E-kitap terimi, gerçek kitapların bilgisayar üzerindeki dijital hallerini tanımlamak için kullanılıyor. Peki ama bahsettiğimiz bu dijital kitaplar ne işimize yarıyorlar; avantajları ve dezavantajları neler?
Bilgisayarlar ve kitaplar, günlük yaşantımızın önemli birer parçası olmayı sürdürüyorlar. Peki ama nasıl oldu da bu ikilinin bir araya gelmeleri bu kadar uzun sürdü? Aslına bakarsanız bilgisayar ve kitap kavramlarını birleştirmek çok da yeni bir fikir değil; ancak bu fikrin yaygınlaşması için internetin gelişmesini beklemek zorunda kaldık. Başka bir deyişle elektronik kitaplar, ancak internet sayesinde popüler hale gelebildiler. E-kitapların düşük maliyetleri, hem okuyucular hem de elektronik yayınevleri için bulunmaz bir fırsat anlamına geliyor. Elektronik yayınevleri kitabın hazırlanması sürecinde geleneksel yöntemlerle çalışıyorlar; ancak baskı ve dağıtım maliyetlerinden kurtulmuş oluyorlar. Üstelik elektronik kitaplar asla eskimiyorlar ve editörler için güncelleme yapmak da çok daha kolaylaşıyor.
Gelelim e-kitapların okuyucular için sundukları avantajlara... Akıllı kitap ayraçları ile kaldığınız yeri hatırlamanız ve kitap üzerine notlar almanız artık çok kolay. Üstelik bilimsel içerikli kitaplarda hızlı arama özelliğini kullanarak aradığınız bölümü kolayca bulma şansına da sahipsiniz.
E-Kitaplar İçin Sözlük
E-KİTAPLAR İÇİN SÖZLÜK
• E-Kitap: Bir kitabın elektronik ortamda ve dijital formatta yayınlanması anlamına gelir. Başka bir deyişle elektronik ortama aktarılmış olan tüm kitapları içeren genel bir terimdir. Ama bu terimi destekleyen ve kesinlikle bilmeniz gereken başka terimler de var. İşte bunlardan bazıları...
• E-book reader device (e-kitap okuyucu cihazlar): En basit tanımıyla "e-kitap okuma aygıtı". Piyasada e-kitapları görüntülemek için kullanabileceğiniz sayısız cihaz bulma şansına sahipsiniz. Bu cihazlar, özel yazılımların yardımıyla çalıştırılabilirler.
• E-book reader (e-kitap okuyucu): En basit tanımıyla "e-kitap okuyucusu". Farklı e-kitap formatlarını destekleyen özel yazılımlara verilen isimdir. Yaygın olarak kullanılan yazılımlar, "Microsoft Reader" ve "Acrobat Reader"dır. Her ikisi de internetten ücretsiz olarak indirilebilir.
• E-book format (e-kitap formatı): En yaygın doküman formatlarına (".rtf", ".txt", ".doc" gibi) ek olarak ortaya çıkan ve e-kitaplara özgün dosya formatlarına verilen genel addır.
Günümüzde e-kitapları okuyabilmek için genellikle bilgisayarlar kullanılıyor. Ancak yukarıda kısaca bahsettiğimiz e-kitap okuyucu cihazlar yakın gelecekte çevrenizi sarmaya başlarlarsa hiç şaşırmayın. Çünkü bu tip cihazlar ile kitap okuma zevki kat kat artabiliyor.
Monitörden Kitap Okumak
MONİTÖRDEN KİTAP OKUMAK
Buraya kadar e-kitapların sunduğu büyüleyici avantajlardan bahsettik. Ancak bir de madalyonun diğer yüzü var. Bilgisayar kullanıcıları uzun süre monitör başında çalışmanın gözler için yorucu olduğunu iyi bilirler. Elektronik kitap okuyucuları üzerinde yapılan uzun süreli bir araştırmaya göre, özellikle küçük ekranlardan kitap okumak hiç de kolay değil.
Okuyucular genellikle kısa metinleri okumak için bilgisayar kullanıyorlar; ama metinler uzadıkça yazıcı çıktısına başvurmayı tercih ediyorlar. Zaten Shakespeare'in bir eserini bilgisayar karşısında okumaya çalışan birini hayal etmek bile zor.
Gelelim diğer bir dezavantaja... Bilgisayarların elektrikle beslendikleri unutulmamalıdır. Çok heyecanlı bir e-kitabı okurken tam katilin kim olduğunu öğreneceğiniz sırada sistemde oluşan bir hata veya bir elektrik kesintisi, tahammül edilemez bir durum yaratacaktır. Kitabınızı okumak için elektriğin geri gelmesini beklemekten başka bir çareniz yok...
Günümüzde erişilebilecek e-kitapların sayısı, basılı kitapların çok çok altında kalıyor. Bu yüzden aradığınız tüm eserlerin dijital formata çevrilmiş hallerini bulmanız mümkün değil.
Yasal Karışıklıkları
YASAL KARIŞIKLIKLAR
E-kitapların yeterince yaygınlaşamamış olmasının başlıca nedenleri, sektörün henüz çok yeni olması ve telif hakları konusundaki yasaların e-kitapları kapsayacak şekilde düzenlenmemeleridir. Yasalar her ülke için farklılık göstermektedir. Bu yüzden şu anda kabul gören tek uygulama, yazarın ülkesinde geçerli olan telif yasalarına göre hareket etmekle sınırlıdır.
Çok satan ve yoğun ilgi gören yeni bir kitabın elektronik formata aktarılmış halini arayanları baştan uyaralım; bu pek mümkün değil... Çünkü e-kitaplar, en azından şimdilik, yaşamını yazarak kazanan insanlar için yeterli kazanç sağlamaktan çok uzaktalar. Bu yüzden piyasada ya e-kitap gönüllülerinin denemelerini, ya da baskısı durdurulmuş olan eski eserleri bulabiliyoruz.
E-kitapların önünde duran diğer bir önemli engel de, okuyucuların ellerindeki basılı kitabı okumaktan daha çok zevk almaları. Ancak bu durum, e-kitap teknolojisinin gelişmesiyle tersine dönebilir. Sonucu görmek içinse biraz daha beklemek zorundayız Çünkü e-kitap kavramının rayına oturması çok yakın bir gelecekte mümkün görünmüyor.
Bugünün Olanakları
BUGÜNÜN OLANAKLARI
El bilgisayarlarına benzeyen ve günümüzde de kullanılmakta olan e-kitap okuyucu cihazlar, az önce bahsedilen dezavantajların büyük kısmını aşmış durumdalar. Bu cihazların ekranları okumayı kolaylaştıracak şekilde tasarlanıyor ve boyutları da son derece uygun. Yani okuyucunuzu gittiğiniz her yerde yanınızda taşıyabilir ve kitabınızı okumayı sürdürebilirsiniz.
E-kitap okuyucu cihazlarda kaydırma çubukları ile savaşmak zorunda kalmıyoruz. Çünkü e-kitap sayfaları normal bir kitapta olduğu gibi düzenleniyor. Buna bir de yeni nesil pillerin sunduğu inanılmaz çalışma süresini eklersek, okuyucu cihazların yakın gelecekte çok daha fazla yaygınlaşacaklarını rahatlıkla anlayabiliriz.
Multimedya Avantajı
MULTİMEDYA AVANTAJI
Gecikmesinin sebebi her ne olursa olsun, e-kitaplar da gelecekte günlük hayatımızın bir parçası haline gelecekler. Çünkü bu kitaplar yer kaplamıyorlar, yıpranma gibi bir sorunla uğraşmamıza gerek kalmıyor ve üzerlerine dilediğimiz gibi not alabiliyoruz.
Bu noktada bahsedilmesi gereken en önemli konu ise, hiç kuşkusuz e-kitapların sunduğu multimedya özellikleri. Edebi eserlerden hoşlanan okuyuculardan tutun da masalları seven çocuklara kadar hemen herkes, bir e-kitabın içerisinde yer alan görüntü ve ses öğelerinden hoşlanacaklardır.
En kolay okunabilen elektronik kitap formatı, tabii ki ".txt" uzantısına sahip olan dosyalardır. Bu kitaplar basit bir metin dosyası haline yayınlanırlar ve okunmaları için ek bir yazılıma ihtiyaç duymazlar. Ancak ".txt" uzantılı e-kitaplarda multimedya öğelerinin kullanılması da pek mümkün değildir. Eğer zengin içerikli bir e-kitap arıyorsanız, örneğin ".pdf" uzantılı Acrobat dosyalarına baş vurmanız gerekecek.
Gelelim dil konusuna... Internet üzerinde Türkçe içerik sunan e-kitaplar bulma şansına sahipsiniz. Ancak e-kitapların büyük çoğunluğunun İngilizce olarak hazırlandıklarını bilmenizde de yarar var.
Geleceğe Bakış
GELECEĞE BAKIŞ
Elektronik kitaplar, gelecekte basılı kitaplara daha çok benzeyecekler. Günümüzde kullanılan renkli CRT ve LCD ekranlar zaten bir e-kitabı görüntülemek için yeterli seviyededirler. Ancak daha önce de söylediğimiz gibi, geleceğin asıl yıldızları e-kitap okumak için kullanılan özel cihazlar olacak.
Basit bir e-kitap okuyucu cihaz bile, 500 bin sayfalık bilgiyi depolayabilmektedir.
Eğer gerekli olan yasal düzenlemeler yapılırsa, internet de büyük bir e-kütüphane haline gelebilir. Bu sayede e-kitapların yayınlanması ve dağıtılması da oldukça kolaylaşacaktır.
Fakat bu konuda gerçekçi olmakta da büyük yarar var. E-kitaplar asla basılı kitapları ortadan kaldıramazlar. Televizyonların radyoyu veya videonun sinemayı ortadan kaldıramadığı gibi...
Avucumuzun İçindeki Kelimeler
AVUCUMUZUN İÇİNDEKİ KELİMELER
Elektronik kitapları destekleyen İlk cihazların arasında el bilgisayarlarını sayabiliriz. Bu ufak bilgisayarların İlk modelleri sadece basit hesaplamalar İçin kullanılabiliyordu. Ayrıca adres ve telefon numaralarının sakladığı ufak bir veri bankası yazılımı İle birlikte geliyorlardı.
Teknolojinin gelişmesiyle birlikte özellikler de arttı. El bilgisayarları günümüzde çok geniş veri tabanlarını İşleyebiliyor, elektronik ajanda olarak hizmet veriyor, İnternette sörf yapabiliyor ve bir kayıt cihazı olarak çalışabiliyorlar. Kısacası bu küçük canavarlar, artık büyük boyutlardaki bilgisayarlarla yansır hale geldiler. Yeni modeller, yüksek RAM donanımı sayesinde daha karmaşık işlemlerin altında kalkabiliyorlar. Hatta el bilgisayarları İle video görüntülerini seyretmeniz ve MP3 dosyalarını dinlemeniz bile mümkün.
Tüm bu gelişmeler, el bilgisayarlarını e-kitaplar İçin uygun bir cihaz haline getirdi. Küçük bir arama yaparsanız, İnternet üzerinde çok sayıda e-kitap bulunduğunu göreceksiniz. Aramaya "www.phoenix-library.org" adresinden başlayabilirsiniz. Bilgisayarınıza İndireceğiniz e-kitaplar farklı formatlarda olabilirler.
Böyle bir durumda kitabınızı, "shareware.cnet.com" sitesinden İndireceğiniz dönüştürücüler İle sisteminize uygun hale getirebilirsiniz.
Kullanım Kolaylığı
KULLANIM KOLAYLIĞI
E-kitap okuyucu cihazlarının kullanımı son derece basittir. Okumak İstediğiniz kayıtlı kitabı seçiyorsunuz ve tuşlar yardımıyla kitabın İçerisinde gezinebiliyorsunuz. Kitaplar cihaza normal bilgisayarlar yardımıyla yükleniyorlar. Hatta bu cihazların büyük çoğunluğu, kendiliğinden İnternete bağlanıp kitabı indirebiliyorlar. Ayrıca herkes kendi göz zevkine göre kontrast ve parlaklık ayarını kolayca gerçekleştirebiliyor. Geceleri kitap okumaktan hoşlananlar İse, kimseyi rahatsız etmeden parlak LCD ekran üzerinde kitaplarını okuyabiliyorlar.