Otomobillerin gösterge panelleri, yıllar boyunca büyük gelişmelere sahne oldu. Üreticiler, uzun zaman boyunca bu iş için mekanik (ya da analog) göstergeleri tercih etti. Ancak bugün, pek çok otomobilde "hayalet ekran" ya da "hayalet gösterge" adı verilen, dijital gösterge panellerine rastlıyoruz. Aslında İngilizcede "digital dashboard" olarak adlandırılan yeni nesil gösterge panelleri, her nedense dilimize "hayalet gösterge" ya da "hayalet ekran" olarak geçmiş durumda. Peki ama hayalet gösterge tam olarak nedir?
Hayalet gösterge, aslında ismi kadar gizemli bir şey değil. Analog göstergelerin yerini alan bir ya da birkaç LCD ekran söz konusu ve bu ekranların temel amacı da yine hızınızı ve araçla ilgili uyarıları göstermek. Ama işin içine üzerinde gördüğümüz her şeyin değişebileceği bir ekran girince, tabii ki seçenekler de artıyor. Tabii ki bu seçenekler, üreticiye göre değişiyor.
Örneğin bazı modellerde, hız göstergesini dilerseniz analog görünümde, dilerseniz de dijital görünümde ekrana getirebilirsiniz. Multimedya sisteminde çalan şarkı bilgileri, telefon görüşmeleri hayalet göstergeden takip edilebilir. Bazı modellerde GPS haritalarını bile hayalet göstergede görmeniz mümkün. Sonuçta karşınızda bir LCD ekran var ve bu ekran, üreticinin sağladığı imkanlar kapsamında pek çok farklı görünüm sunabilir.
Bazı hayalet göstergelerde göz alıcı grafikler de bulunabilir ve bu, aracın iç görünümünü de farklılaştırabilir.
Hayalet Göstergenin Ataları
Aslında hayalet göstergelerin geçmişi çok da kısa sayılmaz. Otomotiv dünyasında görülen ilk hayalet gösterge, 1976 model Aston Martin Lagonda'da karşımıza çıkmıştı. 80'li ve 90'lı yıllarda ise, pek çok büyük ABD'li üretici, lüks modelleri için hayalet göstergeyi opsiyon olarak sundu.
Ancak modern LCD ekranla geçişe kadar, hayalet göstergeler pek de beklenen ilgiyi görmedi. Bunun başlıca 3 nedeni vardı: Parlak ışıkta zor görülmeleri, arıza halinde onarımlarının pahalı olması ve pek çok kullanıcıya göre, analog bir hız göstergesinin verdiği hızlanma hissini verememesi.
Tabii ki bu gösterge panelleri ile bugünün hayalet göstergeleri arasında büyük farklar var. Geçmişte gördüğümüz dijital göstergeler, genellikle analog - dijital karışımıydı. Bazılarında hız göstergesi dijitalken devir göstergesi analog kaldı, bazılarında ise sadece dijital harf ve rakamlar vardı.
Modern hayalet göstergeler ise tamamen LCD ekranlardan oluşuyor; hatta üst seviye modellerde yüksek çözünürlüklü LCD ekranlara bile rastlamak mümkün.
"Gerçek Hayalet Gösterge": HUD (Head-Up-Display)
Aslında hayalet gösterge tanımı, son dönemde yaygınlaşmaya başlayan Head-Up Display (HUD) göstergelere daha uygun olacaktır. HUD sistemi, araçla ilgili bilgileri (hızdan navigasyona kadar) cama yansıtan yeni bir teknolojiyi temsil ediyor.
HUD sisteminin mantığı oldukça açık: Sürücünün, sürüş sırasında göz hizasının altında kalan ana göstere paneli ile dikkatinin dağılmasını önlemek. Bu yüzden de bilgiler, göz hizasında ön cama yansıtılıyor ve siz sürüş sırasında, gözünüzü kaydırmadan dilediğiniz bilgilere ulaşabiliyorsunuz.
En yaygın HUD türü, bilgileri aracın ön camına yansıtan sistemlerdir. Otomobil üreticisine bağlı olarak sistem, hız ve navigasyon talimatlarınızdan bilgi-eğlence sistemine kadar her şeyi gösterebilir. Örneğin Mazda gibi markalar, gösterilen bilgileri mevcut hızınızla, navigasyon yol tarifleriyle ve bulunduğunuz yolun hız sınırıyla sınırlar. Mercedes-Benz, BMW, Toyota ve Volvo gibi diğer otomobil üreticileri ise, hız okumasının rengi de dahil olmak üzere sunulan bilgileri özelleştirmenize izin verir.
Head-up display'i daha uygun fiyatlı araçlarda kullanmak içinse ikinci bir HUD türü bulunuyor. Hyundai, Kia, Mazda, Ford ve Mini bilgileri, gösterge panelinin hemen üzerinde sürücünün önünde açılan plastik bir panele yansıtır. Üçüncü nesil Mazda3, bu tip ekrana sahip ilk araçlardan biriydi ve hemen ardından mevcut nesil Mini serisi geldi. Hyundai'nin ilk pop-up head-up ekranı Kona ve Veloster'a gelirken, kardeş marka Kia yakın zamanda Soul'a ekledi. Ford'un en yeni Escape kompakt SUV'u da bu tür bir baş üstü ekrana sahip.
Tüm Bunlardan Ne Anlıyoruz?
Kısacası hayalet gösterge ya da hayalet ekran terimlerinin aslında tam bir karşılığı yok. Türkiye'de bu terimleri gördüğünüzde, aslen analog gösterge panelinin yerini alan dijital gösterge panelinden bahsediyoruz. HUD sistemi içinse, genellikle aynı ismi, yani HUD sistemini kullanıyoruz.
Bize sorarsanız, yukarıda da söylediğimiz gibi, hayalet gösterge terimi HUS sistemleri için daha uygun bir terim. Ama sonuçta yerleşmiş olan bir algı var ve bunu değiştirmek pek kolay değil. Yani hayalet gösterge terimini duyduğunuzda, aklınıza dijital gösterge panelini getirmeye devam edebilirsiniz...