Günümüzde İngilizce alfabesi 26 harften oluşuyor. Ancak çok da uzak olmayan bir geçmişte, bu alfabe 27 harfe sahipti ve çocuklara öğretilen tekerlemelerin bile önemli bir parçasıydı. Ancak bu harflerden biri zaman içerisinde kayboldu ve kaybolan bu gizemli sembol, “ve” anlamına gelen & işareti, yani ampersand işaretiydi.
Bu sembol günümüzde hala yaygın olarak kullanılsa da, "&" sembolü çoğunlukla Ben & Jerry’s veya Dungeons & Dragons gibi marka veya kelime kombinasyonlarına “ve” kelimesi yerine, şık ve ayırt edici bir görünüm katmak için tercih ediliyor. Ancak bu sembolün alfabedeki konumu, yüzlerce yıllık bir tarihe sahip.
Ampersand’ın hikayesi, diğer pek çok tarihi unsur gibi, Romalılar ve Latince ile başlıyor. Latince’de “ve” anlamına gelen kelime “et” idi. Eskiden yazıcılar aceleyle metinleri karalarken, bu iki harf (e ve t) sıklıkla birbiriyle birleşiyordu ve zamanla bu iki harfin birleşimi, günümüzdeki & şekline benzeyen kendine özgü bir ligatüre (iki harfin birleşimi) dönüştü.
Z’den sonraki 27. harf
Belgelenmiş en eski İngiliz alfabelerinin bazılarında yer alan ampersand sembolü, genellikle alfabenin sonunda, Z harfinden sonra geliyordu. Örneğin, 1000 yıldan daha uzun bir süre önce yaşamış İngiliz keşiş Byrhtferth tarafından tanımlanan çok eski bir İngiliz alfabesi, orijinal 23 Latin harfinin yanı sıra, “&” sembolünü de içeriyordu.
Eski İngilizce’ye ait bazı harfler yüzyıllar içinde kaybolup gitse de, ampersand 1800'lere kadar alfabenin bir parçası olarak kalmayı sürdürdü. Bu dönemde yaşayan öğretmenler ve okul çocukları, alfabeyi sayarken “...X, Y, Z” diye bitirmek yerine, arkasından “&” ile devam ediyorlardı.
Ancak, sembolü telaffuz etme şekilleri de oldukça ilginç bir detay sunuyor. “and, per se, and” (ve, kendi başına, ve) şeklindeki telaffuzu, günümüzde pek çok soruyu beraberinde getirebilir. Latince'de “per se” “kendi başına” anlamına geliyor. O dönemde, tek başına bir kelimeyi temsil eden harfler (“A” – “bir” veya “I” – “ben” gibi) için bu ifade ekleniyordu. Yani "and, per se, and" ifadesi temel olarak şunu demekti “ve, ki bu tek başına bir kelimedir, ve” anlamını taşıyordu. Yıllar geçtikçe bu uzun ifade, günümüzde sembol için kullanılan ampersand kelimesine dönüştü.
Alfabeden çıkışın gizemi
Ancak ampersand’ın İngiliz alfabesinden tam olarak ne zaman veya neden çıkarıldığı net olarak bilinmiyor. Doğrulanmamış bir teori, sembolün alfabeden düşüşünün, günümüzde çocuklara öğretilen ve popüler bir melodi üzerine yazılmış olan modern “ABC Şarkısı” ile bağlantılı olduğunu öne sürüyor. “&” sembolünü içermeyen bu şarkı versiyonunun, 1835 yılında Amerikalı bir müzik yayıncısı tarafından telif hakkı alındığı biliniyor. Bu durumun, sembolün gözden düşmeye başladığı dönemle aynı zamana denk gelmesi bir tesadüf olabilir mi? Yine de bu şarkının yaygınlaşması, sembolün hafızalardan silinmesinde önemli bir rol oynamış durumda...