Her ne kadar yüz maskeleri yeni Koronavirüs SARS-CoV-2den tam olarak koruyamasa da, özellikle virüsün bulaştığı ancak semptom göstermeyen kişilerin virüsü yaymasını engelleyerek sürecin kontrolüne büyük bir fayda sağlıyor. Ancak ne yazık ki bu maskelerin, hayatımızdaki en rahat şeyler olmadıkları rahatlıkla söylenebilir. Üstelik yeni bir sorun daha ortaya çıkmış durumda: Görünene göre maske ile egzersiz yapmak, bazı durumlarda beklenmeyecek kadar tehlikeli olabiliyor.
Geçtiğimiz günlerde Avusturalya'da 7News'in haberinde, yüz maskesi giyerken egzersiz yaptıktan sonra hayatını kaybeden Çinli iki gencin vakası anlatılmaktaydı. Her ne kadar henüz bu ölümlerin direkt olarak maskelerle ilgili olduğuna karar verecek miktarda bilgi bulunmasa da bu olay, zorlu bir etkinlik sırasında maske takmanın ne kadar güvenli olduğu sorusunu doğurmaya yetti.
Egzersiz yaparken daha derin ve daha hızlı nefes alıyoruz ve bu da SARS-CoV-2 gibi bulaşıcı patojenleri taşıyan damlacıkların ağız ve burunlarımızdan yayılma ihtimalini arttırıyor. Salgın sırasında neredeyse tüm büyük spor etkinliklerinin maçları durdurma sebebi de buydu. Ancak yoğun çaba gerektiren sporlar sırasında maske takmak da, doğal olarak nefes almayı zorlaştırıyor.
Orta seviye bir egzersiz sırasında maskenin ciddi bir solunum sıkıntısı yaratma ihtimali çok yüksek gözükmüyor. Ancak futbol veya koşma gibi sporlarda, kişiler dakikada 40-100 litre gibi bir hızla solunum yapıyor. Nefes verirken karbondioksidi vücudumuzdan dışarı atıyoruz. En büyük risk de işte burada ortaya çıkıyor: Dışarı attığımız bu hava maskede hapis kalabilir ve bu da sporcuların vücutlarının yüksek ihtiyaç duyduğu oksijeni almalarını engelleyebilir.
Birleşik Krallık Hertfordshire Üniversitesi'nden Lindsay Bottoms, maskenin soluma kapasitemizi ne kadar etkilediğini görmek için bir koşu bandı testi uyguladı. Üniversitede görev aldığı bölüme gelen bir eskrim donanımı firması, maskelerin maç sırasında güvenliğinin incelenmesini istemekteydi ve bu yüzden de tüm test tam eskrim seti içerisinde yapıldı; eskrim maskesinin altında bir kumaş maske olan ve olmayan sürümler incelendi. Çalışması sırasında solunan gazların yoğunluğunun ölçülmesi için de bir gaz analizörü sisteme uyarlandı ve bulgular The Conversation üzerinde yayımlandı.
Deniz seviyesinde atmosferdeki oksijen miktarı yaklaşık %21 ve Bottoms, maske olmadan eskrim seti içerisinde enerji harcarken, oksijen yoğunluğunun yaklaşık %19,5 olduğunu tespit etti. Bu da, deniz seviyesinden 600 metre yüksekte egzersiz yapmaya denk geliyor. Yüz maskesi de denkleme eklendiğinde, oksijen yaklaşık %17 civarına düştü ve bu da 1.500 metre yüksekte olmaya denk.
Egzersiz yoğunluğu ve maske kullanımı sebebiyle bu noktadan daha fazla yaşanacak düşüş, yüksek irtifa hastalığı semptomlarını göstermeye başlayacaktır ve bunların arasında baş ağrısı, baş dönmesi, hastalık hissi ve nefes darlığı da bulunuyor.
Eskrim örneği, sporcuların zaten maske takıyor olmalarından dolayı daha özel bir örnek ancak sadece eskrim maskesinden her iki maskenin beraber kullanımına geçişte görülen oksijenin düşme oranı, üç kat fark ediyor. Bu da bize, yüz maskesinin etkisinin küçümsenemeyeceğini gösteriyor. Bottoms, özellikle başka hastalıkları bulunan kişiler için egzersiz yaparken maske giyilmesinin güvenliğinin acilen araştırılması gereken bir alan olduğunu belirtiyor.