Eski NASA yöneticisi Michael Griffin, Kongre'de yaptığı konuşmada ABD’nin Artemis Ay programının mevcut haliyle başarısız olmaya mahkûm olduğunu açıkça dile getirdi. 4 Aralık’ta Washington D.C.’de düzenlenen ve “Çin’in Uzay Yükselişi ve ABD Liderliğine Yönelik Riskler” başlığını taşıyan oturumda konuşan Griffin, Çin’in hızla büyüyen uzay programının ABD’nin uzun süredir elinde tuttuğu liderliği tehdit ettiğini söyledi.
Griffin’e göre temel sorun, NASA’nın ve ardışık iki başkanlık yönetiminin “işlemeyecek bir Ay görevi mimarisine” bağlı kalması. “Çin mantıklı bir plana sadık kalıyor. Biz ise mantıksız bir plana bağlıyız” dedi.
“Artemis mimarisi çalışamaz”
Griffin, Artemis 3 dahil olmak üzere tüm Artemis görevlerinin mevcut yapısıyla sürdürülemeyeceğini savundu. Ona göre plan hem teknolojik açıdan uygulanabilir değil hem de kabul edilemez seviyede astronot riski barındırıyor.
Bu nedenle Griffin, Artemis 3’ün ve diğer sonraki tüm görevlerin iptal edilerek Ay’a dönüş stratejisinin baştan tasarlanması gerektiğini belirtti.
“Kaybettiğimiz zamanı telafi etmek zorundayız,” dedi. “Belki Çin bizden önce Ay’a iner, belki inemez. Ancak bu yarıştan çekilirsek asıl kaybı o zaman yaşarız.”
Starship tabanlı yakıt ikmali sistemi tartışma yarattı
Artemis’in mevcut planı, SpaceX’in Starship aracının yörüngede birden fazla kez yakıt ikmali yapmasına dayanıyor. Ancak:
-
Tam yüklü bir iniş aracı için yaklaşık 12 Starship fırlatması gerekebileceği düşünülüyor.
-
Bu ikmal süreci hâlâ tamamen test edilmemiş bir teknolojiye bağlı.
-
Araç, ikmal uçuşları tamamlanana kadar yörüngede uzun süre beklemek zorunda kalacak. Griffin, bu bekleme sürecinde yakıtın büyük ihtimalle buharlaşacağını ifade ediyor.
Bu unsurların, mevcut Artemis mimarisini “çözülemez problemler barındıran bir yaklaşım” haline getirdiğini söyledi.
SpaceX bile tarihe yetişemeyeceğini düşünüyor
Politico’nun elde ettiği dahili belgelere göre SpaceX, ilk insanlı Ay inişinin en erken Eylül 2028’de yapılabileceğini öngörüyor. Buna rağmen NASA hâlâ 2027 hedefini dile getiriyor.
Bu gecikme gerçekleşirse, Artemis programının ilk üç görevi arasında ortalama iki yıl olacak. Karşılaştırmak gerekirse Apollo programında bu süre 4,5 ay idi.
NASA yönetiminden SpaceX’e eleştiri
NASA’nın geçici yöneticisi Sean Duffy de SpaceX’in Ay iniş aracı geliştirme sürecinde “geride olduğunu” söylemiş ve duyurulan takvime yetişemeyeceğini belirtmişti. Duffy, Trump yönetiminin başka şirketlere—örneğin Blue Origin—rekabet şansı tanımaya hazır olduğunu söylemişti.
“Çin planlı, ABD istikrarsız”
Potomac Institute analisti Dean Cheng ise sorunun ABD’nin uzun vadeli program istikrarına sahip olmaması olduğunu vurguladı.
Cheng’e göre Çin, onlarca yıl süren planlara sadık kalabiliyor; bu da:
-
program istikrarı,
-
düzenli bütçe,
-
sürekli kadro yapısı
gibi avantajlar sağlıyor.
NASA ise son yıllarda bütçe kesintileri, görev iptalleri ve personel kayıplarıyla sarsılmış durumda.
Asıl Risk: Ay’da ilk söz hakkının kaybı
Griffin, ABD’nin Çin’den önce Ay’a dönüp dönemeyeceğinden bağımsız olarak asıl meselenin “uzun vadede liderliği elde tutmak” olduğunu vurguluyor.
Uzmanlara göre Ay’da kalıcı bir varlığı ilk kuran ülke, hem kaynakların kullanımı hem de uluslararası kurallar üzerinde söz sahibi olacak.
Griffin bunun farkında olduklarını ve Çin’in bu durumu kesinlikle göz önüne aldığını ifade ediyor.