıracağı konusunda uzun süredir uyarıda bulunuyor. Peki, bu yeni Langya Virüsü nedir? Ne kadar korkutucu? Belirtileri ne? Hakkında neler biliniyor? Birlikte bakalım...
LANGYA VİRÜSÜ NEDİR?
Bilim insanları 35 vakanın bildirildiği Çin'de yeni Langya henipavirüsünün (LayV) yayılımını izliyor. Virüs ilk olarak 2018'de kuzeydoğudaki Shandong ve Henan eyaletlerinde tespit edildi, ancak Çin'deki vaka sayısının 35'e çıkmasının ardından geçen hafta resmi olarak tanımlandı.
Pekin Mikrobiyoloji ve Epidemiyoloji Enstitüsü'nün geçen hafta yayınladığı bir araştırmaya göre, Langya virüsü vakaları, Çin'in doğusunda ateşi olan birkaç hastanın muayene edilmesinden sonra belirlendi. Hastanın boğaz sürüntülerinden birinde Langya virüsünün belirlenmesinden sonra, araştırmacılar, Shandong ve Henan eyaletlerinde çoğunlukla çiftçiler olmak üzere 35 kişide virüsü tespit ettiler. Virüsü hayvanlardan kaptıkları düşünülüyor. Şu ana kadar LayV'nin insanlar arasında bulaşabileceğine dair bir kanıt yok.
Çin, Singapur ve Avustralya'dan araştırmacıların LayV'nin tespitine dair yazdığı makale, New England Tıp Dergisinde yayımlandı.
VİRÜS NASIL BULAŞIYOR?
BBC'nin haberine göre, Henan ve Şantung eyaletlerinde ortaya çıkan virüsün hayvanlardan insanlara geçtiği düşünülüyor. Araştırmacılar virüsü ağırlıklı olarak kır farelerinde tespit etti. Bilim insanları tarafından yapılan testlerde kır farelerinin yüzde 27'sinde LayV'ye rastlanırken, köpeklerin yüzde 5'i keçilerin de yüzde 2'sinde virüs görüldü.
Guardian'ın haberine göre araştırmacılar vahşi hayvanları test ettiler ve 262 farenin dörtte birinden fazlasında LayV viral RNA'sını buldular, bu da köstebek benzeri memeli "kır faresinin doğal bir rezervuar olabileceğini düşündüren bir bulgu".
LANGYA VİRÜSÜ BELİRTİLERİ NE?
Euronews'in aktardığı habere göre Langya virüsünün en yaygın semptomu ateş gibi görünmektedir. Virüsle enfekte olanlar ayrıca yorgunluk (hastaların yüzde 54'ü), iştahsızlık (yüzde 50), kas ağrısı (46) rapor etmişlerdir. Virüs bulaştıktan sonra öksürük (yüzde 50), bulantı (yüzde 38), baş ağrısı ve kusma (yüzde 35) görülmüştür. Ayrıca bazı vakalar kan hücresi anormallikleri ve karaciğer ve böbrek hasarı belirtileri geliştirdi, ancak enfekte hastaların hiçbiri ölmedi.
Virüsün insanlardaki semptomları özetle şöyle:
-
Ateş
-
Yorgunluk
-
Öksürük
-
İştahsızlık
-
Kas ağrıları
-
Bulantı, kusma
-
Baş ağrısı
Bilim insanları enfekte olan tüm insanların ateşi olduğunu söyledi. Virüs, 35 kişiden 26'sında bulunan tek potansiyel patojendi ve “LayV'nin ateşli hastalığın nedeni olduğunu” düşündürdü.
Guardian'ın aktardığı habere göre bilim insanları LayV genomunu sıraladılar ve bunun Hendra virüsü ve Nipah virüsünü de içeren zoonotik RNA virüslerinin bir kategorisi olan bir henipavirüs olduğunu belirlediler. Atları ve insanları etkileyen ve Avustralya kökenli olan Hendra virüsü ve Güneydoğu Asya'da hastalık salgınlarına neden olan Nipah virüsü, yüksek ölüm oranlarıyla ilişkilendirilmiştir.
Habere göre LayV, en çok Çin'in güneyinde keşfedilen Mojiang virüsü ile yakından ilişkilidir.
İNSANLAR ARASINDA BULAŞIR MI? HENÜZ BELLİ DEĞİL
Araştırmacılar, virüsün insanlar arasında bulaşıp bulaşamayacağının hala belirsiz olduğunu söyledi. 35 vakanın çoğu çiftçiydi ve diğer enfekte olmuş kişiler fabrika işçilerini içeriyordu. Araştırmacılar, "15 yakın temaslı aile üyesine sahip dokuz hastanın temaslı takibi, yakın temaslı LayV bulaşmasını ortaya çıkarmadı, ancak örneklem büyüklüğümüz insandan insana bulaşma durumunu belirlemek için çok küçüktü" dedi.
NE KADAR KORKUTUCU?
Singapur'daki Duke-NUS Tıp Okulu araştırmacılarından Wang Linfa, Global Times'a şu ana kadar bulunan LayV vakalarının ölümcül veya çok ciddi olmadığını, bu nedenle "paniğe gerek olmadığını" söyledi. Ancak Wang, doğada var olan birçok virüsün insanları enfekte ettiklerinde öngörülemeyen sonuçları olduğu için hala dikkatli olunması gerektiğini söyledi.
Tayvan Hastalık Kontrol Merkezi Pazar günü yaptığı açıklamada, LayV'nin gelişimiyle "yakından ilgilendiğini" söyledi.
ZOONOTİK VİRÜSLER DAHA ÇOK GÜNDEMDE
BBC'nin haberine göre zoonotik virüsler çok yaygın ancak Covid pandemisinin başlangıcından bu yana daha fazla dikkat çekiyor. ABD Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezi, insanlarda görülen her 4 virüsten 3'ünün hayvanlardan insanlara geçmiş olabileceğine işaret ediyor.
Birleşmiş Milletler daha önce, vahşi yaşamın sömürüsü, doğa tahribatı ve iklim değişikliği nedeniyle dünyanın bu tür hastalıkları daha fazla göreceği konusunda uyarmıştı.
Bazı zoonotik virüsler insanlar için potansiyel olarak ölümcül olabiliyor. Bunlar arasında Asya'da hayvanlar ve insanlar arasında periyodik salgınlara sahip olan Nipah virüsü ve ilk olarak Avustralya'da atlarda tespit edilen Hendra virüsü yer alıyor. Diğer ilgili henipavirüsler, farelerde, yarasalarda ve kemirgenlerde de bulunmuştur.