Bugün İspanya, Portekiz ve güneybatı Fransa'nın bazı bölgeleri, büyük çaplı bir elektrik kesintisiyle sarsıldı. Madrid, Barselona ve Lizbon gibi önemli şehirler de dahil olmak üzere milyonlarca insan bu kesintiden doğrudan etkilendi. Evler, ofisler, tren seferleri, trafik ışıkları ve hatta Madrid Açık Tenis Turnuvası gibi etkinlikler durma noktasına geldi.
Bu beklenmedik kriz, İspanyol ve Portekiz hükümetleri ile şebeke operatörlerinin hızlı bir şekilde sorunun kaynağını bulmak ve çözüm üretmek için harekete geçmesine neden oldu.
Kesintinin sebebi ne? Atmosferik fenomen mi?
Peki, bu elektrik kesintisinin nedeni ne? Hemen söyleyelim henüz kesin bir açıklama yapılmadı.
Portekiz Başbakanı Luís Montenegro, kesintinin kaynağının İspanya olduğunu söylüyor. Portekiz’in enerji operatörü REN'den gelen açıklamaya göre, "nadir görülen atmosferik bir fenomen" aşırı sıcaklık değişimlerine yol açarak şebekelerde ciddi dengesizliklere sebep oldu.
REN’in açıklamasına göre, İspanya’nın iç kesimlerinde yaşanan ani sıcaklık değişimleri, yüksek gerilim hatlarında (400 kV) “indüklenmiş atmosferik titreşim” olarak bilinen anormal salınımlara neden oldu. Bu olağanüstü salınımlar, elektrik sistemleri arasındaki senkronizasyonu bozarak, Avrupa genelindeki bağlı şebekelerde zincirleme arızalara yol açtı.
Her ne kadar bu tür atmosferik değişimlerin elektrik şebekeleri üzerinde etkileri bilinse de, bu çapta bir kesinti oldukça nadir görülüyor. Neara'nın genel müdürü Taco Engelaar, sıcaklık değişimlerinin iletkenlerin fiziksel parametrelerini değiştirerek frekans dengesizliklerine yol açabileceğini ifade etti. Bruegel düşünce kuruluşundan araştırmacı Georg Zachmann ise, Avrupa şebekesinin standart frekansı olan 50Hz'in altına düşmesi durumunda enerji santrallerinin otomatik olarak devre dışı kalabileceğine dikkat çekti.
Bir siber saldırı ihtimali var mı?
Avrupa Konseyi Başkanı ve eski Portekiz Başbakanı António Costa, olayın bir siber saldırı olduğuna dair herhangi bir kanıt bulunmadığını belirtti, ancak kesin sebebin henüz tam olarak açıklığa kavuşmadığını da vurguladı. Avrupa Komisyonu Başkan Yardımcısı Teresa Ribera da İspanya’nın Radio 5 kanalına yaptığı açıklamada, kasıtlı bir eylemin izine rastlanmadığını söyledi.
Öte yandan, İspanya Ulusal Güvenlik Konseyi, olayın tüm yönleriyle değerlendirilmesi için acil toplantı düzenledi. Portekiz Başbakanı da olayın kesin nedeninin netleşmesi için zamana ihtiyaç olduğunu ifade etti.
'KESİN BİR BİLGİ YOK'
İspanya Başbakanı Pedro Sánchez ise elektrik kesintisinin nedenine ilişkin kesin bir bilgi olmadığını söyledi. Yetkililerin olayın nedenini belirlemeye çalıştığını ve henüz herhangi bir teoriyi dışlamadıklarını belirten yetkili, kamuoyunu spekülasyonlardan uzak durmaya çağırdı.
TEK BİR ARIZA OLASI DEĞİL YORUMU
CNN'nin iklim ve bilim muhabiri Georgina Rannard, analizinde "Konuştuğum uzmanların hiçbiri bunun arkasında neyin yattığına dair net bir teoriye sahip değil. Herkesin şaşkına döndüğünü söylemek abartı olmaz. Ancak bu, ulusal elektrik sistemlerinin ne kadar savunmasız olduğunun bir göstergesi" diyor.
Glasgow Strathclyde Üniversitesi'nden Prof. Keith Bell ise "On yıllardır, her yıl dünyanın bir yerinde en azından bir kez buna benzer ölçekte büyük bir elektrik kesintisinin yaşandığını görüyoruz" diyor. Bell de Portekiz ve İspanya'daki kesintilerin tek bir arızadan kaynaklanmasının pek mümkün olmadığını söylüyor.
Tarihte yaşanan benzer örnekler var mı?
Guardian'a konuşan Taco Engelaar, bu kadar yaygın bir arızanın "son derece olağandışı" olduğunu ifade etti. Ancak tarihte benzer örnekler mevcut: 2003 yılında İtalya ile İsviçre arasındaki hidroelektrik hattında yaşanan bir arıza, İtalya’da 12 saatlik büyük bir elektrik kesintisine yol açmıştı. 2006 yılında ise Almanya’daki bir aşırı yüklenme, Portekiz ve Fas’a kadar yayılan kesintilere neden olmuştu.