Fransa İsviçre sınırında yerin altında Büyük Hadron Çarpıştırıcısı gömülü. Ayın 20'sinde tekrar çalışmaya başlayacak olan bu dev projenin başına gelmeyen kalmadı.
1 "Yüzyılın deneyinde Türk bilim adamları da var; 2 "Büyük patlama"ya sadece 7 gün kaldı; 3 LHC: İnsan yapımı en büyük makine; 4 CERN'in deneyinde nerede kara delik çıktı?; 5 Büyük Hadron Çarpıştırıcısı arızaya takıldı; 6 CERN'deki arıza problemi sona erdi; 7 Asrın deneyinde yeni bir hayal kırıklığı daha
; 8 Asrın deneyi bir başka bahara ertelendi; 9 CERN'deki dev deney bir kez daha ertelendi; 10 Asrın deneyinde büyük şok!; Asrın deneyi ve gelecekten gelenler...; 11 Asrın deneyinde bu kez de kuş krizi!
Register'ın haberine ve gezi notlarına göre çarpıştırıcı çalıştırılmak için soğutulmaya başlandı ve parçaları test atışlarıyla deneniyor. Usta gazeteciler bile yeraltının derinlikteki belli tünellere giremiyor. Çalışanlar bile retina taramasıyla girebiliyor. Filmlerden etkilendiyseniz ve birinin içeriye hoş da olmayan bir yöntemle girebileceğini düşünüyorsanız bunu unutun, retine taraması için gözün canlı olması gerekiyor...
27 Kilometrelik bir makine
27 kilometrelik bu manyetik çarpıştırıcı, parçacıkları süper hızlandırarak çarpıştıracak ve ortaya çıkan yeni parçacıklar incelenecek. Bunun için çarpıştırıcının kendisi kadar muazzam bir bilgisayar sistemi kullanılacak.
Sanılanın aksine, evrenin sırları çarpma anında değil, ardından yapılacak araştırmalarla ve aylar, yıllar zarfında çözülecek. Bu çarpmaların geride bırakacağı enkazın incelenmesiyle merak edilen sorula cevaplanacak.
CERN'den Sergio Bertolucci, bu projenin başlarda imkansız sanıldığını ancak şimdi çalıştığını belirtti. Tüpün içerisindeki sıcaklık, evrenin ortalama ısısından, uzaydan bile soğuk. Uzayın en soğuk ve içinde en az parçacık bulunan yerlerinden birisi o çarpıştırıcı tüpün içi...
Yüzde 99.99 güvenilirlik yetersiz
Bu tüpün inşası da hiç kolay olmamış, 6.000 adet dev süper iletken mıknatıs, çalışmak için mutlak 0'a soğultmalı. Bu aşamada her biri 5cm kadar küçülüyor. Bunlarla 27 Km'lik bir tünel inşa etmek ve mühendislik olarak işin altından kalkmak oldukça zor. İnşa esnasında ise bu mıknatısları hatasız döşemek için robotlar kullanılmış. Çünkü yüzde 99.99 güvenilirlik bile her çalıştırmada bir mıknatısın hata yapmasına sebep oluyor.
Geçen yıl çalışmaya başladı ama hatalı bir elektrik bağlantısı patladı. 11,500 amperlik akım üstte yer alan sıvı helyum bağlantısını da kopardı. Sıvı helyum en ufak çatlaktan bile akıyor ve sızıntı durumunda hızla yayılarak büyük sorunlara neden oluyor. Bu soğutucu daha önce mıknatıslara sızarak sabitleyen paçaların her yönde yüzlerce metre fırlamasına sebep olmuştu ve bunu onarmak, tekrarlanmaması için modifiye etmek bir yıl sürmüştü.
Her parçayı değiştirmek ya da test etmek zaman açısından mümkün olmadığı için makinenin önce yarı güçte çalıştırılması planlanıyor. Bu esnada mühendisler soğuk terler dökecek ama bütün zorluklara karşın CERN çalışanları işini seviyor.