PC dünyasına yeni adım atanlar genellikle Windows’un her konuda yeterlilik sağlayacağını düşünürler. Fakat zaman içerisinde kullanıcı istekleri fazlalaşır ve Windows’un bütünleşik araçları bu isteklerin tamamına cevap veremez. Bununda en büyük sebebi Windows’un teknolojik zaman akışına göre artık eskimiş olmasıdır. Windows XP’nin ilk sürümünden bu yana bilgisayar dünyasında çok önemli gelişmeler ve yenilikler oldu. Microsoft’un servis paketleriyle bazı iyileştirme çabaları sergilemesi güvenlik açıklarını kapatmakla kaldı. Çoklu ortam dosyaları üzerinde daha etkili olması beklenen Windows XP Media Center Edition bile üçüncü parti yazılımların verdiklerinin çok gerisinde kaldı. Örneğin, bir DivX film izlemek, etkin biçimde DVD oynatmak, sevdiklerinizle sesli ve görüntülü sohbetler yapmak, resimleriniz üzerinde çeşitli düzenlemeler yapmak gibi işlemlerin çoğu Windows araçlarıyla sağlanamıyor. Bu işlemler için üçüncü parti adı verilen ve işletim sistemine uygulama olarak eklenen yazılımlar kullanılır. Bu yazılımlara üçüncü parti denmesinin sebebi, işletim sistemi üreticisi ve kullanıcısından bağımsız olarak üretilmiş olmasıdır. Yeni başlayanlar genellikle kulaktan dolma bilgilerle hareket ederek, bilgisayar konusunda daha tecrübeli arkadaşlarının tavsiyelerine uyarlar. Kimi zaman bu tavsiyeler yeni kullanıcıların farkında olmadan telif hakları kanunlarını çiğnemesine yol açar. (Crack yazılımlar kullanmak gibi.) Bazen de hatalı yazılım tercihleri kullanıcıyı istenmeyen durumlarla karşı karşıya bırakabilir. Örneğin dosya paylaşım yazılımı Kazaa, beraberinde adware ve spyware listelerinde bulunan gereksiz yazılımları da getirir. Bu durumlar içine hiç girmeden hem bilgisayarınızı daha etkin kullanmak hem de para harcamamak istiyorsanız, işe bu yazıyı okumakla başlayabilirsiniz. Belirtmekte fayda var, yazımızda okuyacağınız yazılımlar ücretsiz seçenekler içerisinde en çok tercih edilen ve en istikrarlı olan yazılımlardır. Diğer ücretli ve ücretsiz alternatifler için yazılım sitelerine göz atabilirsiniz. Güvenlik araçları Yeni yüklenmiş bir Windows XP’de (eğer hizmet paketleri ve güncellemelerin bütünleşik olmadığı bir kurulum CD’si kullandıysanız.) bilinen birçok sistem açığı bulunur. Bu açıklarla bilgisayarınızı kullanmaya devam etmek kısa süre içerisinde işletim sisteminizi kullanılmaz hale getirebilir. Bundan dolayı bilgisayarınızda gerekli güvenlik önlemlerini almalısınız.
İlk güvenlik önlemi Windows’u güncellemeniz olacak. Eğer güncelleme ayarlarında bir değişiklik yapılmadıysa, Windows kendisini internet aracılığıyla günceller ve yaptığı güncellemeleri kullanıcısına bildirir. Bundan ayrı olarak, Windows’u kendiniz de istediğiz zaman güncelleyebilirsiniz. Windows güncelleme sayfasına ulaşmak için http://windowsupdate.microsoft.com adresine gitmeniz yeterli. Ayrıca DirectX’in güncellenmesi ve .net framework’ün sisteminize kurulması gerekiyor. Directx 9.0c: DirectX’i Genellikle çoklu ortam uygulamaları ve oyunların kullandığı bir arayüz standardı olarak tanımlayabiliriz. Eğer oyunlarda ve uygulamalarda grafik, ses gibi problemler yaşı yorsanız, bu durum yüklü DirectX sürümünün eski olmasından kaynaklanabilir. Windows işletim sisteminde öncelikli güncellemesi gereken öğelerden birisidir. Yüklü olan sürümü görmek için Başlat / Çalıştır yolunu izleyerek “dxdiag” yazmanız yeterli. .net Framework: Microsoft .net platformunda programlanmış uygulamaları n çalışabilmesi için minimum öğeleri içeren paket. Sisteme zarar verebilecek türlerin sayısı çoğaldıkça güvenlik önlemlerinin de çeşitleri çoğalmaya başladı. Önceleri basit bir anti virüs yazılımı tüm sistemi korumaya yeterken, şimdiyse güvenlik duvarı ve casus yazılım önleme türünden uygulamalar da gerekiyor. Tüm bunların birleşmesiyle oluşan ‘Internet Security’ yazılımları da güvenlik konusuna bir çözüm getirebilir. Ancak bu yazılımlar ücretli olduğundan yazımızda yer vermeyeceğiz. Avast: Ücretsiz anti virüs seçenekleri içerisinde iyi bir yere sahip olan Avast, virüs, Truva atı, solucan ve numara çevirici gibi zararlı kodlara karşı iyi bir önlem olacaktır. Yazılımı sisteminize kurduktan sonra 60 gün içinde kayıt olmanı z gerekiyor. Kayıt sonrası ücretsiz bir yıllık lisansınıza da ulaşmış olacaksınız. Avast’ın ön plana çıkan en önemli artısı mesajlaşma ve paylaşım yazılımları içinde ekstra bir güvenlik önlemi sağlaması olarak gözüküyor. Eğer sisteminize anti virüs yükü getirmek istemiyorsanız, Trend Micro gibi ücretsiz çevrimiçi tarama hizmeti sağlayan şirketlerin sitelerine de göz atabilirsiniz. (http://housecall.trendmicro.com) Sygate Personal Firewall: Güvenlik duvarları, sisteminize dışardan gelebilecek olası saldırıları engelleme görevini üstlenir. Windows XP Hizmet Paketi 2 ile gelen güvenlik duvarı, bu tür saldırılar karşısında çoğu zaman aciz kalıyor. Windows güvenlik duvarını Denetim Masası altından kapatarak, Sygate Personal Firewall’u sisteminize kurup, ücretsiz olarak kullanmaya başlayabilirsiniz. Bu yazılım, bir ev kullanıcısının asla kullanmayacağı ve risk oluşturabilecek bağlantı türlerini kapatarak ekstra bir güvenlik sağlar. Bununla beraber sisteminizde bulunan programların internete erişimleri için kullanıcı onayı ister. Böylece internet ile bilgisayarınız arasında kurulan her bağlantıdan haberdar olursunuz. Dikkat etmeniz gereken tek şey, bazı sistem hizmetlerinin bağlantı isteklerini yasaklamaması. Ad-Aware SE Personal: PC güvenliği güvenlik duvarıyla da son bulmuyor. Antivirüs ve güvenlik duvarından sonra bir anti-spyware yazılımına ihtiyaç duyacağı z. Yine ücretsiz çözümler içerisinde yer alan Ad-aware etkili sonuçlar verecektir. Uygulamanın kurulumunu tamamladıktan sonra güncellemeniz gerekli. Tarama ve temizleme işlemleriyse kolayca anlaşılabilecek birkaç adımdan oluşuyor. Masaüstü ve dosya araçları Windows işletim sistemi basit dosya işlemlerini pratik bir şekilde yapmanıza olanak tanır ve zip biçimindeki sıkıştırılmış dosyaları açmanızı sağlar. Dahası, Windows XP müzik ve veri CD’leri yazabilmeniz için bütünleşik bir araç içerir. Ancak bu araçların bir kullanıcı için yetersiz kaldığı Microsoft’un kabul ettiği gerçekler arasında yer alıyor. Dolayısıyla işletim sisteminizi daha etkin kullanmak için bu alanda hizmet sağlayan birkaç araca ihtiyacınız var.
ZipGenius: Dosyaların kapladığı yer alanını azaltmak ve ağlar üzerinden aktarımının daha kolay olmasını sağlamak için çeşitli sıkıştırma teknolojileri kullanılır. Bunu boş bir kola kutusunun çantaya sığmaması halinde ezerek hacmini küçültmeye benzetebiliriz. Aradaki tek fark sıkıştırılmış dosyalar açıldığında tekrar eski haline dönerken, boş kola kutusu asla eski halini almaz. Hem sıkıştırılmış dosyaları kullanabilmek, hem de dosya sıkıştırmak için ZipGenius oldukça yeterli bir araç. Uygulama zip, rar, 7-zip gibi sıkıştırma biçimleri üzerinde başarılı sonuçlar veriyor. CD Burner XP: Yeni aldığınız bir CDDVD yazıcının beraberinde mutlaka bir yazılım verilir. Eğer bu yazılımı kullanmak istemiyorsanız, bizim önerimiz CD Burner XP olacak. Şu an için ücretli rakiplerinin biraz gerisinde kalmasına rağmen, taşıdığı özellikler ve kullanım kolaylığıyla yükselişte olduğunu söyleyebiliriz. CD Burner XP, disk yazma görevinden ayrı olarak, müzik CD’lerinizi de MP3’e çevirebiliyor. Powerpoint Viewer: E-posta iletilerinde çoğu zaman arkadaşlarımızdan Powerpoint ile hazırlanmış slayt gösterileri alırız. Bunları seyredebilmek için çoğu kişi MS Office’in sisteme yüklü olması gerektiğini düşünür. Fakat Powerpoint’in yaratıcısı Microsoft tarafından üretilen bu küçük program Powerpoint dosyalarını (PPS) seyretmenize olanak tanıyor. UVC Basic Edition: PIM (Personal Information Management) yazılımları, bir bilgisayar kullanıcısının ve ofis çalı- şanlarının en büyük yardımcılarından birisidir. İyi bir PIM yazılımı, günlük notlar tutmak, yapılacak işleri listelemek ve hatırlanmasını sağlamak, adres defteri, rapor, toplantı bilgileri gibi birçok işin üstesinden gelir. UVC’nin ücretsiz sürümü tüm bu saydıklarımızı yapmasının yanı sıra, kişisel bilgilerinizin bir kopyasını bir sunucu üzerinde tutarak ekip çalışmalarında takip sistemi de oluşturuyor. Yazılımın ücretli sürümündeyse görüntülü ve sesli toplantılar, cep telefonu ve diğer taşınabilir cihazlarla senkronize olması gibi ek özelliklere erişilebiliyor. İnternet araçları Eğer bir internet bağlantınız varsa, Windows XP kurulum sonrası internet üzerinde dolaşmak, e-posta almak ve göndermek için yeterli araçlara sahiptir. (Internet Explorer, Outlook Express vs.) Fakat bu araçlar çıktığından bu yana bilgisayar dünyasında çok şey değiştiğinden, daha hızlı ve güvenli alternatiflere yönelmenizde fayda var. Ayrıca üçüncü parti yazılımların desteğiyle konforunuzu arttırabilirsiniz. Firefox 1.5: Internet Explorer’ın tahtını sallayan ve piyasaya sürüldüğü günden bu yana 150 milyon kere indirilerek önemli bir yere gelen Firefox, yeni bilgisayar kullanıcıları için de iyi bir tercih olacaktır. Virüslerin genellikle Internet Explorer’ı hedef alması Firefox’u daha güvenli bir hale getiriyor. Yazılım sekmelerle sörf yapmaya olanak tanıdığından, çok sayıda sayfayı tek bir pencere içerisinde görebiliyorsunuz. Tüm bunlarla beraber hızlı oluşu, Türkçe dil desteği, RSS okuyucusu, değişebilen görünümü ve eklentileriyle Firefox yükselişini sürdürüyor.
Thunderbird 1.5: Firefox gibi bir Mozilla vakfı ürünü olan Thunderbird, e-posta yönetiminde oldukça başarılı bir araç. Outlook Express çok sayıda virüsün hedefi olduğundan Thunderbird daha güvenli bir ortama sahip. Bir kullanıcıya ait farklı hesaplar için ayrı klasörler kullanması ve Türkçe dil desteği tercih sebeplerinden sadece birkaçı. Google Toolbar: Dünyanın en çok kullanılan arama motoru Google’ın Internet Explorer ve Firefox için ürettiği kullanışlı araç çubuğu zamandan kazanmanızı sağlayacak. Uygulama, kurulum sonrası tarayıcınıza yerleşerek, Google hizmetlerine kolayca erişmenizi sağlıyor. Bununla beraber açılır pencere uygulamalarını engelliyor. Böylelikle can sıkıcı reklâm pencerelerini kapatmakla zaman kaybetmiyorsunuz. Google Earth: Piyasaya sürüldüğü günden bu yana herkesin en az bir kere denediği veya hakkında bir şeyler duyduğu Google Earth, artık ilk olarak yüklenen yazılımlar arasında yer alıyor. Yazılımın kullanımıysa son derece kolay. Görmek istediğiniz yerin adresini giriyor ve kuşbakışı bir gezintiye çıkıyorsunuz. DownThemAll: İnternetten bir dosya indirirken herhangi bir kesinti veya hata meydana gelmesi, tüm dosyayı yeniden indirmenize sebep olabilir. Bu tür can sıkıcı problemler hem zaman kaybına yol açar, hem de limitli ADSL kullanıcılarının kotaları boşa harcanmış olur. Bu alanda hazırlanmış bir uygulama kullanmak bu tür sorunların önüne geçecektir. Fakat Firefox kullanıyorsanız fazladan bir yazılım daha kurmaya ihtiyacınız yok. http://addons.mozilla.org adresinden DownThemAll eklentisini tarayıcınıza ekleyerek ücretsiz bir indirme yöneticisine sahip olabilirsiniz. MSN Messenger: Ülkemizde son zamanlarda ICQ’dan daha popüler hale gelen sohbet yazılımı artık bilgisayarları n vazgeçilmezi haline geldi. Kurulum sonrasında MSN ağında ücretsiz olarak açacağınız bir Passport hesabıyla yazılı, sesli ve görüntülü sohbetlere başlayabilirsiniz. Skype 2.0: Dünyanın en pahalı internet tarifelerinden biri ülkemizde uygulanıyor. Hal böyleyken, en azından telefon faturasından tasarruf etmek isterseniz mutlaka Skype’ı denemelisiniz. Dünyanın neresinde olursa olsun, tanıdıklarınızla yüksek kalitede ve ücretsiz olarak sesli görüşmeler yapabilir, bir web kameranız varsa sohbetlere kendi görüntünüzü de ekleyebilirsiniz. Bu görüşmelerin ücretsiz olabilmesi için karşı tarafın da Skype kullanması gerekiyor. Çoklu ortam araçları Film, müzik, fotoğraf gibi çoklu ortam öğelerini kullanmak yine Windows’un bütünleşik oynatıcılarıyla sağlanabiliyor. Windows Media Player 10 için başarı lı bir araç diyebiliriz. Fakat DVD ve DivX gibi film biçimlerini oynatmada epey zayıf kalıyor. Bununla birlikte, yeni kuşak ses kodlama teknolojisi olan OGG’den yoksun oluşu, kullanıcıları farklı alternatiflere itiyor. Benzer bir şekilde, Windows’un resim ve faks görüntüleyicisi ve Paint uygulaması da ancak basit işlemler için yeterli oluyor. Resim dosyaları üzerinde daha karmaşık işlemler yapmak istediğinizde, bu yazılımların yetersiz olduğunu fark edeceksiniz. Durum böyleyken, şimdiden üçüncü parti uygulamalar kullanmanızda fayda var. DivX ve XviD: Yüksek kalitede video dosyaları oluşturmak ve bu iki uygulamayla kodlanmış dosyaları görüntüleyebilmek için “codec” ismi verilen yazılımları işletim sisteminize yüklemeniz gerekli. Yani bir DivX filmi oynatabilmek için kullanacağınız yazılım tek başına yeterli olmayacaktır. Video oynatan yazılımlar dosyaların kodlanma biçimlerine bağlı olarak, ihtiyaç duyduğu kod çözücüleri ve kodlayıcıları çalıştırır. Bu adımda kullanıcıların fazladan bir işlem yapmasına gerek kalmaz.
AC3-Filter: Bazı DivX filmlerde 5.1 çevresel ses kodlama teknolojisi kullanılır. Bu tür video dosyalarında ses duyabilmeniz için AC-3 filtresini sisteminize kurmanız gerekiyor. VLC Media Player: DivX’ten DVD’ye, MP3’ten OGG’ye kadar çok sayıda dosya biçimini görüntülemenize ve dinlemenize olanak sağlayan açık kaynak kodlu VLC Media Player, ikinci bir oynatıcı yazılım kullanmanıza gerek bırakmayacak. Yazılım son derece kolay anlaşılır bir kullanıcı arayüzüne sahip. Dilerseniz arayüz üzerinde farklı temalar uygulayabiliyorsunuz. VLC’nin sadece Windows işletim sistemiyle sınırlı kalmayarak Mac/OS ve Linux için hazırlanmış sürümleri de bulunuyor. Tek eksiğiyse şu an için DTS ses teknolojisini çözümleyemiyor olması. Bu yazılıma alternatif olarak, popüler uygulamalardan Winamp ve Bs Player’ı deneyebilirsiniz. AudioGrabber: Arşivinizdeki kaset ve CD’ler bozulmadan sabit diskinize kaydetme konusunda çözüm arıyorsanız, AudioGrabber tam size göre. CD’lerden MP3 (veya herhangi bir dijital ses biçimi) oluşturmak için bilgisayarınızdaki CD okuyucu yeterli olacaktır. Kasetler içinse uygun bir kabloyla kaset çalıcının çıkışını, ses kartının girişine bağlamanız gerekiyor. Sonrasındaysa yazılıma kaynak olarak ses kartı çıkışını göstermeniz yeterli. IrfanView: Resimleri görüntülemede kullanacağınız en iyi ücretsiz seçenek, kesinlikle IrfanView olacaktır. Dünya üzerinde milyonlarca kullanıcısı bulunan uygulamayla, resimler üzerinde çeşitli düzenlemeler ve optimizasyon yapabilir, biçim değiştirebilir ve efektler uygulayabilirsiniz. Windows resim görüntüleyicisinin desteklemediği resim biçimleri için IrfanView iyi bir çözüm. Tüm bunlarla beraber Türkçe dil desteğinin bulunması da bizler için oldukça pozitif bir özellik. Sinan Ödeş