1986’nın efsanevi Sovyet uzay görevi: Bir daha kimse bunu denemedi!

Uzay, her zaman için insanlığın en büyük hayallerinden biri oldu. Ama aynı zamanda en zorlu sınavı olduğu da kesin. Bazı görevler var ki, zaman geçse de eşsiz kalabiliyor. Soyuz T-15 uçuşu da onlardan biri: Şimdiye dek yalnızca bu görevde, tek bir seferde iki ayrı uzay istasyonu ziyaret edildi.

Peki ne olmuştu da bu sıra dışı görev gerçekleşti? Ve neden bir daha tekrarlanmadı? 1986 yılı... Soğuk Savaş, tüm hızıyla sürüyor. Dünyada siyasi tansiyon yüksek, uzay yarışı hız kesmiyor.

O sırada Sovyetler Birliği’nin 1982’de fırlattığı Salyut-7 uzay istasyonu artık ömrünün sonuna yaklaşmıştı. Yeni nesil istasyon Mir ise fırlatılmış, ancak henüz kullanılmaya başlanmamıştı. Plan basitti: Eski istasyon kapatılacak, kozmonotlar Mir’e geçecekti. Ama işler planlandığı gibi gitmedi.

Yarım kalan bir görev

1985’te Salyut-7’de görevde olan Komutan Vladimir Vasyutin, görev sırasında ciddi bir rahatsızlık geçirdi. Uyuyamıyor, yemek yiyemiyor, ağrıları her geçen gün artıyordu. Hastalığının detayları halen tam olarak bilinmese de, rahatsızlığı görevi bitirecek kadar ciddiydi.

Altı ay sürmesi planlanan görev, yalnızca iki ayda sona erdi. Uzay yürüyüşleri iptal edildi, deneyler yarım kaldı, hatta istasyondaki bazı ekipmanlar bile geri getirilemeden bırakıldı. Oysa bu malzemelerin yeni istasyona taşınması gerekiyordu.

Sovyetler’in elindeki uzay araçları sınırlıydı. Sadece bir tane Soyuz T mekiği kalmıştı, o da zaten Mir’e gönderilmek üzere planlanmıştı. Yeni model Soyuz TM’nin hazır olması ise en az dokuz ay sürecekti.

Bu durumda Sovyetler, alışılmadık ama akıllıca bir karar aldı: Aynı görev içinde iki istasyonu da ziyaret edecek bir uçuş düzenlemek...

Bu görevi gerçekleştirmek üzere iki deneyimli kozmonot seçildi: Leonid Kizim ve Vladimir Solovyov. Soyuz T-15’le önce Mir’e gidecek, istasyonu faaliyete geçireceklerdi. Ardından aynı araçla yörüngedeki eski istasyon Salyut-7’ye geçip oradaki görevleri tamamlayacaklardı.

15 Mart 1986’da fırlatılan Soyuz T-15, sorunsuz şekilde Mir’e ulaştı. Kizim, yaklaştıkları sırada Mir’in “Dünya üzerinde süzülen beyaz kanatlı bir kuş gibi” göründüğünü söyledi. Ancak içeride onları bekleyen hiçbir şey yoktu. Her şey ilk kez kurulacaktı.

İkili, yedi haftalık yoğun bir çalışmayla Mir’i devreye aldı. Sistemleri test ettiler, yaşam alanlarını kurdular, istasyonu gelecekteki görevler için hazır hale getirdiler. Ama daha işleri bitmemişti. Asıl sıra dışı kısım şimdi başlıyordu.

Geriye dönüş: Salyut-7 görevi

Mir’deki işleri tamamlayan Kizim ve Solovyov, yeniden Soyuz’a binip bu kez Salyut-7’ye yöneldiler. Eski istasyon onları tanıdık ama bir o kadar da sorunlu haliyle karşıladı. İlk görevleri, bilgisayar sistemindeki arızayı tespit etmekti. Ancak ne denedilerse sorunun kaynağını bulamadılar. Bunun yerine, sistemi geçici olarak devreye sokacak bir kablolama çözümü geliştirdiler. Bu doğaçlama yöntem mükemmel değildi. Ama işe yaradı.

İkili, önceki görevde yarım kalan deneyleri tamamladı, uzay yürüyüşlerini gerçekleştirdi, istasyondaki ekipmanları söktü. Görev sırasında sürekli risk altındaydılar. Hatalı bir komut, onları istasyon dışında kilitleyebilirdi. Ama her şeyi başarıyla tamamladılar.

Görevin sonunda, yanlarına alabilecekleri her şeyi Soyuz kapsülüne yüklediler. Aralarında deney ekipmanları, belgeler ve hatta bir gitar da vardı. Toplamda yaklaşık 400 kilogram malzemeyi Mir’e taşıdılar. Ve böylece tarihe geçtiler. Yeni istasyona ilk ayak basanlar, eski istasyondan ayrılan son kişiler oldu.

Bir dönemin sonu

Kizim ve Solovyov, toplamda dört ay uzayda kaldıktan sonra, Temmuz 1986’da Dünya’ya döndü. Başta biraz daha uzun kalmaları planlansa da, görev başarıyla tamamlandığı için erken dönmelerine karar verildi.

Mir, yıllarca görevini sürdürdü. Uluslararası astronotları ağırladı, bilimsel araştırmalara ev sahipliği yaptı ve 2001’de emekliye ayrıldı. Salyut-7’nin sonu ise daha dramatikti. SSCB, onu ileride geri getirmek için yüksek bir yörüngeye taşıdı. Ama planlar tutmadı. Beklenmedik güneş aktiviteleri nedeniyle irtifa kaybetti ve 1991’de Arjantin üzerine kontrolsüz şekilde düştü.

Salyut-7, bir anlamda Sovyet uzay programının en talihsiz istasyonu oldu. Arızalar, hastalıklar, yarım kalan görevler… Ama bir şeyi başardı: Uzay tarihinin halen tekrarlanamayan bir görevine ev sahipliği yaptı.

1986’daki bu görev, iki uzay istasyonu arasında gidip gelen tek bir yolculuk olarak tarihe geçti. Ne öncesi vardı, ne de tekrarı yaşandı…