Resource Hacker: Resource Hacker aracılığıyla istediğiniz bir programı Türkçeleştirmek için öncelikle File > Open yolunu izleyin. Bu işlem için ilk olarak Resource Hacker’ı çalıştırıp, Türkçeleştirmek istediğiniz programa ait EXE veya DLL dosyasını seçmeniz gerekiyor.
İlgili dosyayı seçtiğinizde, Resource Hacker bu dosyanın içerisindeki tüm kaynakları listeleyecek. Değişik formatlardaki resimler, simgeler,metinler, menüler, tablolar ve sürüm bilgileri sınıflandırılmış biçimde ekrana gelecek. Bu aşamada size düşen görev, program arabirimine ait metinleri bularak, bu metinleri Türkçe’ye çevirmek. Bir ipucu olarak, program içerisinde düzenleyebileceğiniz metinlerin büyük bir bölümünün String Table, Dialog ve Menu başlıkları altında bulabileceğinizi hatırlatalım.
Bu başlıklar altında yaptığınız her değişiklikten sonra, Resource Hacker içerisindeki Compile Script tuşuna tıklayarak bu değişiklikleri onaylamanız gerekir. Bu adımları takip ederek ilgili programın arabirimini Türkçe’ye çevirme işlemini tamamladıktan sonra File menüsü altındaki Save As tuşuna tıklayarak çalışmanızı farklı bir adla kaydedebilirsiniz. Tabii ki yaptığınız değişiklikleri denemeden önce, orijinal dosyayı yedeklemeniz ve düzenlediğiniz dosyanın adını orijinal haline dönüştürmeniz gerekecektir.
UZMAN BİLGİSİ
Sıkıştırılmış EXE dosyaları
Bazı EXE dosyalarını Resource Hacker içerisinden açmaya çalıştığınızda, bir hata mesajı alabilirsiniz. Bazen de böyle bir hata mesajıyla karşılaşmamanıza rağmen, EXE dosyasının içeriğinde hiçbir nesnenin bulunmadığını fark edebilirsiniz. Bu gibi durumlarda, ilgili EXE dosyasının çeşitli yöntemlerle sıkıştırılmış olduğunu tahmin edebilirsiniz. Aspack (www.aspack.com) veya benzeri 32-bit uygulama sıkıştırıcıları ile sıkıştırılmış programların içerikleri, Resource Hacker gibi programlar tarafından görüntülenemez. Bu yüzden, ilgili EXE dosyasının içerisindeki öğeleri görmek konusunda ısrarcıysanız, öncelikle bu dosyadaki sıkıştırmayı kaldırmanız gerekli. Bu işlem için ProcDump32 1.6.2 uygulamasından faydalanabilirsiniz. Kendi kategorisinin en başarılı örneklerinin başında gelen ProcDump32 derdinize derman olmazsa, http://protools.cjb.net adresindeki “Unpackers” başlığı altındaki programlardan bir diğerini tercih edebilirsiniz.
DİKKAT!
Telif hakları
Yazı içerisinde programları Türkçeye çevirme işlemiyle ilgili değişik yöntemlere değindik. Bu yöntemlerden ilki olan harici dil dosyaları, kolay ve pürüzsüz olması yla dikkat çekiyor. İkinci yöntem olan EXE/DLL dosyaları üzerinde düzenleme yapmak ise daha karmaşık ve dikkat edilmesi gereken bir yöntem olarak karşımıza çıkıyor.
EXE ve DLL dosyaları üzerinde değişiklik yapmanın zorluklarından bir tanesini, yapacağınız bir hata sonucu ilgili programın düzgün çalışmama ihtimali oluşturuyor. Ancak yazı içerisindeki önerilerimize uyarak yedekleme yaparsanız, bu tarz sorunları kolayca aşabilirsiniz. Program dosyaları üzerinde düzenleme yaparken kolayca aşamayacağınız zorluğu ise yasalar ve telif hakları oluşturuyor. Ne kadar iyi niyetli olsanız da, bazı programlar üzerinde en ufak bir düzenleme yapmanın bile kanunlar tarafından engellendiğini aklınızda tutmalısınız. Bu yüzden, üzerinde değişiklik yapacağınız uygulamanın lisans bilgilerini dikkatlice okumanızı öneririz. Üstelik bu tür kurallar, sadece ücretli programlar için değil, ücretsiz programlar için bile geçerli olabiliyor. Bu yüzden, lisans bilgilerini dikkatlice okumanızı ve tercihen programcının üreticisiyle irtibata geçmenizi salık veriyoruz. Bu sayede oyunu kuralına göre oynamış olursunuz.
Burak Tuyan
[email protected]
Dil dosyasını düzenlemek: Bir programa ait tüm metinlerin ayrı bir dosyada tutulması, yazılım dünyasının son 5-6 yıldır kullandığı bir yöntem. Bu yöntemde program içerisindeki her türlü metni harici bir dosyaya kaydeden programcılar, bu dosyadaki bilgilerin ihtiyaç oldukça çağrılmasıyla programın nihai arabiriminin oluşmasını sağlarlar. Bu yöntemin en önemli amacı, şüphesiz ki, ilgili programın değişik dillere çevrilebilmesidir. Bu tarz programları sadece Notepad kullanarak herhangi bir dile çevirmek mümkündür. Hatta ilgili programların yardım dosyalarında veya web sitelerinde, bu işlemin nasıl gerçekleştirilebileceği hakkında detaylı bilgiler sunulur.
Dil dosyaları genellikle programın kurulu olduğu klasörün içerisinde (veya bir alt klasörde) yer alır ve INI, LAN, LANG, TXT veya MSG gibi uzantılara sahip olarak gelir. Örneğin yazının başından beri sıkça adını andığımız FlashGet programı, ilgili bilgileri INI uzantılı dosyalarda saklar. FlashGet örneği için Türkçe dil dosyasının “languages” klasörü içerisinde “jctur.ini” adıyla yer aldığını belirtebiliriz. Her programın birbirinden farklı bir yapısı bulunsa da FlashGet için dil dosyalarının yapısı şu şekilde:
JCENG.INI
[Info] Language=English
[Menu]
57600P=&File
57600=&New Database
57601=&Open Database...
JCTUR.INI
[Info]
Language=Turkish
[Menu]
57600P=&File
57600=&New Database
57601=&Open Database...
Örnek kesitten de anlaşılabileceği gibi, FlashGet programı her bir metin için bir kod numarası belirliyor. Bu kod numarasının karşısındaki eşittir işaretinin sağ tarafındaki metinleri istediğiniz gibi değiştirerek, program arabiriminin dilini değiştirebilirsiniz. Bu noktada dikkat edilmesi gereken bir nokta ise klavye kısayolları. Örnekte gördüğünüz “&” işareti, klavye kısayolunu ifade etmekte.
Harici dil dosyasına sahip uygulamalarla ilgili akılda tutulması gereken önemli bir nokta, her uygulamanın kendine has bir tarzı olduğu. Örneğin bir önceki örnekte açıkça görüldüğü gibi, FlashGet bu işlem için son derece kolay ve anlaşılır bir yöntem kullanıyor. Temel mantık her yerde aynı olsa da, uygulamada farklılıklara rastlanabilir. Örneğin değişik dilleri destekleyen programlardan bir diğeri olan Nero 6, benzer biçimde harici dil dosyaları kullanmakta. Ancak Nero 6 içerisineki MSG uzantılı harici dil dosyalarının içeriği, FlashGet ile karşılaştırılamayacak kadar karmaşık.
Harici dil dosyalarının en önemli problemini ise Türkçe karakterlerin (ç, ğ, ş, i, ö, ü) yazımı oluşturuyor. Bu konuda her uygulamanın izlediği yol farklı. Bu yüzden, henüz Türkçe desteği olmayan bir programa ait dil dosyasını çevirmeye başlamadan önce üreticiyle temasa geçmekte sonsuz fayda var. Üreticiden cevap alamıyorsanız veya buna ihtiyaç duymuyorsanız, deneme-yanılma yöntemine de başvurabilirsiniz.
Dosyaya müdahale etmek: Harici bir dil dosyasının bulunmadığı durumlarda, çeviri işlemi için doğrudan EXE veya DLL dosyalarına müdahale etmeniz gerektiğini anlayabilirsiniz. Neredeyse her bilgisayarda kurulu olan WinZip programı, bu kategorideki programların en belirgin örneğidir. Bu tip programları Türkçeleştirmek için, EXE veya DLL dosyaları üzerinde işlem yapabilen bir programa ihtiyacınız vardır. Bu tür işlemler için ilk önce “Hex Editor” adı verilen programlar akla gelse de, özellikle çeviri işlemleri için çok daha kullanışlı alternatifler de vardır. Örneğin www.users.on.net/johnson/resourcehacker adresinden ücretsiz olarak indirebileceğiniz Kendi kategorisinin en popüler programı olan Resource Hacker; 32-bit Windows uygulamalarında yer alan kaynakları görüntülemek, değiştirmek, silmek, yenilerini eklemek, ismini değiştirmek ve harici olarak kaydetmek için kullanabileceğiniz ücretsiz bir uygulama. Windows’un tüm 32-bit sürümleri üzerinde başarıyla çalışan program, en son 2002 yılında güncellenmesine rağmen hala çok sayıda kullanıcı tarafından zevkle kullanılıyor.
Sonuç olarak, tüm bunlar için biraz daha zaman gerekiyor. Şu anda hangi programları Türkçe olarak kullanabileceğinizi ve Türkçe desteğine sahip olmayan programları nasıl Türkçeleştirebileceğinizi bu yazıda bulacaksınız.
Resmen Türkçe desteği sunan popüler programlar
Giriş bölümünde belirttiğimiz gibi, yazılım dünyasının günümüzdeki en önemli trendlerinden bir tanesini çoklu dil desteği oluşturuyor. Yazılım geliştiriciler, geçtiğimiz iki-üç senedir sadece İngilizce bilen kullanıcılara hitap etmek yerine, tüm bilgisayar kullanıcılarına ulaşmanın yollarını arıyorlar. Bu yüzden de ürettikleri programları çeşitli dünya dillerini destekleyecek şekilde hazırlıyorlar. En uzun süredir bu özelliği sunan ve Türkçe’yi destekleyen programların başında Amaze-Soft tarafından hazırlanan FlashGet uygulaması ve popüler sıkıştırma programı WinRAR geliyor. Ancak bu iki programın sunduğu dil desteği çeşitli farklılıklar gösteriyor: Örneğin FlashGet’i kurduktan sonra Türkçe dahil otuzun üzerinde dil arasından istediğinizi seçebiliyorsunuz. WinRAR’ı Türkçe olarak kullanmak içinse bu programın Türkçe için hazırlanmış kurulum dosyasını indirmeniz gerekiyor. Sonuç olarak, resmi olarak Türkçe desteği sunan programlar arasında bile dikkate değer farklılıklar bulunuyor.
Kullanıcılar tarafından Türkçeleştirilen programlar
Üreticileri tarafından Türkçe desteği eklenmeyen programlara, gayri resmi yamalar sayesinde Türkçe desteği kazandırılabilirler. Meraklı ve deneyimli bilgisayar kullanıcıları tarafından hazırlanan bu yamalar, internet üzerinde diğer kullanıcıların hizmetine sunulur. Genellikle üreticilerin bilgisi dışında hazırlanan bu dil yamalarından her zaman için kusursuz bir çeviri beklememek gerekir. Buna ek olarak, bu dil yamaları program içerisinde çeşitli sorunlara yol açabilir. Yine de biraz dikkatli olduğunuzda, başarılı dil yamaları sayesinde popüler programları sorunsuzca Türkçe olarak kullanmaya başlayabilirsiniz. Değişik kullanıcılar tarafından hazırlanan Türkçe dil yamalarına toplu olarak www.turkceyama.com adresinden ulaşabileceğinizi de önemle belirtmeliyiz. Bu site içerisinde, kategorize edilmiş biçimde çok sayıda programa ait Türkçe dil yamasını bulabilirsiniz. Sitede Türkçe dil yamasını bulamadığınız programlar için internet üzerinde arama yapmayı da tercih edebilirsiniz. Zira bazı durumlarda kullanıcılar kendi hazırladıkları dil yamalarını sadece kendi web siteleri üzerinde veya Türkçe Yama harici bir başka sitede yayınlamayı tercih edebiliyorlar. Örneğin Türkçe içerikli dosya indirme siteleri, popüler programlara ait Türkçe dil dosyalarını ve yamalarını barındıran bir başka önemli kaynak durumundalar.
Programları kendi başınıza Türkçeleştirmek istiyorsanız
Sıkça kullandığınız programlar üreticileri tarafından Türkçe desteği ile donatılmamışsa ve internet üzerinde de ilgili program için Türkçe yama bulunmuyorsa, ipleri kendi elinize almayı düşünebilirsiniz. Herhangi bir programı Türkçeleştirmek, nasıl yapılacağını bildikten sonra son derece kolay bir işlem. Zaten yazının geri kalanında da bu konudaki en önemli ipuçlarını sizlerle paylaşacağız. Ancak teknik bilgiler dışında, bazı konularda bir miktar da olsa tecrübeli olmak büyük önem taşıyor. Örneğin İngilizce bilginizin ortanın üzerinde olması ve daha önceden çeviri tecrübenizin bulunması iyi olur. Daha da önemlisi, yazılımlarla uzun süredir haşır neşir olmanız çok önemli bir avantaj olarak karşınıza çıkacaktır. Örneğin Microsoft Windows’un hem İngilizce hem de Türkçe sürümlerini kullanıyor (veya kullanmış) olmanız, ilgili bir terimin Türkçedeki karşılığı hakkında size genel bir fikir verebilir.
Farklı yöntemler: Tüm bu önkoşullara sahip olduktan sonra bilmeniz gereken ilk şey, yazılımları Türkçeleştirmek için önünüzde -en azından- iki farklı seçenek bulunduğu: Bazı programların dilini değiştirmek için doğrudan program dosyalarına (EXE veya DLL) müdahale etmeniz gerekir. Bazı durumlarda ise programdaki tüm metinler harici bir dosya içerisinde depolanmıştır ve bu sayede sadece ilgili metinleri değiştirerek programın dili kolayca değiştirilebilir.
Türkiye’de yazılım sektörünün yeterince gelişmediği, herkes tarafından biliniyor. Belirli sektörlere (tıp, hukuk, muhasebe) yönelik ticari programlar dışında, son kullanıcılara yönelik başarılı programların sayısı iki elin parmaklarını geçmiyor. CHIP editörleri olarak Almanya başta olmak üzere değişik ülkelerin bilgisayar dergilerini incelediğimizde, bu dergilerde ve beraberinde verilen CD’lerde yerel dilde hazırlanmış programların büyük bir yer kapladığını görüyoruz. Yerel programcılar tarafından yerel dilde hazırlanmış programların eksikliği kadar, yurtdışında hazırlanmış programların da Türkçe desteğini nadiren sunuyor olması dikkatimizden kaçmıyor. Son yıllarda çok sayıda dil desteği sunan programların sayısında belirgin bir artış olsa da, maalesef bu diller arasında Türkçe her zaman yer almıyor.
Programları Türkçe olarak kullanmanın en önemli avantajını, ilgili programı tam kapasitesiyle kullanabilmek oluşturuyor. Zira uzun süredir İngilizce olarak kullandığınız bir programı Türkçe çevirisiyle kullanmaya başladığınızda, ne kadar çok özelliği gözden kaçırdığınızı açıkça fark edebilirsiniz. Dürüst olmak gerekirse, bazen tam tersi bir durumla da karşılaşılabilirsiniz. Örneğin Ahead Nero’nun 6.x serisi standart olarak Türkçe desteği sunuyor, ancak mevcut Türkçe çeviriler genellikle deneyimli kullanıcıların kafasını karıştırmaktan başka bir işe yaramıyor. Tabii ki bu tür sorunlar, sonuç olarak yine Türkçe programların sayısındaki azlıktan kaynaklanıyor. Piyasadaki Türkçe desteği sunan programların sayısı arttıkça, daha doğru ve anlaşılır çevirilerle karşılaşmamız kaçınılmaz olacak.