Web tasarım rehberi - İçindekiler
Artık Joomla! kurulumunuzu tamamladığınıza göre elde ettiğimiz sonuca bir göz atabiliriz. İlk bakışta Joomla! tabanlı siteniz biraz karmaşık görünebilir, ama aslında anlaşılmayacak hiçbir şey yok! Prensipte siteniz ikiye ayrılmıştır: ön uç (ziyaretçilerinizin gördüğü asıl siteniz) ve arka uç (sitenizin yönetim alanı). Web sitenizin ziyaretçileri sadece ön ucu görürken arka uç sadece çalışanlarınızın veya site yöneticilerinin/editörlerinin erişimine açıktır.
Ön uç
Örnek verilerden oluşan web sitenizin pek çok Joomla! fonksiyonunu ilk bakışta sizlere sunduğunu, böylece Joomla!'ya oldukça yeterli bir genel bakış sağladığını göreceksiniz. Size düşen iş hangi öğelerin web siteniz için önemli olduğunu kestirmek, önemsiz olanları iptal etmek ve içeriğinizi ziyaretçilerinize kolay anlaşılabilir ve çekici bir biçimde sunmaktır. İlk karşınıza gelen yapı MSN.com.tr ya da Mynet gibi bir portala benzetilebilir. Sol tarafta içerikleri önceden belirlenmiş birtakım kutular yer alır. Ortadaysa (ana gövde) haber öğeleri bulunur. "Şablon" adı verilen site tasarımınız aynı zamanda sayfanın düzenini belirler. Şablonlar değiştirilebilir ve yeniden düzenlenebilir; yani aynı içeriği farklı sayfa düzenlerinde görüntüleyebilirsiniz.
Şimdi örnek sayfa düzenine biraz daha yakından bakalım. Sayfada beş farklı kategoride öğeler bulunmakta:
• Menüler
• İçerik
• Reklamlar
• Ek işlevler
• Dekoratif öğeler
Menüler
Menüler sayfalarınız arasında dolaşmayı olabildiğince kolaylaştırmak için yaratılmışlardır. Farklı görevler için farklı menüler vardır. Joomla!'nın örnek verileriyle birlikte altı farklı menü gelir. Siz de siteye istediğiniz kadar menü ekleyebilir ya da mevcut olanları devre dışı bırakabilirsiniz. Örneğimizdeki bir menü varsayılan olarak gösterilmemektedir. Bu, kayıtlı bir üyenin oturum açtıktan sonra gördüğü Kullanıcı Menüsü'dür.
ÜST MENÜ: Üst menü sayfanın en tepesinde yer alıyor. Üst menü kullanıcılara, en önemli içeriklere hızlı erişim sağlamak
üzere tasarlanmış. Böyle menülerde genellikle ürünler, iletişim linkleri, şirketin adres bilgileri ve dil seçenekleri yer alır. ANA
MENÜ: Ana menü, sayfanızın merkezî navigasyon bölümüdür. Burada her zaman ana sayfaya dönmeyi sağlayacak bir link bulunmalıdır. Bu menü web sitenizin her sayfasında aynı konumda bulunmalıdır. Ana menü, kullanıcı için önemli bir referans noktasıdır.
HİYERARŞİK MENÜLER: Ana menüye dair önemli noktalar hiyerarşik menüler (breadcrumb) için de geçerlidir. Hiyerarşik menüler, sitenizde gezinmeyi kolaylaştıran ve hangi bölümlerin/kategorilerin altında olduğunuzu gösteren metin linklerdir. Hiyerarşik menü navigasyonu sitenin içerik ağacında dolaşmayı kolaylaştırır ve site içinde nerede bulunduğunuzu gösterir.
DİĞER MENÜLER: Diğer menüler (Kaynaklar, Anahtar Kavramlar vb.) sitenizin herhangi bir yerinde (modül pozisyonunda) karşınıza çıkabilir. Sayfanın içeriğine bağlı olarak ek menü seçenekleri sunmak mantıklı olabilir. Örneğin bir sitenin alışveriş bileşeninde alışverişe özel bir menü yerleştirilebilir. Örnek veriler dahilinde Joomla!'nın anahtar konseptlerini anlatan Anahtar Kavramlar menüsü varsayılan olarak gelmektedir.
İçerik nedir?
İçerik bir mesaj, bir yazar tarafından yazılmış bir makale ya da çeşitli açıklamalar içeren statik bir sayfa olabilir. İçerik ayrıca dinamik bir link bankası (www.google.com.tr) ya da bir mağaza (www.hepsiburada.com) da olabilir. İçerik, tamamen dinamik ve herkese açık bir şey de olabilir. Örneğin özgür ansiklopedi Vikipedi (tr.wikipedia.org), herkesin içeriğini değiştirebilmesini sağlayan bir içerik yönetim sistemi kullanmaktadır.
Bu özel içerik yönetim türüne "wiki" denir. Wiki'lerde herkes içeriği değiştirebilir ve hatta silebilir. Zaman zaman Vikipedi'nin yapısı ve maddelerin içeriğiyle ilgili tartışmalar yaşanmasına rağmen genel olarak bu yönetim Vikipedi'de harika sonuçlar doğurmaktadır. Wiki'nin tersi "statik (durağan) içerik"tir. Statik içerik bir kez yazıldıktan sonra uzun süre aynı kalır. Örneğin bu kitabın içeriği statiktir. Joomla!'nın sürümü yükseldikçe bu kitaptaki bilgiler geçerliliğini yitirebilir, ama şu anda bu kitap konuyu son derece kapsamlı ve detaylı olarak açıklama avantajına sahiptir. Dosyalar, broşürler, iş raporları, kullanım kılavuzları genellikle doğası gereği statiktir.
Belli bir etkinlik/iş için hazırlanan bu tür içerikler zaman içinde eskir ve bir süre sonra hatalı duruma düşebilirler. Eski web sitelerinin çoğu genellikle statik öğelerden oluşur. Ancak internette saat hızla ilerlemektedir. Kitaplar, dosyalar ve diğer basılı materyaller için kabul edilebilir bir durum olan değişmeyen içerik, web sitenizin ziyaretçileri için kabul edilemez bir durum olabilir. Şirketinizin eski ve güncellenmeyen web sitesi şirket imajınızı bile sarsabilir. İçeriğinizi sunmak için kullanabileceğiniz yöntemler sınırsızdır.
Bunların çoğu kullanıcının yaratıcılığına bağlıdır. Sunmak istediğiniz mesajı alacak kullanıcı grubu da oldukça önemli bir rol oynamaktadır. Bu da şu soruyu akla getiriyor: Asıl hedef kitleniz kim? İnternet dünyasında bir atasözü vardır: İçerik kraldır! Hedef kitleniz de içeriğinize bağlı olarak değişkenlik gösterir. Söyleyecek ya da sunacak hiçbir şeyiniz yoksa, doğal olarak hiç kimse web sitenizi ziyaret etmek istemeyecektir. Büyük ihtimalle milyon dolarlık bir reklam bütçeniz de olmadığına göre insanları içeriğinizi okumaları için kolay kolay ikna edemezsiniz. Özgün bir içeriği olmayan siteler ne kadar güzel görünürse görünsün, hiç kimse web sitenizi gönüllü olarak ziyaret etmek istemez.
ANA SAYFA: İçerik, web sitenize ilk kez girildiğinde ziyaretçinin karşısına çıkan ana sayfada kendini belli eder. İçeriğin genellikle bir yazarı, bir oluşturulma tarihi, başlığı, spotu ve bir ihtimalle bir resmi vardır. "Spot", ziyaretçinin merakını artırmak ve "Devamını oku" linkine tıklayarak tüm yazıyı okumasını sağlamak için kullanılan bir giriş metnidir. Ayrı bir seçenek olarak içeriği PDF olarak okumak, yazdırmak ya da e-postayla bir başkasına göndermek için linkler (simgeler) sunulabilir.
EN SON HABERLER / POPÜLER YAZILAR: Vermek istediğiniz haberler farklı formatlarda kullanıcıya sunulabilir. İnsanlar genellikle en güncel haberlerle ve başkalarının neleri en çok okuduğuyla ilgilenirler. Bu nedenle Joomla!'nın örnek sayfa düzeninde en son beş haberin listelendiği bir bölümle en popüler yazıların bulunduğu başka bir bölüm mevcuttur. Joomla!, bir haberin kaç kez okunduğunu takip edebildiği için en popüler haberleri listelemesi de oldukça kolay olmaktadır.
Reklamlar
Siteniz belli bir derece popülerlik kazanırsa ve içeriğiniz de buna müsaitse reklam alanlarınızı satabilirsiniz. Reklam alanı genellikle "banner" linklerinden ibarettir. Banner'lar, kullanıcıların web sitenizden ayrılmak ve başka bir web sitesine ulaşmak için bir kez tıklayabileceği; .gif, .jpg, .png veya .swf biçimindeki küçük grafiklerdir.
Sayfa düzeninize bağlı olarak sitenizdeki çeşitli boş alanları reklam alanı olarak satabilirsiniz. Joomla!'nın varsayılan şablonunda ve sonradan yükleyeceğiniz pek çok şablonda 468x60 piksel ölçülerinde standart bir banner alanı bulunmaktadır.
Fonksiyonlar
Fonksiyonlar, siteyle etkileşime girmek için gerekli olan site öğeleridir. Joomla!'da bu işlevler "modül"lere gömülmüştür.
GİRİŞ FORMU: Sitenizi genel kullanıma açık ve üyelere özel olmak üzere ikiye ayırmak istiyorsanız giriş modülünün önemi büyüktür. Kullanıcı, giriş modülünü kullanarak sitenize kaydolabilir ve ardından siteye oturum açabilir. Ayrıca kullanıcı şifresini unutursa yine bu modüldeki ilgili linki kullanarak şifresini hatırlatabilir.
ANKET: İçeriğimiz belli bir hedef kitleyi hedeflediği için, zaman zaman sitemizde sörf yapan kullanıcıların görüşlerini de öğrenmek isteyebiliriz. Sitenizle veya herhangi bir konuyla ilgili olarak ziyaretçilerinizin fikirlerini almanın en kolay yolu anketleri kullanmaktadır. Joomla!'da da kullanıcılarınızın tercihlerini öğrenebileceğiniz bütünleşik bir anket bileşeni bulunmaktadır.
KİMLER SİTEDE: Bu modülün amacı sitenizin popülerliğini göstermek ve ziyaretçilerinizle iyi bir iletişim kurduğunuzu kanıtlamaktadır. Kullanıcı hangi haberlerin yeni veya popüler olduğunu gördükten sonra sitede kimlerin gezdiğini de merak edebilir. "Kimler Sitede" bileşeni o anda sitenizdeki gezmekte olan konuk ve üyelerin sayısını gösterir. Ancak bir hatırlatmada bulunmakta fayda var: Sitenizin herhangi bir konuda Türkiye'nin en büyük sitesi olduğunu iddia ediyorsanız ve bir kişi sitenize girdiğinde sitede sadece 1 kişinin bulunduğunu görürse imajınız zedelenebilir. Sitenizde sürekli olarak 10-15 kişi dolaşıyorsa bu modülü açık bırakabilirsiniz, ama pek çok profesyonel sitenin bu modülü devre dışı bıraktığını belirtmeliyiz.
AKIŞLAR: Haber akışları (feed'ler / beslemeler) giderek daha popüler olmakta. Haber akışı, içeriğinizi standart bir biçimi kullanarak ve RSS okuyucuların okuyabileceği şekilde sunarak kullanıcıların kullanımına sunan bir formattır. Haber akışlarında sitenizin şablonu ve sayfa düzeni bulunmaz, sadece içerik yer alır. Joomla!'da Haber Beslemeleri modülü sitenizin haber akışlarına linkler sunmaktadır.
ARAMA KUTUSU: Arama alanının altında yatan işlevsellik, sitenizin kullanışlılığına oldukça büyük bir katkıda bulunmaktadır. Pek çok sitede arama kutuları bulunur ama bu işlevler sitenin sadece belli kısımlarında arama yapar. Joomla!'daysa olay farklıdır; tüm sayfalar detaylı olarak indekslenir ve aranır. Joomla!'ya yeni bileşenler eklediğinizde eğer bileşen destekliyorsa o bileşenin içeriğinde de arama yapılır. Joomla!'da arama yapmak için arama kutusuna aramak istediğiniz terimleri girip klavyenizden Enter'a basabilirsiniz. Sonuç sayfasında arama terimleriniz işaretlenmiş olacaktır.
Dekoratif öğeler
Bu kadar fonksiyon, modül ve içerikten bahsettikten sonra sıra sitenizin tasarımına, kurumsal kimliğine ve görünüşüne geldi. Joomla!'da bir "şablon", sayfalarınızın düzenini ve içeriğin üzerine neler konulacağını ifade eder. Zevkler ve renkler tartışılmaz olduğu için Joomla!'nın standart olarak kullandığı şablonu beğenmek zorunda değilsiniz.
Zaten her Joomla! kullanıcısıyla aynı tasarıma sahip olmak istemiyorsanız şablonunuzu değiştirmenizi özellikle tavsiye ederiz. Şablonu değiştirmek Joomla!'daki içeriğinize hiçbir zarar vermez, böylece örneğin yılın değişik mevsimlerine ayak uydurmak üzere her mevsimde farklı bir Joomla! şablonu kullanarak sitenizin tasarımını değiştirebilirsiniz. Prensipte bir şablon bir logodan, belli bir renk kombinasyonundan, seçilmiş yazı tiplerinden ve boyutlarından, ve içeriğin farklı şekillerde sayfaya yerleştirilmesinden meydana gelir.
Örnek şablonda elbette standart Joomla! logosu kullanılmaktadır, ama kendi yüklediğiniz şablonlarda logoyu sonradan değiştirebilirsiniz.
ARKA UÇ: Web sitenizin yönetimi, web sitenizin "arka uç"unda gerçekleşir. Joomla! yönetici panelinize www.adres.com/administrator/ adresinden ulaşabilirsiniz.