Dünya üzerinde pek çok farklı uçak türü bulunsa da, tüm uçakların “karakutu” olarak adlandırılan ortak bir noktası var. Karakutu olarak bilinen bir uçuş veri kaydedicisinin, günümüzde her uçakta bulunması gerekli ve oldukça mütevazi bir görünüme sahip. Ancak uçak üzerindeki olayları anlamak, uçuşları izlemek, kazaların nedenini tespit etmek ve gelecekteki uçakları geliştirmek için en önemli araçlardan biri.
Uçaklardaki karakutu tam olarak nedir?
Uçuş veri kaydedicisi (FDR) ve kokpit ses kaydedicisi (CVR) olarak da bilinen uçak karakutusu, havacılıkta uçuşlar sırasında önemli verileri ve sesleri kaydetmek için kullanılan kritik bir cihazdır. Karakutu, adına rağmen aslında siyah değil, bir kazadan sonra kolaylıkla bulunmasına yardımcı olmak için parlak turuncuya boyanmıştır. Bu cihaz, havada gerçekleşen kazaların araştırılmasında çok önemli bir role sahip ve uçuş sırasında neler olduğuna dair fikir sunuyor.
Karakutu, FDR ve CVR olmak üzere iki ayrı bileşenden oluşur. FDR, öncelikle irtifa, hava hızı, yön, dikey hızlanma, kontrol girdileri, motor performansı ve çok sayıda diğer uçak sistemi verileri dahil olmak üzere pek çok uçuş parametresini kaydeder. Bu bilgiler, uçağa yerleştirilen çeşitli sensörler ve araçlar aracılığıyla toplanır ve daha sonra güvenli kara kutuda saklanan verilere eklenir. Ayrıca, pilot ve mürettebat iletişimleri, radyo yayınları, alarmlar ve diğer ilgili sesler dahil olmak üzere kokpitteki tüm sesleri ve konuşmaları kaydeden CVR ile içerideki insanlardan gelen verileri de depolar.
Karakutular, bir çarpışmadan önceki son 25 saatin uçuş verilerini ve kokpitten gelen son iki saatlik sesi saklar.
Karakutular, yaşanabilecek en kötü kazalarda bile uçaktan geriye kalan son parça olacak şekilde tasarlanmıştır. Bu kutular uçağın kuyruğunda saklanır ve bu da onlara en iyi hayatta kalma şansı verir.
Kutunun kendisi ısıya dayanıklı bir kaplama ile kaplanmıştır ve aşırı ısıya, basınçlara ve çarpma darbelerine dayanacak şekilde paslanmaz çelik veya titanyumdan yapılmıştır. Kara kutu tarafından kaydedilen veriler, yangın ve suya daldırma gibi aşırı koşullara dayanacak şekilde tasarlanmış katı hal belleğinde saklanır. Bu sağlamlık, cihazın muazzam kazalardan sağlam kurtulmasını ve daha sonra yapılacak incelemeye yardımcı olmasını sağlamak için çok önemlidir.
Bir uçak denize düştüğünde, karakutu sinyaller vermeye başlar ve bunu 90 güne kadar sürdürerek yetkililerin karakutunun yerini tespit etmesine ve ne olduğunu anlamasına olanak tanır.
Bir kaza yaşanması durumunda, araştırmacılar kazaya sebep olan olayların sırasını yeniden oluşturmak, nedeni veya katkıda bulunan faktörleri belirlemek ve gelecekte benzer olayları önlemek adına güvenlik önerileri önermek için kara kutu verilerini analiz eder.
Karakutular, gelecekteki uçuşların ve uçakların güvenliğini arttıran veriler sağlamanın yanı sıra, kaza yerlerinin veya kayıp enkazların bulunmasına yardımcı olarak hayatta kalanların bulunmasına da yardımcı olur. Ayrıca bir kazanın insan hatası mı yoksa mekanik bir arıza mı olduğunu anlamamıza yardımcı olabilirler.